Bolalar nutqini o`stirish metodikasi o`quv fani reja

T/r	Mashg‘ulot nomi
О‘quv yili davomida
haftada	bir oyda	1-yarim yillik	2-yarim yillik	jami
1.	Atrof muhit bilan tanishtirish	2	8	32	40	72
2.	Tabiat bilan tanishtirish	0,5	2	8	10	18
3.	Nutq о‘stirish	2	8	32	40	72
4.	Badiiy adabiyot bilan tanishtirish	0,5	2	8	10	18
5.	Ilk matematik tasavvurlarni shakllantirish	1	4	16	20	36
6.	Rasm	2	8	32	40	72
7.	Applikatsiya	0,5	2	8	10	18
8.	Qurish-yasash (qо‘lmehnati)	0,5	2	8	10	18
9.	Loy bilan ishlash	1	4	16	20	36
10.	Jismoniy tarbiya	2	8	32	40	72
11.	Musiqa	2	8	32	40	72
	Jami	14	56	224	280	504

Mashg‘ulotlar rejasi
(6-7 yosh)

T/r	Mashg‘ulot nomi	О‘quv yili davomida
		Haftada	bir oyda	1-yarim yillik	2-yarim yillik	jami
1.	Atrof muhit bilan tanishtirish	2	8	32	40	72
2.	Tabiat bilan tanishtirish	0,5	2	8	10	18
3.	Nutq о‘stirish	1	4	16	20	36
4.	Savodga tayyorgarlik	1	4	16	20	36
5.	Badiiy adabiyot bilan tanishtirish	0,5	2	8	10	18
6.	Ilk matematik tasavvurlarni shakllantirish	2	8	32	40	72
7.	Rasm	2	8	32	40	72
8.	Applikatsiya	0,5	2	8	10	18
9.	Qurish-yasash (qо‘lmehnati)	0,5	2	8	10	18
10.	Loy bilan ishlash	1	4	16	20	36
11.	Jismoniy tarbiya	2	8	32	40	72
12.	Musiqa	2	8	32	40	72
	Jami	15	60	240	300	540

Nutq, о‘qishvasavodgatayyorgarlik

Nutq

. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolalardanutqrivojlanishiningtalablarihisoblanadi:

nutqnitinglashvatushunish;

sо‘zlashishvamuloqotyuritishgaqodirbо‘lish;

nutq-tovushmadaniyatinishakllantirish;

oddiytahlilvasintezqilishkо‘nikmalarinirivojlantirish;

sо‘zboyliginifaollashtirish;

nutqninggrammatiktuzilishinishakllantirish;

bog‘lanishlinutqnishakllantirish;

ijodiyhikoyaqilishnishakllantirish.

Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolalardanutqindikatorlarihisoblanadi:

musobaqalarvamunozalardaishtiroketish, uyerdaeshitgankо‘rsatmalarinitо‘g‘ribajarish;

ayrimmaxsussо‘zlarningma’nosinibilish;

eshitganhikoyalarniosonlikchabayonqilish;

onatilinijudayaxshibilish, fikrnioddiyvaumumiyfoydalanishdagigaplaryordamidaifodalash;

mavjudtiltizimi (tovush, sо‘z, gap) tо‘g‘risidaelementar (oddiy) tasavvurgaegabо‘lish;

sо‘zdantovushni, unlivaundoshtovushlarniajrataolish;

narsalarningnomlarinitо‘g‘riaytish, bir-biribilansolishtirib, ayrimfarqlarinitushunish;

о‘znutqidauyushiqbо‘lakli, sodda, yoyiqvaqо‘shmagaplarningturlixillaridanfoydalanaolish;

о‘yinchoqlarvabuyumlarhaqidahikoyatuzaolish;

shaxsiytajriba, mazmunlirasmlarasosidahikoyatuzaolish;

gaplarnigrammatikjihatdantо‘g‘rituzaolish;

surat (rasmlar) bо‘yichamazmunlihikoyatuzish;

umumlashtiruvchisо‘zlar, antonimlar, solishtirmalardanfoydalanish;

harakatlarnirejalashtirishuchunnutqdanfoydalanish;

о‘ztuyg‘ularivaniyatlarininutqyordamidaifodalab, tengdoshlarivakattayoshdagilarbilanmuloqotdaishtiroketish;

turlihikoyalarnisо‘zlabberish, hikoyalarniо‘ylabtopishgaharakatqilish, qofiyavasо‘zо‘yinigaqiziqishbildirish;

kitoblar, telekо‘rsatuvlardannutqningturliparchalariniyodlabolishvaishlatish.

5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolalarta’limigaquyidagichayondashishlozim:

musobaqa, munozaravaboshqatadbirlarnitashkiletish, savollarberishvabolanitо‘g‘rijavobberishyokikо‘rsatmalarnibajarishgarag‘batlantirish;

bolaningyangisо‘zlardanfoydalanishvaularningma’nosinibilishistaklarinirag‘batlantirish;

bolagamuntazamravishdahikoyalaraytibturish, teatrgaolibborish, bolabilantaassurotlarinimuhokamaqilish;

rasmgaqarabmazmunlihikoyatuzish, nutqnirivojlantirishbо‘yichamaxsustreningvaо‘yinlarо‘tkazishgayordamberish, qofiyavasо‘zо‘yinlari, she’rlarniifodaliо‘qish, ertaklarniaytibberish, shaxsiyhayotdanhikoyatuzishgakо‘maklashish;

bolaniijodiydramatik, rolijroetiladiganо‘yinlardaishtiroketishgajalbqilish.

5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolabilanmunosabatlardasamimiyat, dо‘stonalikvahimoyaetilganlikmuhitinisaqlabturishlozim.

О‘qishvasavodmalakalariniegallash

Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolalardaо‘qishvasavodmalakalaririvojlanishiningtalablarihisoblanadi:

bosmamateriallargaqiziqishbildirish, harflarvaramzlarniajrataolish;

yozishkо‘nikmalariniо‘rganish;

oddiytahlilvasintezqilishkо‘nikmalarinirivojlantirish.

Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgachabо‘lganbolalardaо‘qishvasavodmalakalariindikatorlarihisoblanadi:

kо‘pvaqtdavomidakitobbilanо‘tirib, unitomoshaqilish, kitobnitо‘g‘riholatdaushlash;

ayrimma’lumotlarniyig‘ishuchunkitoblardanfoydalanish;

birnechamashhurasarlarvaadabiyqahramonlarniaytibberish;

adabiyasarlarningayrimparchalarinisо‘zlabberish;

alifbonibilish;

bо‘g‘inlarbо‘yichaо‘qishimumkinligi;

ilmoq, gajak, chiziqchalar, tayoqchalarkabiyozishelementlariningbarchasinibilish;

yozishkо‘nikmalariniо‘rganish;

namunadan 2-3 tasо‘zlarniolibyozishvachizish;

о‘zisminiva 2-3 tasо‘zlarnibosmaharflardamustaqilravishdayozish;

gapnisо‘zlarga, sо‘zlarnibо‘g‘inlargabо‘lish;

ma’lum tovushlarning о‘rnini aniqlay olish;

sо‘zda tovushlar ketma-ketligini aniqlash;

bо‘g‘inlardan sо‘zlar, sо‘zlar ishtirokida gap tuza olish;

tovushlarni eshitib farqlay olish.

. 5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim:

bolaga kitoblar berish, kitobni tо‘g‘ri yо‘nalishda kо‘rishga odatlantirish;

bolani uni qiziqtiradigan ma’lumotlarni rasmlar bilan bezatilgan kitoblardan topishga yо‘naltirish;

bolaga kitoblar tо‘g‘risidagi ma’lumotlarni berish;

bolaning atrofida mavjud buyumlarni ramziy nomlash bо‘yicha harflar bilan maxsus о‘yinlarni о‘tkazish;

bolalar uchun mо‘ljallangan namunalarda harflar yoki sо‘zlarni chizish va bolaning mustaqil yozishini rag‘batlantirish hamda kuzatish;

bolani о‘z harakatlari va hissiyotlarini tasvirlashga о‘rgatish;

bolaning turli qahramonlarga maktub «yozishi» va «olishiga» yordam berish;

bolaning rasm chizishini rag‘batlantirish va rasmlarni unga ma’lum obyektlarda chizishga kо‘rsatma berish.

287. 5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolaning xavfsiz yashashi va harakatlanishi uchun quyidagilarga rioya qilish lozim:

kitoblarning estetika talablariga javob berishiga e’tibor qaratish;

yozuv-chizuv jihozlarini ularning texnik parametrlariga qarab xarid qilish.

Atrof muhitni о‘rganish va anglash

Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolalarda atrof muhitni о‘rganish va anglash talablari hisoblanadi:

jonli va jonsiz olamni kuzatish, ta’riflab berish;

inson tana a’zolarini о‘rganish.

Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolalarda atrof muhitni о‘rganish va indikatorlari hisoblanadi:

tabiat hodisalariga qiziqish bildirish, о‘simliklar va hayvonot olami tо‘g‘risida tasavvurga ega bо‘lish;

hayvonlar yashaydigan turli muhitlarni (baliqlar suvda, bо‘ri esa о‘rmonda yashashini) aytib berish;

tog‘, о‘rmon, dengiz, daryo singari о‘ziga xos geografik atamalarning nomlarini bilish;

ayrim hayvonlar va о‘simliklar bilan bevosita muloqot qilishning xavf-xatari tо‘g‘risida bilish;

oddiy sabab-oqibat aloqalarini tushunish;

о‘zi uchun yangi bо‘lgan narsalarni kо‘rib qolganda, uning xususiyatlarini bilib olishga urinish;

xato qilish va yanglishish yо‘li bilan amaliy vazifalarning yechimini topishga harakat qilish;

о‘yinlarda voqealar, hayotiy vaziyatlar, katta yoshdagilar mehnatiga taqlid qilish;

о‘zining mustaqil dalillarini keltirib, voqealarni muhokama qilish;

yо‘lda harakatlanish va kо‘chada о‘zini tutishning elementar qoidalarini bilish;

odamning bir necha organlari va ularning xususiyatlarini bilish;

odam va hayvon о‘rtasidagi bir necha farqlanuvchi va umumiy jihatlarni aytib berish.

5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim:

jonli va jonsiz tabiat obyektlari bilan tajriba о‘tkazish uchun imkoniyat yaratish;

bolani turli hayvonlar, о‘simliklar, geografik atamalar tо‘g‘risidagi suhbatlarga jalb qilish;

bolaning jonli va jonsiz tabiat tо‘g‘risidagi bilimlarini oshirish uchun kitoblar, rasmlar, maxsus telekо‘rsatuvlardan foydalanish;

bolaning sabzavot va mevalar tarkibida mavjud bо‘lgan vitaminlar, uy hayvonlarining roli tо‘g‘risida sо‘zlab berishini rag‘batlantirish;

bolaning faoliyatiga katta yoshdagilar ishtirokida hayvonlar va о‘simliklarni parvarishlashni kiritish;

bolaning kundalik faoliyatida mustaqil ravishda davomli kuzatishlarni tashkil qilish;

bolaning turli tahlil etish vositalari yordamida (kо‘zlarini yumib, qо‘llari bilan paypaslab kо‘rish orqali) buyumlarni о‘rganishini rag‘batlantirish;

bayramlarni birgalikda nishonlash, kо‘ngilochar tadbirlar, tabiatga ekskursiyalarni tashkil etish;

bolaga odamning tuzilishi tо‘g‘risidagi turli rasmlarni taklif qilish;

bolaga jonli tabiatni kuzatish va solishtirishga imkon berish, bolaning hayvonlar va odamlar о‘rtasidagi tafovutlarni topishini rag‘batlantirish;

bolaga tana a’zolarining nomi, joylashuvi va vazifalari tо‘g‘risida batafsil ma’lumot berish.

5 yoshdan 7 yoshgacha bо‘lgan bolaning xavfsiz yashashi va harakatlanishi uchun quyidagilarga rioya qilish lozim:

ekskursiyalar va boshqa tadbirlarda bolalarni albatta kuzatib yurish;

bolaning haddan ortiq hayajonlanishiga yо‘l qо‘ymaslik;

bolaningо‘rganish va tajriba qilish istagini qо‘llab-quvvatlash;

bolaga kо‘chada notanish odamlar bilan uchrashganda, uyda bir о‘zi qolganda, daydi hayvonlar uchraganda о‘zini qanday tutish kerakligini tushuntirish;

bolaning kompyuter oldida 10-15 daqiqadan ortiq bо‘lishiga yо‘l qо‘ymaslik;

bolaga zо‘ravonlikni targ‘ib qiluvchi telekо‘rsatuvlarni tomosha qilishga ruxsat bermaslik.