Bola tug‘ildi. Ona organizmi bilan anatomik bog‘lanish uzilgan bo‘lsa-da, bola mustaqil hayot kechira olmaydi, chunki bola ona bilan fiziologik jihatdan bog‘langandir, ona uni o‘z suti bilan boqadi

Uch Yoshgacha bo‘lgan bolalarning psixik rivojlanishidagi asosiy yangi o‘zgarishlar

Yosh davrlari	Bilishi	Harakati	Muloqoti
3 Yosh	Nutqning shakllanishi. Ko‘rgazmali harakat tafakkurning rivojlanishi. Obrazli tafakkurning dastlabki nishonalari. Atrof -muhitdan o‘zini ajratishi; qat’iylikni anglashi	Qo‘l predmetli harakatlarning rivojlanganligi o‘z xatti-harakatlarini irodaviy boshqarishning ko‘rinishlari	O‘z-o‘zini anglashning yuzaga kelishi. Dastlabki axlokiy qoidalarni egallashi
	Faol nutqni nutqni	Qo‘l va oyoq	Xarakter
2 Yosh	tushunishi va o‘zida yuzaga kelishi	funksiyalarining aniq belgilanishi	asoslarini shakllanishi

1 Yosh	Nutqni tushunishning dastlabki belgilari	Mustaqil holda tik turish va yurish	Nutqni qo‘llashning dastlabki belgilari
10 oylik	Sensomotor intellektning rivojlanishi	Mustaqil holda tik turish va yurishga harakat qilish	Bog‘liqlik reaksiyasining yuzaga kelishi, begona muhit va begonalar orasida xavotirlik
8 oylik	Sensomotor intellektning yuzaga kelishi	Tayanib yurishi	Jest, mimika va pantomimika yordamida noverbal muloqoti
7 oylik		YOrdam bilan turishi
5 oylik	Sezgilarning rivojlanishi	YOrdam bilan o‘tirishi
3 oylik	Ko‘rish qobiliyatining shakllanishi	YOn tomoniga o‘girilishi	Onaning jilmayishiga javob qaytarishi
2 hafta	Onaning tovushini boshqa tovushlardan farqlashi	Qo‘l va oyoq harakatlarida qat’iylik
1 hafta	Harakatlarni kuzatishi	Qo‘l va oyoqlarning betartib harakati

Takrorlash va muhokama qilish uchun savollar:

1. 
   Go‘daklik davri, uning tug‘ma xususiyatlari va rivojlanishining
   o‘ziga xos xususiyatlari.
   
2. 
   Ilk bolalik davridagi muloqotning psixik jihatlari.
   
3. 
   Ilk bolalik davridagi asosiy faoliyat turi.
   
4. 
   3Yoshdagi krizis: uning sabablari va namoyon bo‘lishi.
   
5. 
   Ilk bolalik davrida shaxs shakllanishining psixologik asoslari.
   

4-MAVZU: MAKTABGACHA YOSH DAVRIDA PSIXIK
RIVOJLANISH XUSUSIYATLARI


O‘quv maqsadi:
Ta’limiy: Talabalarni maktabgacha Yoshdagi bolalarning psixik taraqqiyoti, bilish jarayonlarining rivojlanishi hamda shaxs xususiyatlari haqida ilmiy ma’lumotlar bilan tanishtirish. Maktabga psixologik tayyorgarlik muammosi yuzasidan nazariy va amaliy bilimlarni shakllantirish.


Tarbiyaviy: Maktabgacha Yoshdagi bolalarning psixik rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi, ularning ruhiy salomatliklari va ruhiy barqarorliklarini ta’minlovchi muhit yaratish zaruriyatini talabalar ongiga singdirish.


Rivojlantiruvchi: Talabalarning maktabgacha Yoshdagi bolalarning Yosh va psixologik xususiyatlarini inobatga olgan holda ular bilan ishlash ko‘nikma-malakalarini rivojlantirish.
Reja:
1.Maktabgacha Yoshdagi bolalarning psixik taraqqiyoti.
2.Bog‘cha Yoshidagi bolalar o‘yinining psixologik xususiyatlari.
3. Bog‘cha Yoshidagi bolalar bilish jarayonlarining rivojlanishi.
4. Maktabgacha Yoshdagi bolalar shaxsining shakllanishi.
5.Bolaning maktabga psixologik tayyorgarligi.

4.1. Maktabgacha Yoshdagi bolalarning isixik taraqqiyoti
Ontogenezda 3 dan 7 Yoshgacha bo‘lgan davr bog‘cha Yoshi davri yoki maktabgacha Yosh davri hisoblanadi. Maktabgacha Yoshdagi bolalar psixologiyasida juda tez sifat o‘zgarishlari bo‘lishini inobatga olgan holda 3 davrga: (3-4 Yosh) kichik maktabgacha davr, (kichik bog‘cha Yoshi), (4-5 Yosh) o‘rta maktabgacha davr, (o‘rta bog‘cha Yoshi) , (6-7 Yosh) katta maktabgacha davr (katta bog‘cha Yoshi)ga ajratish mumkin. Bola rivojlanish jarayonida kishilik avlodi tomonidan yaratilgan predmet va hodisalar olami bilan munosabatga kirishadi. Bola insoniyat qo‘lga kiritgan barcha yutuqlarni faol ravishda o‘zlashtirib, egallab boradi. Bunda predmetlar olamini, ular yordamida amalga oshiriladigan xatti-harakatlarni, tilni, odamlar orasidagi munosabatlarni egallab olishi, faoliyat motivlarining rivojlanishi, qobiliyatlarning o‘sib borishi, katta Yoshli kishilarning bevosita yordamida amalga oshirilib borilmog‘i kerak. Asosan, shu davrdan boshlab bolaning mustaqil faoliyati kuchaya boshlaydi.
Bog‘cha Yoshdagi bolalarga beriladigan tarbiya, ularning murakkab harakatlarini o‘zlashtirish, elementar gigiena, madaniy va mehnat malakalarini shakllantirish, nutqini rivojlantirish hamda ijtimoiy axloq va estetik didining dastlabki kurtaklarini hosil qilishga qaratilishi lozim.
Mashhur rus pedagogi Lesgaftning fikricha, insonning bog‘cha Yoshidagi davr shunday bir bosqichki, bu davrda bolalarda xarakter xislatlarining namunalari shakllanib, axloqiy xarakterning asoslari yuzaga keladi.
Bog‘cha Yoshdagi bolalarning ko‘zga tashlanib turuvchi xususiyatlaridan biri, ularning harakatchanligi va taqlidchanligidir. Bola tabiatining asosiy qonunini shunday ifodalash mumkin: bola uzluksiz faoliyat ko‘rsatishni talab qiladi, lekin u faoliyat natijasidan emas, balki faoliyatning bir xilligi va surunkaliligidan toliqadi.
Kattalar va tengdoshlari bilan bo‘lgan munosabat orqali bola axloq me’yorlari, kishilarni anglashi, Shuningdek, ijobiy va salbiy munosabatlar bilan tanisha boshlaydi. Bog‘cha Yoshidagi bola endi o‘z gavdasini yaxshi boshqara oladi. Uning harakati muvofiqlashtirilgan holda bo‘ladi. Bu davrda bolaning nutqi jadal rivojlana boshlaydi, u yangiliklarni egallashga nisbatan o‘z bilganlarini mustahkamlashga ehtiyoj sezadi, o‘zi bilgan ertagini qayta-qayta eshitish va bundan zerikmaslik, shu davrdagi bolalarga xos xususiyatdir.
Bog‘cha Yoshidagi bolalarning ehtiyojlari va qiziqishlari jadal ravishda ortib boradi. 3-7 Yoshli davrida bolalarning asosiy faoliyati quyidagi ketma-ketlikda kechadi: