Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

аъ зо л а р тизим и 
д е й и л а д и . М а с а л а н , т и ш л ар , с у л а к
безлари, тил, кизилунгач, ош козон, жигар, ош козо н ости бези, ичаклар 
овкат ^азм килиш ти зи м и н и таш ки л килади. Ю рак, аорта, артер и ял ар, 
в ен ал ар , к а гш л л я р л ар — 
кон 
ай л ан и ш т и з и м и н и ^ о си л к и л ад и . 
Т и зим лар б и р - б и р и билан м у в о ф и к ^олда иш б аж а р ад и л ар ва шу 
туф ай ли о р ган и зм таш к и муз^итга м ослаш а олади.
О р ган и зм т а ш к и м у^ит билан доим о м улокотда булади ва у т аш к и
м у ^ и т о м и л л а р и г а ж а в о б б е р г а н ^ о л д а х а ё т к е ч и р а д и , у с а д и, 
ри во ж л ан ад и ва купаяди. М у^ит ш арои ти га м ослаш м аган о р ган и зм
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

эса н обуд булади. Х ар ^ан д ай т и р и к ор ган и зм ва таш ^и м ухит бир 
бутун булиб, у л ар ораси д аги м у н о саб атлар ан ча м у раккабд и р.
1.1. Гомеостаз ва организмда функцияларнинг бошцарилиши
О р г а н и з м н и н г и ч к и м у х и т и — ^ о н , л и м ф а в а т у х и м а л а р
су ю ^л и к л ар и д ан и боратди р. И ч ки м ухи тн ин г ки м ёви й т а р к и б и ва 
ф и з и к - к и м ё в и й х о с с а л а р и н и н г н и с б и й доим и й л и ги га 
гомеостаз
дейилади. Бундай дои м и й ли кка хон айланиш , наф ас олиш, о в ^ат хазм
булиши, ай и р и ш ти зи м лари н и н г т^Ьстовсиз иш лаб туриш и н ати ж аси д а 
эриш илад и .
О р г а н и з м д а ф и з и о л о г и к ф у н к ц и я л а р н и н г д о и м и й у з —у з и н и
б о ш ^ а р и ш ж а р а ё н л а р и к у за т и л а д и . Уз —у зи н и б о ш ^ а р и ш — бу 
б и о л о г и к т и з и м л а р н и н г у з и г а х ос х о с с а л а р и б у ли б , у т у ф а й л и
ф и з и о л о г и к в а б и о л о г и к к у р с а т к и ч л а р б и р м е ъ ё р д а с а ц л а н и б
турилади. Ч ун он чи ор ган и зм д а хон боси м и , тан а х ар о р ати , х о н н и н г 
ф и з и к - к и м ё в и й х о с с а л а р и в а б о ш ^ а к у р с а т к и ч л а р д о и м о б и р
м е ъ ёр д а булади. О р ган и зм д а уз —у зи н и б ош царув н ер в ва гум орал 
м ех ан и зм лар ас о си д а ам алга о ш и ри лади . 
Гуморал 
б о ш ^ ар и ш д а (лот. 
hum oralis —сую хлик) хон, лим ф а ва тухи м алар сую хлигидаги биологи к 
ф а о л м од д ал ар х а ё т и й ж а р а ё н л а р н и у зг а р т и р и б ту р ад и . Б у н д а й
типдаги б ош ^ари ш анча хадим ий хи соблан ади. Э волю цион тар а х х и ё т 
н а т и ж а с и д а о р г а н и з м л а р м у р а к к а б л а ш и б , у л ар д а н е р в т и з и м и
ш аклланади ва бу ти зи м о р ган и зм д аги б арча аъ зо ва ти зи м л а р н и
б и р л а ш т и р и б , б и р - б и р и г а м о с л а ш т и р и б , у л ар н и н г ф а о л и я т и н и
т а ш ^ и м у х и т б и л а н б о г л а б т у р а д и . Н е р в т и з и м и о р к а л и
ф у н к ц и я л а р н и н г б у н д а й б о ш ^ а р и л и ш и э в о л ю ц и я н и н г к е й и н г и
б о с ^ и ч л а р и д а п а й д о б у л г а н . Н е р в в а г у м о р а л б о ш ^ а р и л и ш
м е х а н и з м л а р и б и р —б и р л а р и б и л а н ч а м б а р ч а с б о г л а н г а н в а 
орган и зм н и таш ^и мухитга м ослаш увида уларнинг ф аоллиги м увоф и х 
рави ш д а у згар и б туради.