Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Silda og’iz bo’shlig’idagi o’zgarishlar.
Og’iz bo’shlig’ining sil bilan 
zararlanishi – mikobakteriyalarning endogen, limfo- va gematogen yo’llar bilan 
tarq’alishidan kelib chiq’adi (21-rasm). Eng ko’p uchraydigan sil shakli - bu teri 
sili (volchanka) va yarali sil hisoblanadi. Kam hollarda, yakka holdagi sil 
bo’rtmalari (―sovuq’ absesslar‖) - shilliq’ q’avatdagi kollikvativ silning bir 
ko’rinishi va juda kam hollarda – indurativ eritema va birlamchi sil yarasi 
kuzatiladi. 
 
21-rasm. Balg’amdan tayyorlangan surtmadagi 
M. tuberculosis
 (Цil-Nilsen bo’yicha 
bo’yalgan). 
Birlamchi sil yarasi 2-3 yoshli bolalarda mikobakteriyalarning kichik 
jarohatlar va kariozli tishlar orq’ali kirishi natijasida yuzaga keladi. Zararlanishlar 
asosan til yoki milklarda joylashgan bo’lib, katta bo’lmagan infiltrat va sirtq’i 
limfoadenopatiya bilan birgalikda o’ziga xos birlamchi sil kompleksini tashkil 
q’iladi. Keyinchalik yara chuq’urlashadi, limfa tugunlari yumshaydi va yiringlaydi. 

---

176 
Hiq’ildoq’ va og’iz bo’shlig’i sili bronxlar, traxeya, yuq’ori nafas olish 
yo’llari kasalliklari guruhiga mansubdir. Hiq’ildoq’ va og’iz bo’shlig’i sili o’pka 
va ko’krak ichi limfa tugunlari sillarining birlamchi va ikkilamchi shakllarining 
asorati sifatida uchraydi. 
Og’iz bo’shlig’ining birlamchi silida sil mikobakteriyalari oldin sil bilan 
zararlanmagan va sil mikobakteriyalariga orttirilgan immuniteti bo’lmagan 
bemorlarning shilliq’ q’avati orq’ali kirishi mumkin. Bunda sil bo’rtmachasi og’iz 
bo’shlig’i limfoid to’q’imasida yuzaga kelib, limfa tugunlariga drenaj hosil q’iladi 
(oshq’ozon-ichak yo’lida hosil bo’ladiganga o’xshash). 
Ikkilamchi silda og’iz bo’shlig’ining zararlanishlari ko’pincha faol surunkali 
o’pka sili bor bemorlarda uchraydi, bunda mikobakteriyalar ko’p miq’dorda 
balg’am bilan ajraladi va og’iz bo’shlig’ining shilliq’ q’avatiga kiradi. Ba’zan 
og’iz bo’shlig’i sili - o’pkadagi simptomsiz, faol surunkali disseminirlangan 
silning birinchi belgisi bo’lishi mumkin (22-rasm).