Bolajaq mektepke shekem tálim pedagoglarınIŃ kreativlik qábiletlerin rawajlandırıw

Bolajaq mektepke shekem tálim pedagoglarınIŃ kreativLIK qábiletlerin rawajlandırıw

Joba:
1. Tárbiyashiniń xızmetler processindegi kreativligi.
2. Bolajaq mektepke shekemgi tálim pedagogların kreativ qábiletlerin rawajlandırıw mazmunı.

Kreativlik (lot., ing. create -jaratıw, creative - jaratıwshı, dóretiwshi)-individtiń jańa ideyalardı islep shıǵarıwǵa tayınlıqtı xarakteristikalaytuǵın hám de ózbetinshe faktor sipatinda intalılıqtıń quramına kiretuǵın dóretiwshilik qábileti mánisin ańlatadı.

Shaxstıń kreativligi onıń oylawında, baylanısinda, sezimlerinde, arnawlı bir iskerlik túrlerinde kórinetuǵın boladı. Kreativlik shaxstı pútin halda yamasa onıń arnawlı bir qásiyetlerin, zeyini ótkirlikti xarakteristikalaydı. Sonıń menen birge, kreativlik ziyrekliktiń zárúrli faktorı sipatinde sawlelenedi.
Amerikalıq psixolog P.Torrens pikrine qaraǵanda, kreativlik mashqala yamasa ilimiy boljawlardı ilgeri jurgiziw; boljawdı tekseriw hám ózgertiw; qarar nátiyjelerin qáliplestiriw tiykarında mashqalanı anıqlaw; mashqala sheshimin tabıwda bilim hám ámeliy háreketlerdiń óz-ara keriligine salıstırǵanda tásirlilikti ańlatadı.
Basqa hár qanday sipat (pázıylet) sıyaqlı kreativlik da bır jola formalanmaydi. Kreativlik arnawlı bir basqıshlarda izbe-iz qáliplestirip hám rawajlantirilib barıladı.
Pedagogdıń kreativlik sipatlarına iye bolıwı onıń jeke qábiletleri, tábiy hám social quwatın kásiplik iskerlikti sipatlı, nátiyjeli shólkemlestiriwge jóneltiredi. Joqarı tálim sistemasında iskerlik júrgizlip atırǵan pedagoglardıń kreativlik sipatlarına iye bolıwları olarda oqıw hám tárbiya processlerin shólkemlestiriwge dástúriy jantasıwdan ayrıqsha jańa ideyalardı jaratıw, bir qálipte pikirlemew, ózine tánlik, baslamashılıq, uǵımsızlıqqa taqat etpeslikka járdem beredi. Sonlıqtan, kreativlik sipatlarına iye pedagog kásiplik iskerligin shólkemlestiriwde dóretiwshilik jantasıw, jańa, aldıńǵı, balalardıń oqıw iskerligin, jeke sipatların rawajlandırıwǵa xızmet etetuǵın ideyalardı jaratıwda aktivlik kórsetiw, aldıńǵı pedagogikalıq tabıs hám tájiriybelerdi ózbetinshe úyreniw, sonıń menen birge, kásiplesler menen pedagogikalıq jetiskenlikler barisinda turaqlı, izbe-iz pikir almaslaw tájiriybesin ıyelewge itibar qaratadı. Ádette pedagoglardıń kreativlik qábiletine iye bolıwları pedagogikalıq mashqalalardi sheshiwge umtılıw, ilimiy-izertlew jumısları yamasa ilimiy joybarlardı ámelge asırıw hám óz-ara dóretiwshilik sheriklikke erisiwleri arqalı támiyinlenedi, qáliplestiredi hám ol az-azdan rawajlanıp baradı. Hár qanday qánigede bolǵanı sıyaqlı bolajaq pedagoglardıń kreativlik qábiletin ıyelewleri ushın studentlik jıllarında tiykar qóyıladı hám kásiplik iskerlikti shólkemlestiriwde izbe-iz rawajlantirip barıladı. Bunda pedagogtıń ózin ózi dóretiwshilik iskerlikke jóneltiriwi hám bul iskerlikti nátiyjeli shólkemlestire alıwı zárúrli áhmiyetke iye.
Pedagog dóretiwshilik iskerlikti shólkemlestiriw mashqalalı máselelerdi tarqatıp alıw, mashqalalı jaǵdaylardı analiz qılıw, sonıń menen birge, pedagogikalıq xarakterdegi dóretiwshilik ónimlerin jaratılıwina bólek itibar qaratıwı zárúr.
Mashqalalı másele hám jaǵdaylardı sheship, pedagogdıń másele sheshimin tabıwǵa dóretiwshilik jantasıwı ol jaǵdayda sezim-shıdamlılıq sipatlardıń rawajlanıwına járdem beredi. Pedagog óz aldına mashqalalı máselelerdi qoyıw arqalı ámeldegi bilimleri hám turmıslıq tájiriybelerine qarsı bolǵan dáliller menen dús keledi. Bunıń nátiyjesinde óz ústinde islew, ózbetinshe oqıp úyreniwge salıstırǵanda mútajlik sezedi. Pedagogdıń ilimiy-izertlew jumısları hám ilimiy yamasa dóretiwshilik joybarlardı ámelge asırıwı ol jaǵdayda kreativlik potentsialın jáne de rawajlantıradı. Pedagog óz-ózinen dóretiwshi bolıp qalmaydı. Onıń dóretiwshilik qábileti belgili waqıt ishinde izbe-iz oqıp -úyreniw, óz ústinde islew arqalı qáliplesedi.
Zamanagóy tálim barlıq túrdegi tálim mákemelerinde iskerlik júrgizeip atırǵan tárbiyashi, pedagoglardıń dóretiwshi bolıwların talap etpekte.
“Kreativlik” túsinigi ózinde materiallıq hár túrlilikti sáwlelendiredi. Batıs adamları ushın kreativlik, ulıwma alǵanda, jańalıq esaplanadi. Olar kreativlik negizinde tradiciyaǵa tán bolmaǵanlıq, qızıǵıwshılıq, oyda sawlelendiriw, házil-házil-dálkek sezimi hám erkinlik ámeldegi bolıwına itibardı qaratadılar (Myordok, Ganim, 1993 y.; Shternberg, 1985 y.). Shıǵıslıqlar bolsa, kerisinshe, kreativlikti jaqsı istiń qayta tuwılıw procesi, dep túsinediler (Xui, Sternberg, 2002 y.; Rudovich, Xui, 1997 y.; Rudovich, Yue, 2000 y.). Eger batıs táreplik hám shıǵıslıqlardıń kreativlik boyınsha qarasları túrlishe bolsa -da, biraq, hár eki mádeniyat wákilleri de usı sipat hám oǵan iyelikti joqarı bahalaydilar (Kaufman, Lan, 2012 y.). Kóplegen pedagog -tárbiyashilar ózlerinde kreativlik qábiletin joq, dep esaplaydilar. Bunı eki túrlı sebep penen tiykarlaw múmkin: birinshiden, kópshilik pedagog -tárbiyashilar da negizi “kreativlik” túsinigi qanday mánisti ańlatıwın jeterli anıqlama bere almaǵan; ekinshiden, kreativlik negizinde tikkeley qanday sipatlar payda etiwinen xabarsızlar.
Usi orında sonı bólek belgilengenler etip ótiw kerek, hár bir shaxs tábiyattan kreativlik qábiletine iye. Al, olar ózlerinde kreativlik qábileti bar ekenligin qanday kórinetuǵın eta alıwları múmkin. Bul orında Patti Drapeau sonday máslahát beredi: Egerde ózińizdi kreativ emespen dep esaplasańiz, házirdan baslap kreativ oylawdı rawajlandırıwǵa qaratılǵan sabaqlardı shólkemlestirip baslawıńızdı máslahát beremen. Negizi, gáp sizdiń dóretiwshi hám kreativ bolǵanıńız yamasa bolmaǵanıńızda emes, bálki sabaqlardı kreativlik ruwxında shólkemlestiriwińiz hám jańa ideyalardı ámelde sınap kóriwge umtılıwıńızda bolıp tabıladı.
Patti Drapeau pikirine kóre kreativ pikirlew, eń áwele, arnawlı bir másele maydanınan hár tárepleme pikirlew esaplanadi. Hár tárepleme pikirlew tálim alıwshılardan oqıw tapsırmasi, máselesi hám wazıypaların orınlawda kóplegen ideyalarǵa tayanishni talap etedi. Bunnan ayrıqsha túrde bir tárepleme pikirlew bolsa bir ǵana tuwrı ideyaǵa tıykarlanıwdı ańlatadı. Baqlaw júrgiziwde másele maydanınan bir hám kóp tárepleme pikirlewden birin biykar etip bolmaydı. Sonlıqtan, bir hám hár tárepleme pikirlew kreativlikti qáliplestiriwde birdey áhmiyetke iye boladı. Yaǵnıy, tapsırmanı orınlaw, máseleni tarqatıp alıwda tálim alıwshı sheshimniń bir neshe variantın izleydi (kóp tárepleme pikirlew), keyin bolsa eń maqul túsetuǵın nátiyjeni kepillikleytuǵın bir ǵana tuwrı sheshimde toqtaladi (bir tárepleme pikirlew).
Joqarıda bildirilgen pikirlerge tayanǵan halda kreativlik túsinigin tómendegishe túsindiriw múmkin: Shaxstıń kreativligi onıń oylawında, baylanısinde, sezimlerinde, arnawlı bir iskerlik túrlerinde kórinetuǵın boladı. Kreativlik shaxstı pútin halda yamasa onıń arnawlı bir qásiyetlerin xarakteristikalaydı. Kásiplik iskerlikte pedagogdıń kreativligi túrli sırtqı kórinislerde kórinetuǵın boladı. Olar tómendegiler bolıp tabıladı: informaciya, sonday-aq, kompyuter texnologiyası járdeminde pedagog - tárbiyashi tárepinen kreativ jantasıw tiykarında tayarlanıp, tálim processinde nátiyjeli paydalanıw múmkin bolǵan dóretiwshilik ónimleri sanap ótiledi.