Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
Klinika. 
OIV infeksiyasi kechishini to`rtta davrga bo`lish mumkin. OIV 
infeksiyasini o`tkir davri zararlanishidan bir yoki bir necha haftadan so`ng 
rivojlanishi mumkin. Bu davrda OIVga seropozitiv reaksiya manfiy bo`lib, u 6-12 
haftadan so`ng kuzatiladi. Bu davrni klinik belgilari – isitmaning ko`tarilishi, 
limfoadenopatiya, kechki terlashlar, bosh og`rig`i va yo`tal ko`rinishida namoyon 
bo`ladi. 
1 davri hech qanday simptomsiz yoki persistrlangan tarqoq 
limfoadenopatiya (PTL) ko`rinishida kechadi. Bunda chov sohasidan tashqarida 
joylashgan diametri 1 sm dan oshgan bir yoki bir necha limfa bezlari kattalashuvi 
kuzatiladi. Bunday holat 3 oy va undan oshiq davom etishi mumkin. 

---

245 
2 davri OITS bilan bog`langan kompleks deb atashadi. Uning uchun 
quyidagi belgi va simptomlar xos: tana vaznining kamayishi, ich buzilishi, 
holsizlik, uyqusizlik, ishtahaning yo`qolishi, hotiraning pasayishiga olib keluvchi 
nevrologik holatlar. Ushbu belgilar davri qaytalanib turadi. Bu davr teri va shilliq 
qavatdagi o`zgarishlar bilan kechadi: sochli leykoplakiya, o`rab oluvchi temiratki, 
surunkali qaytalanuvchi gerpes. 
3 davri oraliq davr nomi bilan yuritiladi. Bu davr kasallikni erta simptomlari 
namoyon bo`lgandan keyin hosil bo`ladi. Lekin kasallikni butun klinikasi namoyon 
bo`lmaydi. Og`iz bo`shlig`ida 3 davrida kandidoz, sochli leykoplakiya, o`tkir 
gerpetik stomatit yoki surunkali gerpesni o`tkirlashuvi kuzatiladi. Alveolyar 
pnevmoniya, o`pka sili rivojlanishi mumkin. 
4 davrida OITSni butun og`ir klinikasi namoyon bo`ladi. Bu shartli patogen 
infeksiya chaqirgan har xil yallig`lanish jarayonlarini rivojlanishi. Kaposhi 
sarkomasi kabi o`smalarni hosil bo`lishi bilan kechadi. O`smalarni hosil bo`lishi 
hujayra immunitet tanqisligi bilan bog`liq bo`ladi. OITS infeksiyalariga protozoyli 
invaziyalar (pnevmotsistli pnevmoniya, toksoplazmoz) yoki virusli (tsitomegaliya) 
bakteriyali va zamburug`li invaziya xos. Shu davrda limfomaning og`ir shakllari, 
kaxeksiya va nevrologik o`zgarishlar (nevropatiya, hotiraning pasayishi, aql 
zaiflik) kuzatiladi. 
Organizmni immunitet himoyasiga zararli ta’sir ko`rsatadigan OIV 
infeksiyasini kirganligini birinchi belgilari og`iz shilliq qavatidagi o`zgarishlar 
hisoblanadi. 
OIV infeksiyasi bilan bg`liq bo`lgan og`iz shilliq qavati kasalliklariga kiradi: 
- kandidozning klinik formalari; 
- og`iz bo`shlig`i bakterial infeksiyalari; 
- og`iz bo`shlig`i virusli infeksiyalari; 
- paradontitning agressiv shakllari (VICH - paradontit); 
- surunkali qaytalanuvchi aftoz stomatit; 
- ideopatik trombotsitopenik purpura; 
- kserostomiya bilan kechuvchi so`lak bezi asalliklari; 
- eksfoliativ xeylit; 
- deskvamativ glossit; 
- sochli leykoplakiya; 
- Kaposhi sarkomasi; 
- yassi hujayrali rak. 
Tug`ma OIV – infeksiyasining ko`p uchraydigan klinik belgilari bo`lib tana 
vaznining kamayishi, gepatosplenomegaliya, trombotsitopeniya, anemiya, gepatit, 
o`sishdan qolish, mikrotsefaliya, peshona qismi do`ngligi, burun qalinlashishi, 
qiyshiq ko`z, ko`z yorig`ining uzayishi, havo rang sklera, lixoradkaning tez 
qaytalanuvchi simptomlari, enantemalar, diareya, limfoadenopatiyalar hisoblanadi. 
Bolalarda kechuvchi OITS klinikasi kattalarnikidan farq qiladi: 
1.
Kaposhi sarkomasi, limfomalar kam uchraydi. 
2.
Gepatit V virusi bilan zararlanishi kam kuzatiladi. 
3.
Gipergammaglobulinemiya – ko`p kuzatiladi. 
4.
Limfopeniya – ko`p uchraydi. 

---

246 
5.
Limfoidli interstitsial pnevmoniya. 
6.
Bakterial sepsis – o`limga olib boruvchi sabablardan biri hisoblanadi. 
7.
OIV – infeksiya boshlanishida o`tkir mononukleozga xos o`zgarishlar ko`p 
kuzatiladi. 
8.
OIV – infeksiya kechishida MNSning birlamchi zararlanganligini 
ko`rsatuvchi aniq psixonevrologik simptomatika kuzatiladi.