Боҳодир эшов

 
Ғазнавийлар (962-1183 йй.) 
Алптегин (962-963 йй) 
Исҳоқ (963-965 йй) 
Билгатегин (966-972/973 йй) 
Пирий (972/973-976/977 йй) 
Сабуқтегин (976/977-997 йй) 
Исмоил (997 й) 
Маҳмуд Ғазнавий (998-1030 йй) 
Муҳаммад (1030 й) 
Маъсуд (1030-1041 йй) 
Мавдуд (1041-1049 йй) 
Маъсуд ибн Мавдуд (бир неча кун) 
Али ибн Маъсуд (1049 й) 
Абдурашид (1050-1051 йй) 
Фаррухзод ибн Маъсуд (1051-1058 йй) 
Иброҳим ибн Маъсуд (1058-1098/99 йй) 
Маъсуд III (1098/99-1115 йй) 
Шерзод (1115-1116 йй) 
Арслоншоҳ (1116-1119 йй) 
Баҳромшоҳ (1119-1153 йй) 
Хисравшоҳ (1153-1160 йй) 
Хисравмалик (1160-1186/1187 йй) 
 
Салжуқийлар (1040-1157 йй) 
Тўғрулбек (1040-1063 йй) 
Алп Арслон (1063-1072 йй) 
Маликшоҳ I (1072-1092 йй) 

---

189 
Маҳмуд (1092-1094 йй) 
Баркѐруқ (1094-1104 йй) 
Маликшоҳ II (1104-1105 йй) 
Ғиѐсиддин Абу Шужо Муҳаммад (1105-1118 йй) 
Санжар (1118-1157 йй) 
 
5-§. Хоразмшоҳлар давлати. 
Хоразм Сомонийлар даврида уларга тобе вилоят ҳисобланарди. Х аср 
охири – XI асрнинг бошларига келиб Хоразм ҳукмдори Маъмун I ва унинг 
ўғли Али ибн Маъмун Сомонийлар давлати қўлаганидан сўнг мустақил давлат 
тузишга ҳаракат қилиб кўрдилар. Хусусан, 996 йилда Шимолий Хоразм 
ҳукмдори Маъмун ибн Муҳаммад икки қисмга бўлиниб кетган давлатни 
бирлаштириб 
хоразмшоҳ унвони
олади ва Урганчни ўз пойтахтига 
айлантиради. Аммо, Мовароуннаҳрдаги Қорахонийлар ва Хуросондаги 
Ғазнавийлар давлати олдида Хоразм давлати жуда кучсиз бўлиб, кўп ҳолларда 
Маҳмуд Ғазнавий ва унинг ўғли Маъсудга қарам эди. Хоразмнинг мустақил 
давлат сифатида шаклланиши ва ривожланиши Ануштегиний-Хоразмшоҳлар 
сулоласи даврига тўғри келади. 
Ушбу сулоланинг асосчиси ѐки биринчи вакили Ануштегин келиб 
чиқиши жиҳатидан ўғўз туркларидан бўлиб, ѐшлигида Гаржистон 
(Гуржистон) да яшаган ва ѐлланма жангчи (мамлук) бўлган. Салжуқ султони 
Маликшоҳ I даврида Ануштегин таштдорлик мансабига (султон ҳовўзлари ва 
ҳаммомлари ашѐлари хазиначиси) кўтарилган эди. Манбаларнинг маълумот 
беришича, таштдорлик мансабига султон ўзининг ишончли одамларини 
тайинлар эди ва кўп ўтмай Ануштегин султоннинг яқинларидан бирига 
айланади. Натижада 1076 йилда Султон Маликшоҳ Ануштегинни Хоразм 
ҳокими этиб тайинлайди. Ануштегин Салжуқийларга тобе бўлиб ҳокимиятни 
бошқаради ва 1097 йилда вафот этади. Ўша йили унинг ўғли Қутбиддин 
Муҳаммад (1097-1128) Хоразм волийси қилиб тайинланади. 
Қутбиддин Муҳаммад отаси даврида ўз даврининг йирик шаҳарларидан 
бири бўлган Марвда илм олган, хусусан, дин илмларини яхши ўрганган эди. У 
Хоразм волийси бўлгач қобилиятли ҳукмдор сифатида уламоларга ва дин 
арбобларига ҳомийлик қилади. Қутбиддин Муҳаммад Хоразмда ўз мавқеини 
мустаҳкамлаш учун анчагина куч-ғайрат сарфлаган бўлсада, расман 
Салжуқийларга тобе бўлгани боис, Султон Санжарга садоқат билан хизмат 
қилди. У Салжуқийларнинг олий ҳокимият учун ўзаро курашларида ҳам фаол 
иштирок этганлиги маълум. Тарихий манбаларда Хоразмшоҳнинг унвони