Bolalarni saxnalashtirish va ijodiy faoliyatga o’rgatish metodikasi fanidan ma’ruza matni qo`qon-2019

5-MAVZU:MAKTABGACHA TA’LIM MUASASALARIDA TABIY VA TASHLANDIQ MATERIALLAR BILAN ISHLASH.(4-SOAT)

Reja:

1.Tabiiy materiallardan mozayka ishlari.

2Jun iplardan bajarilgan applikatsiya.

3.Butun tuhum po`chog`idan o`yinchoqlar yasash va mozayka.

4.Penoplast bilan ishlash.

Tayanch so`z va iboralar:mozayka,penoplast,oyna,sopol,monument,naqsh,

qog`oz,interer,urug`,tuxum po`sti,jun.



Mozayka monumental dekorativ san'at turlaridan biridir. Turli davrlarda va turli mamlakatlarda mozaika qo'llaniladigan materiallariga ko'ra ham, naqshi va rasmlariga ko'ra ham o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan. O'rta Osiyoda madrasalar, machitlar, hukmdorlarning saroylari mozaika bilan bezatilgan. Mozaika bilan binolarning tashqi qismlari, interer devorlari va xalq amaliy san'ati asarlari bezatiladi. Mozayka ishlarida oyna, sopol plitalardan foydalaniladi. Laosda rangli ko'zgu parchalaridan ajoyib mozayka asarlari yaratiladi, ular quyoshda bir-biriga qo'shilib va porlab, shodlik kayfiyatini yaratadi.

Mozaika bu rasm sathiga ayrim-ayrim parchalar (qog'oz, oyna, sopol plita, gultojibarglari, urug', tuxum po'sti va shu kabilar) qo'yib chiqishdir. Tuxum po'stidan mozaika ishlarini bajarish uchun tuxum po'sti kerakli ranglarga bo'yaladi. Yuvib quritilgan tuxum po'sti mo'yqalam yordamida akvarel bo'yoqlar bilan bo'yaladi. Buyoq qurigandan keyin po'stni tanlangan rasmga ko'ra mayda va yirik bo'laklarga bo'linadi. Tuxum po`stidan applikatsiya qilishda shunday tasvirni tanlash kerakki, ularning tarxlari mumkin qadar tekis va mayda, egri-bugrilari bo`lmasligi kerak.tarx qora qog`oz orqali o'tkaziladi yoki shablondan aylantirib chiziladi. Avval rasm sathining bir qismiga yelim surtiladi. U yerga tuxum po'sti terib chiqiladi, keyin ikkinchi qismi ham ish shu tartibda davom ettiriladi.

Ortiqcha yelim toza latta bilan artib tashlanadi, po'st yaxshiroq yopishishi uchun ustidan sekin bosib qo'yiladi. Bunday ish odatda eng oddiy tarhlardan b oshlanadi. Turli meva va sabzavot, poliz ekinlarining urug'lari, danak, baliq tangalari, chig'anoq, mayda toshlar bilan xilma-xil applikatsiya ishlarini bajarish mumkin. Ayni bir ishda xilma-xil materialdan foydalansa bo`ladi