Bog’ot Tumanidagi 13-son maktabning biologiya o’qituvchisi Matyoqubova Ma’muraning 5-sinf o’quvchilari uchun Botonika fanidan konspekti

O’tgan mavzuni mustaxkamlash.

1. 
   0‘simlik organizmi qanday organlardan tashkil topgan?
   
2. 
   Ildiz tuzilishiga qarab qanday turlarga bo‘linadi?
   
3. 
   Ildiz tizimi deb nimaga aytiladi?
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni: O'simliklarning turiga qarab ildizning yuzasi oqish, qoramtir, sarg'ish rangli po'stloq bilan qoplangan bo‘ladi. Po'stloqning usti esa lupada yaxshi ko'rinadigan ildiz tukchalari bilan qoplangan. Ma’lumotlarga ko‘ra, bir tup o'simlik ildizining tukchalari bir-biriga ulab chiqilsa, uzunligi 20 km gacha yetishi mumkin.
   

Ildizning ichki qismi ancha murakkab tuzilgan. Uni mikroskopda ko‘rish uchun maxsus preparat tayyorlanadi. Buning uchun ildiz bo'laklaridan ko'ndalangiga yupqa parrak kesib olinib, buyum oynasidagi suv tomchisiga yoki glitseringa qo'yiladi.
So'ngra unga rang beriladi va ustiga qoplagich oyna yopib qo'yiladi. Mikroskopda ildizning sirtqi qismi hujayralardan tuzilganligini va shu hujayralarning ayrimlaridan ildiz tukchalari chiqqanligini ko'rish mumkin.
Har bir ildiz tukchasi bitta uzun hujayradan tashkil topgan. Bu hujayra esa yupqa qobiq, sitoplazma va yirik mag'izdan tashkil topgan.
Tukchalarining faoliyati 10—20 kun davom etadi. Keyin ildizning uchidagi bo‘linuvchi qismidan yangi ildiz tukchalari o‘sib chiqadi. Bu jarayon o'simliklardauzluksiz davom etadi. Natijada ildiz tukchalari tuproqning ichkari qatlamlariga kirib boradi va o'simlikni kerakli oziq bilan ta’minlab turadi.
Ildizning po'sti o'ziga xos hujayralardan tashkil top­gan. Po‘st hujayralari tirik, yumaloq va yupqa qobiqli bo'ladi. Hujayralar o'rtasida havo bilan to'lgan oraliq bo'shliqlari bo'lib, ildizdagi hujayralar ana shu havo bilan nafas oladi. Ko'ndalangiga kesilgan ildizning o‘rta qismida qalin devorli yirik teshikchalar ko‘rinadi. Bu teshikchalar o‘rta (markaziy) qismdagi naychalardan iborat.

4. 
   Yangi mavzuni mustakamlash. Tezkor savol-javob orqali o’quvchilar bilimi tekshiriladi va mustaxkamlanadi.
   

1. 
   Ildiz tukchasining tuzilishi mikroskopda qanday ko‘rinadi?
   
2. 
   Ildizning ko‘ndalang kesigi qanday qismlardan iborat?
   
3. 
   Ildizning uchi qanday qismlardan tashkil topgan?
   

5.