Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
26 
коррекцион-профилактик фаолиятнинг қуйидаги 5 асосий йўналишида психолог 
тегишли ишларни олтиб бориши тавсия этилади: 
I. 
Психологик маданиятни шакллантириш. 
II. 
Жамоада шахслараро муносабатлар коррекцияси. 
III. 
Коммуникатив кўникмаларни ривожлантириш.
IV. 
Психоэмоционал 
ҳолатларни 
яхшилаш 
бўйича 
малакаларни 
шакллантириш. 
V. 
Ўзига ишонч ва адекват баҳолашни шакллантириш.
Хулоса сифатида айтишимиз мумкинки, психологнинг педагогик жамоа 
билан олиб борадиган иши унинг ўқувчи-ўқитувчи-ота-она тизимида боғловчи 
ришта саналади. Психолог таълим-тарбия жараёнини ташкил қилишда ҳамкорлик 
қилиши мумкин, тарбияси оғир ўқувчилар билан ишлашда тавсиялар бериши 
мумкин. Кўпчилик педагогларда эмоционал ёниш, нерв-психик барқарорликнинг 
пастлиги, сурункали чарчаш синдроми кабилар кузатилиши ҳеч кимга сир эмас. 
Шу туфайли педагогларни психологик қўллаб-қувватлашга алоҳида эътибор 
қаратиш лозим релаксацион, юқори эмоционал зўриқишни олдини олишга 
қаратилган техникалар. 
Яна бир аҳамиятга молик жиҳат шундан иборатки, турли изланишлардан 
маълум бўлишича, кўпчилик ўқитувчиларда уларнинг касби фаолиятлари учун 
муҳим бўлган эмпатия, бошқа инсон шахсига ҳурмат, самимийлик каби 
характеристикалар ривожланиши паст даражада. Бу маълумотлар ўқитувчиларда 
ўқувчилар билан унумли ва ижобий мулоқотни ривожлантиришга қаратилган 
ишларни талаб қилади. Бундай тайёргарликлар натижасида дарс жараёнларини 
унинг ҳар бир иштирокчиси учун чуқур маъно билан тўлдирилган инсоний 
мулоқот сифатида қабул қиладиган бўлиши керак.
Ҳозирги замон психологлари ва педаголарининг педагогик меҳнат 
психологияси, касбий ривожланиш психологияси соҳасида олиб борилган 
тадқиқотлари интерактив методлар ёрдамида жадал таълим самарали бўлишини 
исботлаганлиги сир эмас. Ижтимоий ўзаро муносабатлар (интерактив методлар 
демак) замонавий мактаб ўқитувчиси шахсий мотивациясининг қадриятларга 
йўналган мазмунда шаклланишига шунингдек, инновацион фаолиятга 
йўналтиришда психологик оқартув фаолияти сифатида фойдаланиш аҳамиятга 
эга. Маълум бўлишича, интерактив методлар айнан шахс фаолияти ёки шахс 
йўналганлигини ривожлантириш концепциясида ўринли бўлиб, реал таълим 
амалиётида қўллашга имкон беради. Психотерапия ва консультациялар, 
биринчидан, инсонга ўзини компетентлироқ ҳис қилишга ёрдам берса,
иккинчидан, ўзгалар билан муносабатларини яхшилашга, пировард натижада 
нафақат ўқитувчининг ўзига, балки у таълим бераётган болаларнинг 
ривожланишига ҳам ижобий таъсир кўрсатиши аниқ.