Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
6.9.5. Markaziy asab sistemasi xastaliklarida parodont to`qimasidagi 
o`zgarishlar 
Markaziy asab sistemasining tug`ma xastaliklarida parodont to`qimalarida 
yallig`lanish jarayonlari parodontoliz tarzida kechadi. Bu jarayon oligofreniya (esi 
pastlik) mavjud bo`lgan bolalar orasida 61% ni, ensefalopatiyada 41,3% ni tashkil 
qiladi. 
Milklar qizarib shishadi, klinik va parodontal cho`ntaklar hosil bo`ladi. 
Milklarda yiringli yallig`lanish aniqlanib, tishlarning liqillab tushib ketishi 
kuzatiladi. Milklardagi yallig`lanish belgilari og`iz bo`shlig`ida fiziologik o`z 
o`zini tozalash jarayonining sustligi, og`iz bo`shlig`i gigiyenasiga rioya 
qilinmasligi va kasallikni davolash uchun qabul qilinadigan dori darmonlar 
oqibatida yuzaga kelishi mumkin. Bu xastaliklar mavjud bo`lgan bemor bolalarda 
57,4% hollarda tish atrofi to`qimalarining yallig`lanishi parodontoliz tarzida 
kechadi. 
 
6.9.6. Qandli diabet xastaligida parodont to`qimasidagi o`zgarishlar 

---

124 
Qandli diabet bilan og`rigan bolalarning parodont to`qimalaridagi 
yallig`lanish, destruktiv-distrofik va degenerativ jarayonlar davolanmagan yoki 
noto`g`ri davolangan bemor bolalar o`rtasida uchraydi. Bunday bemorlarda jarayon 
juda tez rivojlanib, kataral, gipertrofik-granulyatsiyalanuvchi milk yallig`lanishiga 
olib keladi. Milklar yallig`lanishi bilan bir qatorda og`iz bo`shlig`i shilliq pardasi 
qizaradi, ba’zan esa dog`li qizg`ish-eritema belgilari yuzaga keladi. 
Qandli diabet xastaligida atsidozli (kislotali) muhit vujudga kelishi oqibatida 
parodont to`qimalaridagi kollagen tolalar bo`kib, ularning yo`g`onlashuvi va 
g`ovaklashuvi 
natijasida 
parodontal 
cho`ntaklar 
hosil 
bo`lishi, 
granulyatsiyalanuvchi to`qima o`sib chiqishi kuzatiladi. Cho`ntaklarda yiringli 
ekssudat paydo bo`ladi. Tishlar liqillab, chaynov bosimiga bardosh berolmay, har 
tomonga qiyshayadi (patologik okklyuziya). 
Rentgen tasvirida molyar tishlar ildizini o`rab turgan alveolyar suyak 
o`siqlarida voronkasimon yoki likopchasimon, kurak tishlarning alveolyar 
o`siqlarida esa gorizontal yemirilishlar qayd etiladi. Bu xil yemirilishlar suyak 
cho`ntaklarining paydo bo`lishiga olib keladi. Tish ildizlarining 1/3, 2/3 
qismigacha alveolyar suyak o`sig`ining yemirilishi, ba’zan suyak o`sig`ining 
batamom parchalanib, erib ketish hollari kuzatiladi. Suyak to`qimalarining so`rilish 
darajasi tishlar atrofidagi milklarda sodir bulayotgan yallig`lanish jarayonining 
chuqurligiga mos keladi. Milklar va suyak to`qimalaridagi o`zgarishlar dastlab 
distrofik tarzda kechib, keyinchalik yallig`lanish jarayoni ham qo`shilishya tufayli 
shiddatli tus oladi. 
Suyak alveolyar o`siqlaridagi so`rilish jarayonini bir gurux olimlar moddalar 
almashinuvi buzilishining natijasi deb bilishsa, boshqa gurux olimlar diabet 
xastaligi oqibatida sodir bo`ladigan qon tomir devorlarining buzilishi (angiopatiya) 
deb bilishadi. Ushbu xastalikda suyak to`qimalarida yuz beradigan o`zgarishlar 
atsidoz muxit va natijada suyak to`qimasidan kaltsiy, fosfor tuzlarining erib chiqib 
ketishi sababli ro`y beradi. 
Xulosa qilib, shuni aytish mumkinki, diabet xastaligi oqibatida yuzaga 
keladigan parodont to`qimasidagi o`zgarishlar, ularda tez sur’atlar bilan 
rivojlanayotgan struktura buzilishlari va yallig`lanish jarayonlari bilan kechib, 
sanoqli yillar ichida tishlarning to`kilib ketishiga sabab bo`ladi. 
Qandli diabet xastaligini to`g`ri aniqlashda kasallik tarixini surishtirish, qon 
va siydikni tekshirishdan olingan ma’lumotlar muhim ahamiyat kasb etadi.