Боҳодир эшов

Стратегик 
бошқарув
жамият тараққиёти билан боғлиқ масалалар юзасидан тўлиқ 
ёки айрим йўалишлар, соҳалар, объектлар, ҳудудлар бўйича узоқ 
муддатли мўлжалларни белгиаб беради, жамият ривожининг мақсад-
лари, вазифалари, стратегияларини аниқлайди ва бошқарувнинг ҳар бир 
бўғинига фаолият йўналишини беради.
Тактик бошқарув
– белгилан-
ган мақсадларни амалга ошириш бўйича аниқ ҳаракатлардир. Бу қисқа 
муддатли бошқарув бўлиб, унда мавжуд ахборот негизидаги стратегик 

---

16 
мазмунга эга бўлган кўрсаткичлар доимо маълум даврда эришилган 
натижалар билан қиёсланади. 
Тезкор бошқарув
жорий ёки тасодифий 
чекинишлар натижасида пайдо бўладиган вазифаларни ҳал қилишга
қаратилган бўлиб, бунда аниқ вазифалар қўйилади ҳамда вазиятдан
келиб чиқиб, мавжуд шарт-шароит асосида маъқул вариант танлаб 
олинади.
Бошқарувдаги қонунийлик ва тартиб-интизом
. Ҳуқуқий давлат
ва фуқаролик жамиятининг демократик қадриятлари ҳукмрон бўлган 
ҳозирги даврда эркин ва масъулиятли шахсларни камол топтириш учун
давлат бошқарувининг ижтимоий муносабатларини тартибга солиш
бошланғич нуқта бўлиб хизмат қилади. Давлат томонидан амалга 
ошириладиган бошқарувга ҳуқуқий ҳодиса сифатида қараш давлат 
бошқарувининг ижтимоий муносабатларини тартибга солишнинг
асосига айланади. 
Тадқиқотларга кўра, инсонлар ижтимоий ҳаёти фаолиятининг
турли кўринишлари ҳуқуқ ёрдамида уларнинг шахсий, жамоавий ва 
жамоатчилик алоқаларида тартибга тушади. Ижтимоий муносабатларни 
ҳуқуқий тартибга солиш амалий ва бунёдкорлик аҳамиятига эга бўлиб, 
шахсий ва жамоавий, хусусий ва ижтимоий, шахсий ва жамоатчилик 
манфаатларини ўзаро муросага келтиради. Давлат фуқароликнинг
ҳуқуқий асослари билан боғлиқ жамият шакли, инсонлар ҳамжамияти 
сифатида, ҳокимият ва бошқарув вазифаларини амалга ошириш билан 
банд профессионаллар аппарати сифатида ҳуқуқий мажбурлаш 
механизмларидан фойдаланган ҳолда ижтимоий муносабатларни
нормаллаштириш ва умумий эҳтиёжлар, манфаат ва фаровонликка 
уйғунлаштириш мақсадида ўзининг бошқарувчилик, ташкил этувчилик 
ва тартибга солувчилик борасидаги таъсирини ўтказади. 
Давлат бошқарувининг ҳуқуқий муносабатлари – бу давлат ва 
жамият ишларини бошқариш зарурати муносабати билан давлат 
ҳокимиятини амалга оширадиган, ҳуқуқ меъёрлари билан тартибга 
солинадиган ижтимоий муносабатлардир. Ушбу муносабатлардан 
ҳуқуқий меъёр шаклланади. Ҳуқуқий меъёр – бу давлат томонидан 
ўрнатилган, давлат бошқаруви соҳасида вужудга келадиган, ўзгарадиган 
ва барҳам топадиган, ижтимоий муносабатларни тартибга солиш 
мақсадларини кўзлайдиган хатти-ҳаракат қоидаларидир. Ҳуқуқий 
меъёрнинг ўзига хос томони шундаки, субъектларнинг давлат томонидан 
белгилаб қўйилган хатти-ҳаракат қоидалари маъмурий чоралар ва 
тартиб-интизом масъулияти билан ҳимоя қилинади. Ҳуқуқий 
муносабатлар субъектлари – бу маълум ҳаракатлар содир этиш ҳуқуқи
ва мажбуриятига эга бўлган шахслардир.

---

17 
Ўзининг мазмун-моҳиятига кўра ҳуқуқий муносабатлар