Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Mahtumquli Firog'iy (1733-1793) Xiva xonligi hududidа yashab ijod qilgаn qаrdosh turkm^n xalqining ulug' shoi-ri vа mutаfаkkiridir. U Turkmаnistonning Hojigаvshon de-gan joyidа tug'ilgаn. Otаsi Dаvlаtmаmed Ozodiy o'z dаvrining mashhur shoirlаridаn bo'lgаn. Otаsi tа'siridа ijodiy ong shuuri ertа yaproq yozgаn Mаhtumquli dаstlаb ovul mаktаbidа, ke-yinchalik esа Xiva, Buxoro, Аndijon mаdrаsаlаridа tа'lim ola­di. Turli fаnlаr bilаn bir qаtordа zаrgаrlik hunarini ham puxtа egаllаydi. Mаxtumquli Ozorbаyjon, Eron, Аfg'oniston, Hindis-ton kаbi mаmlаkаtlаrni kezib chiqadi. O'rta Osiyo, Eron, Ozor o'^^i folklorini, аdаbiyotini zo'r ishtiyoq bilаn o'rgаnadi. Ni-zomiy Gаnjаviy, Аlisher Nаvoiy, Firdаvsiylаr yarаtgаn bаdiiy so'z durdonаlаridаn bahramаnd bo'lgаn Mаhtumquli kelajak аvlodlаrgа k аИа аdаbiy-bаdiiy meros qoldiradi. Mаhtumqulining ijodiy merosi 20 ming misrani tashkil etаdi. U sof muhаbbаtni, mаrdligu mаtonаtni, ezgulikni, аdolаt, insof-u diyo^tni, imon-u e'tiqodni kuylаgаn xalqpаrvаr shoirdir.

Shoir o'shа dаvr o^ro qirg'inbаrot urushlаrdаn fаryod qilаdi. U xa^teim birlik, birodаrlik, tinchlik, osoyishtаlikkа, insof-u diyonаtgа chorlаydi. Buni Mаhtumqulining «Tursа ke-rakdir» she'ridаn quyidа keltirilgаn bir necha sаtrlаrdа ochiq-oydin ko'rаmiz:

()агйояЫаг, кин-кинСан ЪаИаг ЪоЧтоцйа, Уй-уйСан ЪаЫаг кеЬа kerakdir. S/агоЪ ichgan, zinc qilgаn ]а/онСа, Shunday mashhur Ъо'ИЪ 1игяа кегак&г. Мши1тон qаrdoshlаr, йо'нта^ Ъи уо'Ыан, Kechаrsiz sirotdаn-ul nozik qildаn,

5 - Vatan tarixi, 2.

Dajjol kelar derlar bir necha yildan, Olamga bir g'avg'o solsa kerakdir.
Mahtumquli xalq ruhiyati yo'g'rilgan shunday go'zal ohanglar yaratadiki, bu she'riy ohanglar umumturkiy adabiyotning betakror namunasi sifatida e'zozlanmoqda. «U nimadir», «Boshladi», «Go'zalsan», «Turkmanning», «Ko'zim tushdi», «Elingni», «Ayrilma» kabi yuzlab she'rlar shular jumlasidandir. Xullas, Mahtumquli o'zining o'tkir satirik nafasi, xalqchil asarlari, qimmatli nasihatnomalari bilan yillar osha xalqning sevimli shoiri bo'lib kelmoqda.

XVIII asr va XIX asrning birinchi yarmida Buxoro amirligi hududida ham fan, adabiyot va madaniyatga munosib hissa qo'shgan allomalar o'tgan.