Божхона иши фанидан д а р с л и к


Божхона назорати тушунчаси, унинг шакллари ва амалга ошириш тартиби



Download 1,62 Mb.
bet22/64
Sana13.06.2022
Hajmi1,62 Mb.
#665095
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   64
Bog'liq
2 5436192591047561074

IVБОБ Божхона органлари фаолиятида божхона назоратини ташкил этиш йўллари

4.1.Божхона назорати тушунчаси, унинг шакллари ва амалга ошириш тартиби




Узбекистон Республикаси Божхона хизмати уз фаолиятида ички ва ташки сиёсатни таркибий кисми хисобланувчи ягона божхона сиёсатини амалга ошириб келмокда. Божхона хизматини асосий максадлари Узбекистон Республикаси божхонга худудидан самарали божхона назоратини хамда товарлар айрибошлашни тартибга солишни таъминлашдан иктисодиётнинг ривожланишини рагбатлантиришдан, ички бозорни химоялашдан иборат булиб, божхона чегараси оркали товарлар ва транспорт воситаларини олиб утиш, бож туловларин ундириш, божхона расмийлаштируви, божхона назоратини амалга ошириш тартиби ва шартларидан иборат.


Божхона назорати – конун хужжатлари ва халкаро шартномаларга риоя этилишини таъминлаш максадида божхона органлари амалга оширадиган тадбирлар мажмуидир. Божхона режими – Узбекистон Республикасининг божхона чегараси оркали олиб утиладиган товарлар ва транспорт воситалари макомини божхона мкксадлари учун белгиловчи коидалар мажмуидир.
Божхона назорати максади - Узбекистон республикаси Божхона конунчилигини, Божхона тарифи тугрисидаги конунини ва бошка конун ва норматив актларни шу билан бирга Уэбекистон Республикаси Ташки иктисодий масалаларига тегишли Халкаро шартномаларни бажаришда Халкаро нормаларга риоя килинган холда фаолият курсатади.
Божхона назорати объекти- божхона худудидан утаетган товарлар, транспорт воситалари. улар тугрисида хужжат ва малумотлар, товар ва транспорт воситаларига тегишли жисмоний ва юридик шахслар, божхона брокерлари, декларантлар уларнинг хужжати ва улар товарлар ва транспорт воситаларига нисбатан танлаган божхона режимлари шулардан иборат.
Божхона назрати асосан божхона зонасида ташкил килинади. Божхона зонаси Божхона худуди атрофи ва Божхона органи томонидан аникланган, божхона органи жойлашган ерларда, божхона расмийлаштириш жойлари хисобланади.
Божхона назорати жараенида- товарларнинг харакати, унинг ишлаб чикарилиши жараени, саклаш, сотилиши, сотиб олиниши, юкланиши, туширилиши, жойланиши, сугуртаси, ва бошкалар куриш мумкин. Бу товарларни кайси давлатдан келиб чикишини, божхона кийматини, ва ТИА ТН асосида тугри аниклаш божхона назорати асосий функцияларидан хисобланади.
Божхона назорати субъекти - Узбекистон божхона органлари тизими хисобланиб, божхона маъсул ходимлари томонидан амалга оширилади. Улар Божхона ва ТИА тартибига тегишли конун, карор ва норматив акталр асосида иш юритишади.
Айрим объектларда божхона назоратини амалга оширишда божхона органлари олидинда чора тадбир куриши керак булади.
товарлар ва транспорт воситаларини расмийлаштириш вакти ва жойини аниклаш;
товарларни етказиш учун маршрутини ва муддатини белгилаш;
товарларни етказишда божхона назоратини урнатиш (пломба, печат ва бошка белгилар);
божхона назоратини амалга ошириш учун технологик схемаларни ишлаб чикиш;
Товарларни харакати, уни сакланиши еки биронбир режимга жойлашишда карор кабул килиш;
• ТИА катнашчилари тугрисида маълумотларга эга булиш ва улар томондан конун ва норматив актларни бажарилишини назорат килиш;
• божхона чегарасидан товраларни ва транспорт воситаларни утказишда хужжатларни ва шунга тегишли шахсларни назоратдан утказиш.
Бу чора тадбирлар хукукнихимоя килиш, яъни хукукбузарликни олдини олишда, фискал масалалрини тула тукис бажарилишида мухим рол уйнайди.
Божхона назорати:
- ташки савдо сотик опреацияларини бажаришда шароит яратиб бериш;
- давлат божхона чегарасидан утаетаган товаралр ва транспорт воситаларга нисбатан объектив карор кабул килиш.
- контрабанда ва божхона солик конунбузарлигига карши, курол аслаха, ук дори, портлаш моддалари, наркотик моддалри, археологик казилмалар, тарихий маданий буюмларни ноконуний йул билан утишини олидини олиш;
- божхона ва солик туловларини тулик ва уз вактида тулатиш;
- божхона ва махсус статистикасини амалга ошириш;
- божхона уз хукук доирасида валюта назоратини амалга ошириш;
- ташки иктисодий алокалар товар номенклатурасини куллаш каби масалалрини хал килади.
Унумли божхона назоратига эришиш, товарларни ва транспорт воситалирини коникарли расмийлаштириш махсули деса булади.
Божхона назоратини ташкил килиш ва божхона расмийлаштириш - божхона органлари томонидан давлат божхона чегарасидан товарлар ва транспорт воситаларини утказишда амалга оширадиган комплекс харакатлари тушунилади.
Бу комплекс харакатлар божхона инфраструктурасини ташкил килиб божхона назоратини кенгрок камраб олади. Бундан ташкари Божхона назоратини ташкил килиш ва божхона расмийлаштириш куйдаги масалалрни хал килади:
• божхона чегарасини кесиб утишда маълум вактни ва жойни белгилайди- Товарларни ва транспорт воситаларни шу жойлардан иш вактида утишга рухсат берилади;
• божхона назоратини ва расмийлаштиришни вактини ва жойини белгилайди - кириб келган товарлар ва тр. вос-лари божхона назоратига олинади ва божхона чегарасидан чикиб кетгандан сунг божхона назорати олинади. Божхона расмийлаштируви - асоси декларант томонидан режимлардан бирини танлаган холда божхона органига такдим этишидир. Божхона расмийлаштируви божхона органлари билан келишилган холда иш вактидан холи ва бошка ерда бажариш мумкин. (ташкилотларида ва курилиш объектларида)
• божхона органларига, товарларни, транспорт воситалирни, хужжатларни такдим килиш вакти, жойи ва механизмини белгилайди - божхона территориясига кириб келган юк маълум режимлардан бирини танлагунча ва туловларни ва бошк орган назоратидан кечгунча вактинча омбрхонага жойлаштирилади. Спиртилик ичимликлар ва тамаки махсулотлар факат божхона органи таъсис этган божхона омборхоналарида саклаши мумкин ва божхона расмийлаштируви факатбожхона вактинча саклаш омборхоналари жойи булади..
Божхона чегараларида автотранспорт, темир йул транспорта утиш жойларида ва таерагохларда юкларни ва тр. вос-лари назорат килиш, расмийлаштириш, чегара кушинлари, ички ишлар бошкармалари ва бошка органлар билан технологик схемаларини ишлаб чикади.
Божхона назоратини тугри ташкил килгандагина ва назорат килишда катнашувчи органларининг биргаликда харакат килишлари назоратини унумли блишини таъминлайди. Назоратни ташкил килишнинг асосий масалаларидан божхона ва унинг инфраструктураларини ташки иктисодий алокалари катнашчилари доимий фаолият курсатиб келаетган ерларда ва уларни божхона чегарасидан катнаш ерларида хам жойлаштириш. Божхона назоратини биринчи навбатда божхона ва божхона постларини, максади, принциплари, асосий йуналиши, божхона органларининг ва постларнинг ички хамжихатлигини ташкил килиб бериш керак. Божхона назоратининг ташкил килишда божхона брокерлари, божхона ва вактинчалик саклаш омборлари эгалари божхона операцияларини амалга оширишда божхона ходимлари ишини енгиллаштиради. Регионда божхона назоратини ташкил килишда куйдагиларга амал килиш керак:
1. Божхона органи томонидан килинадиган ишлар микдори (ТИА китнашчилар сони, божхона назоратига олинадиган товарлар транспорт воситалари);
2. Божхона назоратини ва божхона расмийлаштируви аниклаш, керакли асбоб усканалар ва анжомлар билан таъминлаш.
3. Божхона органинг хизматчилар штатини белгилаш.
4. Мутахассиларни танлаш ва уларни укитиш;
5. Моддий техника базасини ташкил килиш;
6. Божхона органлари орасида узвий алока урнатиш;
7. Божхона органларининг божхона назоратини ташкил килишда хамма шарт-шароиталр яратиб бериш.
Товарларни ва транспорт воситаларини божхона чегарасидан утказишда катнашувчи органлар билан биргаликда, Божхона назоратни ташкил килиш учун технологик схема куйдаги тадбирларни уз ичига олади:
Божхона худудига киришда ва чикишда ;
1. товарлар, транспорт воситаларини ва шахсларни божхона чегарасидан утиши тугрисидаги хабар бериш;
2. божхона органига товарларни, транспорт воситаларни ва улар га тегишли хужжатларни такдим этиш;
3. божхона конунига биноан такдим этилган хужжатларни расмийлаштириш учун кабул килиш, куригдан утказиш;
4. юкларни манзилга етказиш учун хужжатларни расмийлаштириш етгунча назорат олиш;
5. бошка божхона органларидан юборилган юкларни назорат остига олиш;
6. божхона органларини юкларни манзилга етказилганлиги еки етказилмаганлиги тугрисида хабар бериш;
7. товраларни вактинчалик, божхона омборига жойлаштириш;
8. божхона органи томонидан БЮБ ни кабул килиш;
9. БЮБ кабул килингандан сунг божхона назоратини урнатиш ва расмийлаштириш;
10. божхона расмийлаштирув натижасида карор кабул килиниши.
Буларнинг хар бир пунктини божхона конунчилиги ва бошка норматив актлар асосида бажарилади.
Божхона назоратини технологик схемасини такомиллаштириш куйдаги тадбирларни куриш мумкин:
1. божхона назоратини ташкил килишни такомиллаштириш;
2. товралар ва транспорт воситаларини куриги муддатини камайтири ва сифатини ошириш;
3. божхона туловларини муддатини кискартириш ;
5. мамлакатга ва иктисодиетга зарар келтиришнинг олидини олиш;
Божхона конунчилиги божхона назоратининг куйдаги шаклларда утказиш белгиланган;
1. божхона максадлари учун зарур булган хужжатлар ва маълумотларни текшириш - бу хужжатлар асосан уч гурух булинади;
• транспорт, тижорий, божхона ва бошкалар;
• транспорт жужжатлар- юк варакалари, коносамент, манифест, йул варакаси;
• тижорий хужжатлар- шарномалар, бйтимлар, инвойслар, фактура хисоблари. юк варакалари,
• божхона хужжатлари - божхона томонидан бериладиган лицензиялар, мутахасислик атесстати, етказиш варакаси, божхона киймати баенномаси, божхона кийматини коррективлаш, БЮБ, контейнер ва транспорт воситаларини божхона назорати остида юк ташишга рухсат гувохномаси.
• бошка хужжатлар - шахсларни низоми, ТИА катнашчиси сертификати ва варакаси, бошка органларнинг рухсати- ветеренар, фитосанитария ва маданият ишлари бошкарма рухсатномалари.
2. жисмоний ва мансабдор шахсларни огзаки сураб - суриштириш ;
3. божхона куригидан утказиш - такдим этилган хужжатлар асосида товар ва транспорт воситаларини чегарадан утишини конунийлигига ишонч хосил килиб, божхона худудига ман этилган юкларни киришини олдини олиш. Божхона куриги - товар номини, сонини, агар керак булса сифатини аниклаш ва транспорт воситаларини эса хужжатсиз юкларни олиб утиши мумкин булган сирли жойларини аниклаш. Бу ишларда техник воситаларини куллаш керак булади. Курикларни куйдаги турларда утказиш мумкин:
• киеслаш куриги, юкни такдим этилган БЮБ, келиб чиккан сертификати, ва бошка хужжатлар, ташки киеслаш асосида;
• юкни сонини аниклаш куриги (жойларни хеммасини очилиб екии кисман)
• товараларни экспертиза еки текшириш учун маълум кисмини олиб куригдан утказиш;
• контрабанда юкларини беркитилган сирли жойларни аниклашга каратилагн куриг.
Доимий куригдан утказиладиган юклар куйдагилар:
а) акциз товарлари;
б)бож туловига тушадиган товарлар;
в)лицензия, квота тусикларига эга товарлар;
г)ТИА ТН нинг кодида гумон;
д)шахсларга нисбатан информация.
4. товарлар ва транспорт воситалари. бинолар ва бошка жойларни божхона томонидан киеслаш (мухр, расмга олиш, белгилаш ва бошкалар)
5. товаралар ва транспорт воситаларини хисобга олиш - бу назоратнинг кулланишининг асосий сабаби божхона органи зиммасига ТИА статистикани юритиш юклатилган.
6. божхона назоратидан утказилиши лозим булган товаралр ва транспорт воситалари туриши мумкин булган ехуд назорат килиш божхона органлари зиммасига юклатилган фаолият амалга оширилаетган худудлар, (вактинча, божхона, эркин омборхоналарини, эркин зоналарни, ва бошкалар) бинолар ва бошка жойларни текшириш;
7. шахсни куздан кечириш - божхона чегараси оркали утаетган ехуд божхона назорати зонасида еки халкаро алока учун очик аэропортнинг транзит зонасида турган жисмоний шахе конун хужжатларини бузиш объектлари хисобланувчи товарларни уз енида яшираяпти ва курсатмаяпти деб хисоблашга асослар булган такдирда, божхона органи мансабдор шахснинг карорига биноан утказилади. Божхона органлари фаолиятида божхона назоратини ташкил этишда иктисодий ҳавфсизлик давлат ҳавфсизлигининг жуда муҳим таркибий кисми бўлиб ҳисобланади. У энг муҳим бойликлар устидан давлат назоратини ташкил этишни, ташки иктисодий фаолиятни эркинлаштириш шароитида ташки савдо жараёнларини тартибга солишни, мамлакат иктисодиётини жаҳон хўжалиги иктисодиётига интеграллашувини жадаллаштиришни назарда тутади.
Божхона органлари мамлакат ташки иктсиодий фаолиятини турли давлат воситалари ёрдамида тартибга солиб, мамлакат иктисодий ҳавфсизлигини таъминлашга улкан ҳисса кўшадилар.
Ташки иктисодий фаолият ташки савдога асосланади, чунки бундай фаолият туфайли мамлакатлар ўз ишлаб чикариш ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш имкониятига эгадирлар. Ташки савдо оркали жаҳон бозорининг товар ва хизматларга талаби муайян давлатнинг ички бозорига ўтказилади, бу эса ишлаб чикарувчи кучларнинг ривожланишига имкон яратади, бу, ўз навбатида, саноат, кишлок хўжалиги, савдо, молия муассасалари ва хизматлар соҳасини ривожлантиришга олиб келади.
Лекин шуни таъкидлаш лозимки, ташки иктисодий фаолиятни кенгайтириш максадида бўлган ўтиш даврини бошидан кечираётган ҳар бир мамлакат ўзининг иктисодий манфаатларини ҳимоя килиш максадида давлат аралашувига муҳтождир.1 Ташки иктисодий фаолиятни давлат томонидан тартибга солиш – бозор муносабатлари шаклланиши шароитида сиёсий ва ижтимоий-иктисодий ислоҳотлар самараси ва динамикасини ошириш максадида мамлакат ички ва ташки иктисодий манфаатларини ҳимоя килишга каратилган ваколатли давлат ташкилотлари томонидан амалга ошириладиган конунчилик, ижроия ва назорат килиш тусидаги чора-тадбирлар тизимидир.
Ташки иктисодий фаолиятни тартибга солиш ва унинг амалга оширилиши устидан назорат килишда божхона ишини окилона ташкил этиш муҳим роль ўйнайди, унга Ўзбекистон Республикаси божхона сиёсати, товарлар ва транспорт воситаларини Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудуди оркали олиб ўтиш, божхона тўловларини ундириш, божхона расмийлаштируви ва божхона назорати тартиби ва шартлари киради.
Божхона органларининг ташки иктсиодий фаолиятни тартибга солишдаги асосий вазифалари куйидагилардан иборат:
- юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳукуклари ва қонун билан муҳофаза килинадиган манфаатларини ҳимоя килиш;
- Ўзбекистон Республикасининг иктисодий манфаатларини ҳимоя килиш ва ўз ваколатлари доирасида мамлакатнинг иктисодий ҳавфсизлигини таъминлаш;
- божхона сиёсатини ишлаб чикиш ва амалга оширишда катнашиш;
- божхона конунчилигига риоя килинишини назорат остига олиш;
- божхона тўловларини ундириш;
- текширилиши лозим бўлган товарлар ва транспорт воситаларини божхона назоратидан ўтказишни таъминлаш;
- божхона конунларининг бузилишини, шунингдек, контрабанданинг олдини олиш, аниклаш ва барҳам бериш;
- божхона статистикаси ва ташки иктисодий фаолият товар номенклатурасини юритиш;
Ўзбекистон Республикасининг халкаро шартномаларидан келиб чикувчи божхона ишига оид мажбуриятларининг бажарилишини таъминлаш.
Юкорида санаб ўтилган вазифалардан – божхона сиёсатини амалиётга жорий килишда муҳим аҳамият касб этувчи божхона органларининг ҳукуклари ва мажбуриятлари келиб чикади. Божхона органлари ўз ваколатлари доирасида куйидаги ҳукукларга эга:
- товарлар ва транспорт воситаларини текшириш, конунчиликда назарда тутилган ҳолларда эса жисмоний шахсларни кўрикдан ўтказиш;
- юридик ва жисмоний шахслардан – божхона текширувидан ўтказиш учун товарлар ва транспорт воситаларини, шунингдек, керакли ҳужжатлар кўрсатишни талаб килиш;
- валюта назоратини амалга ошириш;
- молиявий, банк ва бошка ташкилотлардан, шунингдек, юридик ва жисмоний шахслардан экспорт-импорт операцияларини амалга ошириш билан боғлик бўлган маълуомтлар ва ҳужжатларни ҳада конунчиликда белгиланган бошка ахборотларни олиш;
- божхона назоратини ўтказиш максадида, товарлар ва бошка буюмлардан пробалар ва намуналар олиш;
- божхона назоратидан ўтказилиши лозим бўлган товарлар жойлашган ҳудудлар ва биноларга белгиланган тартибда кириш;
- божхона конунчилиги бузилганлиги ҳакидаги материалларни белгиланган тартибда кўриб чики шва конун ҳужжатларига мувофик жисмоний ва юридик шахсларни жавобгарликка тортиш;
- божхонага оид ҳукукбузарликларнинг бевосита предмети бўлган товарлар ва транспорт воситаларини конун ҳужжатларида белгиланган ҳолларда ва тартибда ушлаб туриш ҳамда олиб кўйиш;
- экспорт килиниши ман этилган буюмлар ва маҳсулотлар Ўзбекистон Республикасидан ташкарига олиб чикиб кетилаётганда, шунингдек, акциз маркалари кўйилмаган тамаки маҳсулотлари ва алкоголли ичимликлар Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кирилганда, транспортировка (халкаро транзит бундан мустасно) килинганда уларни мусодара этиш ҳакида карор кабул килиш;
- суриштирув ўтказиш ва тезкор-кидирув фаолиятини амалга ошириш;
- божхонага оид ҳукукбузарларни аниклашга хизмат киладиган техникавий ва махсус воситаларни кўллаш;
- божхона органлари конун ҳужжатларида назарда тутилган бошка ҳукукларга ҳам эгадирлар.
Божхона органларининг ҳукукларини ўрганиб чикиб, уларнинг белгиланган мажбуриятларига эътиборни каратмаслик мумкин эмас. Шундай килиб, божхона органлари:
-ягона давлат божхона сиёсатини рўёбга чикаришда иштирок этишга;
- божхона ҳакидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши, божхона тўловларининг тўғри ҳисобланиши, тўлик ва ўз вактида тўланишини назорат килишга;
- давлат ҳавфсизлигини, жамоат тартибини саклаш, фукароларнинг ҳаёти ва соғлигини ҳимоя килиш, атроф-муҳитни муҳофаза этиш чора-тадбирларининг амалга оширилишига кўмаклашишга;
- божхона ҳакидаги конун ҳужжатларини кўллаш бўйича белгиланган тартибда услубий кўрсатмалар ва меъёрий ҳужжатлар ишлаб чикиш ҳамда уларни нашр этишга;
- юридик ва жисмоний шахсларни, товарлар ва транспорт воситаларини олиб ўтиш ҳамда божхона чегарасидан ўтиш вактидаги ҳукуклари ва мажбуриятлари тўғрисида ўз вактида хабардор килишга;
- фаолият турлари билан шуғулланиш ҳукукини берадиган махсус рухсатномалар(лицензиялар)ни конун ҳужжатларида белгиланган тартибда беришга;
- ўз хизмат вазифаларини бажаришлари туфайли ўзларига маълум бўлиб колган давлат сири ва тижорат сири ҳисобланган ахборотларни ошкор этмасликка мажбурдирлар.
Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати мамлакатнинг иктисодий ҳавфсизлигини таъминлаш максадида божхона органларига катта ишонч билдириб, уларнинг зиммасига ўта маъсулиятли вазифаларни юклаган.


Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish