Bog’ot Tumanidagi 13-son maktabning biologiya o’qituvchisi Matyoqubova Ma’muraning 5-sinf o’quvchilari uchun Botonika fanidan konspekti

Yangi mavzuni mustakamlash. Tezkor savol-javob orqali o’quvchilar bilimi tekshiriladi va mustaxkamlanadi. Takrorlash.

O’quvchilarni baholash. Darsda faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi (baholanadi).

Uyga vazifa:mavzuni o’qish.


5 -sinf Sana _________
Tasdiqlayman_________ O’IBDO’. _______________________
Darsning mavzusi: O’simliklarni tabiatda va madaniy sharoitda vegetative organlardan ko’payishi. Nazorat ishi-4
Darsning ta’limiy maqsadi: O’quvchilarga o’simliklarni vegetativ ko’payshi. Yovvoyi o’simliklarni vegetativ ko’payishi. haqidagi tushunchalarni berish, ko’nikmalarni shakllantirish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi: Tinchlikni e’zozlash, shukronalik, keksalarni qadrlash. O’quvchilarni dunyoqarashlarini kengaytirish, ekologik tarbiya berish. Kasbga yo’natirish. Tabiatni asrashga o’rgatish.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarning tirik organizmlar, ularda boradigan hayotiy jarayonlar haqidagi bilimlari, darslik ustida mustaqil ishlash, guruhlarda ishlash, mustaqil fikrlash ko’nikmalarini rivojlantirish.
Darsning turi: Yangi tushuncha, bilimlarni shakllantiruvchi, o’quvchilar egalagan bilimlarni nazorat qiluvchi dars.
Dars shakli. Yangi pedtexnologiyalar asosida (Loyhalash va boshqa interfaol metodlar)
Darsning jihozi: Darslik, albom, ko’rgazmali qurollar, mavzuga oid rangli plakat(rasm)lar, mikropreparatlar, mulyajlar, didaktik materiallar, texnika vositasi.

1. 
   Tashkiliy qism; Salomlashish, davomatni aniqlash. Darsni o’quvchilardan kun, sana, oy, yil fasli, kun yangiliklarini aniqlashdan boshlanadi.
   
2. 
   O’tgan mavzuni mustaxkamlash. Qisqa savol-javob qilish orqali mustahkamlandi.
   
3. 
   Yangi mavzu bayoni: Gulli o‘simliklarning vegetativ organlariga ildiz, poya va barglar kiradi. Siz bu organlar bilan yuqorida tanishgansiz. Vegetativ organ­lar o'simliklarning oziqlanishida katta rol o'ynaydi. Ularning yana bir xususiyati shundaki, ayrim o'simliklar shu organlari ishtirokida ko'payadi.
   

0‘simliklarning ildiz, ildizpoya, tugunak, piyozbosh, novda va bargdan ko'payishiga vegetativ ko'payish deyiladi. Respublikamizda tabiiy hoi da o‘sadigan ba’zi o'simliklar u rug'dan tashqari, vegetativ organlaridan ham ko'payadi.
Siz ajriq, g‘umay, salomalaykum, bug‘doyiq kabi o'simliklarning ildizpoyasidan ko'payishini yaxshi bilasiz.
Shuningdek, lola, boychechak, gladiolus va nargisga o'xshash piyozboshdan ko'payadigan o'simliklar ham bor. piyozboshlar tuproq orasida mayda Lolaning piyozchalari. piyozboshchalar hosil qiladi. Kelgusi yili ulardan yangi o'simliklar o‘sib chiqadi.
Ayrim qoraqat, terak, na’matak, olvoli, shirinmiya, yantoq kabi o'simliklarning ildizidagi kurtaklardan yangi novdalar hosil bo'ladi. Bu novdalar ildiz bachkisi deyiladi. Kelgusida shu bachkilardan yangi mustaqil o'simliklar yetiladi. Vegetativ yo‘l bilan ko'payadigan bitta terak daraxti atrofida yer ostidan o‘sib chiqadigan bachkilar hisobiga o'nlab yangi daraxt tuplari hosil bo'ladi. Tabiatda daraxt va butalar ma’lum vaqtdan so‘ng qariydi va ularning о'mini bachkilardan chiqqan yangi daraxtlar egallaydi. Shunday qilib, o'simliklar vegetativ yo‘l bilan ko‘payishda davom etadi.
Tabiatda turli hodisalar bo'lib turadi. Masalan, ba’zan yer surilishi yoki suv toshqini natijasida o'simliklarning shox-shabbasi (masalan, tollar) sernam tuproq ostida qolib, ulardagi kurtaklardan yangi novda o‘sib chiqadi. Shunday qilib, o'simliklar vegetativ yo‘l bilan ko‘payib, tabiatda o‘z turini saqlab qoladi. Agar ular vegetativ yo‘l bilan ko‘paymaganda edi, urug'idan yaxshi ко‘paymaydigan o'simliklar tabiatda juda ham kamayib, hatto yo'qolib ketgan bo'lur edi.