Боб ўрта аср хитой солиқ тизими

Савдо солиқлари категориясида ендиликда табақалаштирилган ставка бўйича ундириладиган шоп солиқдан ташқари, шаҳарга кирганлик учун – кириш бадали жорий етилади. Металлургия солиғи сақланиб, қадам солиғи, қорамол солиғи ва бойлик солиғи тикланади. Янги қўшимча солиқ монастир солиғи бўлиб, у монастир томонидан ўз еридан тўланиши керак еди. Давлат молиясини бошқариш соҳасида савдо-саноат солиғи ва йиғимларни ундириш устидан назорат маҳаллий даражага вилоят ҳокимига ўтказилади.
Шундай қилиб, кўриб чиқилаётган бутун давр мобайнида ер солиғи тизимида енг катта ўзгаришлар амалга оширилиб, бу солиқ солинадиган аҳоли учун янада оғир юк бўлди. Ўзига хос хусусияти ҳам ортиб бораётган ҳарбий харажатларни қоплаш учун ундириладиган турли қўшимча солиқлар ва йиғимларнинг кўплиги ҳисобланади.

БОБ 2. ЎРТА АСР ХИТОЙ СОЛИҚ ТИЗИМИ

2.1. Биринчи минг йилликнинг иккинчи ярмида солиққа тортиш

Олтинчи асрнинг иккинчи ярмида мамлакатнинг Шимолий ва Жанубий ўртасидаги фарқлар сезиларли даражада юмшади ва мамлакатни бирлаштиришнинг дастлабки шартлари Марказий Осиёдан кўчманчилар олдида пайдо бўлди ва у бошқа босқинчилик билан таҳдид қилди. Хитойнинг маданий, иқтисодий ва сиёсий манфаатлари ички урушларга чек қўйишни ва қиролликларни ягона империяга бирлаштиришни талаб қилди. Кичик ва кучсиз подшоликлар Хитой қишлоқ хўжалиги вилоятларининг жуда узоқ ер чегарасини кўчманчиларнинг рейдларидан ҳимоя қила олмадилар. Бундан ташқари, узоқ муддатли фуқаролик жанжал қишлоқ хўжалиги, ҳунармандчилик, савдо-сотиққа путур етказди ва улкан суғориш тизимидан фойдаланишни қийинлаштирди. Шимолий кучлари мустаҳкамлаш маркази 581 йилда Шимолий ҳарбий қўмондони Янг Жиан (Wен-ди), Суи деб номланган янги сулоласи императори деб еълон қилинди Зҳоу, давлат еди.
Суи сулоласи даври (581-618) нафақат иқтисодий тикланиш, балки давлат ишларини бошқаришнинг ташкилий тузилиши, Қонунчилик, давлатнинг маъмурий-сиёсий бўлиниши ва қўшни каби соҳаларда ҳам бир қатор ислоҳотлар билан белгиланди. Суи сулоласининг енг муҳим ютуғи Кежу тизимини – илмий даража олиш ва лавозимга кириш ҳуқуқи учун давлат имтиҳонлари тизимини ташкил етишдир.
Фуқаролик жанжалларининг тўхтатилиши мамлакатда кучли иқтисодий ва маданий юксалишга сабаб бўлди. Екин майдони кенгайди, аҳоли сони еса ўсди. Шаҳарсозлик жонланмоқда. Жанубда ҳам, шимолда ҳам янги шаҳарлар-чегара қалъа шаҳарлари, йирик дарёларда ва хом ашё қазиб олиш жойларида савдо марказлари ёки денгиз портлари пайдо бўла бошлади. Замондошларимизнинг тасаввурини қойил қолдирган пойтахтлар-маданият ва ҳунармандчилик марказлари, давлат бошқаруви функсияларининг кўзга кўринган маркази янгидан барпо етилди.
Конфуций таълимотига мувофиқ император Янг Жиан мамлакатдаги муносабатларни, барқарорлик ва фаровонликни тартибга солиш курсини илгари сурди. Янги ҳокимият солиқларни камайтирди, хазинанинг туз ва вино монополияларини бекор қилди ва янги танга чиқарди.
Марказ билан атроф орасидаги алоқани мустаҳкамлаш учун сариқ Дарё ва Yangtze водийларини туташтирувчи сув йўли қурилган. Ески ва янги каналлар, Дарё ва кўллар асосида қурилган катта канал кўплаб қулфларга ега еди. Жанубдан шимолга қараб югурган ички сув йўли савдо-сотиқнинг ривожланишига, пойтахт ва вилоят ўртасидаги алоқаларни мустаҳкамлашга ва маҳсулотларни жанубдан мунтазам ташишга ёрдам берди. Ўша даврнинг яна бир йирик воқеаси-Буюк деворни мустаҳкамлаш ва реконструксия қилиш (607-608) еди.
Давлат тузилмаларини қуриш, мурувват ва суд харажатларини кўпайтириш кўпроқ маблаг ъ талаб қиларди. Буларнинг барчаси ҳокимиятнинг анъанавий восита-равнополя тизими (allotment тизими) дан фойдаланишига имкон яратди. Мамлакатда ягона ҳукуматнинг ташкил етилиши аҳолини рўйхатга олишни тартибга солиш имконини берди.
Юқорида айтиб ўтилганидек, солиққа тортиш соҳасида аҳолига солиқ ва меҳнат юкини камайтириш сиёсати юритилди: деярли барча қўшимча йиғимлар ва савдо солиқлари бекор қилинди. Дарҳақиқат, давлат даромадлари фақат ер солиғига асосланган бўлиб, меҳнат мажбуриятлари ҳам сақланиб қолган. Ер солиғи тенг тўлов тизимига асосланган, солиқ бирлиги оила еди (аммо, том маънода расмий Хитой ҳужжатларида, бирлик тўшак еди). 604-йилда хотин-қизларнинг солиқ мақомини ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилинди: улар солиқ тўловчилардан солиқ тўловчилар тоифасига ўтдилар. Тарихий манбаларга кўра, ер солиқлари аввалги даврлардагидек оғир бўлмаган. Янги ҳақ ҳар бир оиладан 1 ши tariq ёки бугдой миқдорида ҳалқ ҳўжалигига табиий ҳақ тўланар еди. 21-60 ёшдаги еркаклар томонидан ҳар йили 20 кун давомида хизмат кўрсатилиши лозим бўлган меҳнат мажбуриятлари тизими сақлаб қолинди. Унда муҳандислик-қурилиш ишлари олиб борилди. Давлат бошқаруви соҳасида ислоҳот барча мавжуд идора ва бўлимларни тизимлаштиришдан иборат бўлиб, Давлат молияси, маълумотлар ва тақдим етилган маълумотларни ҳисобга олиш тизими ва ер масалалари билан шуғулланувчи олтита буюртманинг учта бўлими тузилди. Солиқ солишнинг Қонунчилик базаси кенгайди. Бундан ташқари, император Суи Вен Ди томонидан амалга оширилган оғирликлар ва чора-тадбирлар тизимини бирлаштириш солиққа тортиш учун катта аҳамиятга ега бўлди.
Агрессив ташқи сиёсат, кўплаб ҳарбий кампаниялар ва айниқса, баъзи урушларнинг муваффақияцизлиги ҳукмрон сулолага қарши кенг тарқалган норозилик учун тетиклардан бири бўлиб хизмат қилди. Шу билан бирга ҳукмрон елита орасида нифоқ пайдо бўлди. Кейинги тартибсизликларда охирги императорнинг қариндоши Ли Юан 617-йилда исён кўтарган ва 618-йилда Танг сулоласининг асосини еълон қилган кучли еди.
Танг даври ўрта аср Хитойининг гуркираши еди. Мамлакатнинг бу сулола ҳукмронлиги остида бирлашиши кўп жиҳатдан аҳолининг турли гуруҳларини қўллаб-қувватлашга муваффақ бўлган биринчи император Ли юаннинг сиёсати билан олға сурилди. У ўтган йиллар давомида солиқ тўлашни бекор қилди ва давлат корвеяси шартларини чеклади, қулликка сотилган деҳқонларни озод қилди. Янги ҳокимият очларга ёрдам еълон қилиб, сув тошқинлари оқибатларига қарши курашди. Сиёсий мухолифларга тақдим етилган тақдирда клеменcй ваъда қилинган.
Давлат савдогарлар ва савдога ҳомийлик қилган.
Солиқлар ва меҳнат божлари тизими 619, 624 ва 737-йиллардаги учта қонун билан қонунлаштирилди. Ер солиғи тизимида табиий тақсимот тизими сақланиб қолди, ипакнинг бошқа турлари (sateen, дағал ипак мато), зиғир каби янги объектлар қўшилди. Солиқ ва божлардан озод қилиш қоидалари ҳам белгилаб қўйилди. Allotment тизими (тенг майдон тизими) такомиллаштирилмоқда. 624-йилги қонунга кўра, ҳар бир вояга етган меҳнатга лаёқатли kishi хўжаликларнинг ёш ва оила таркибидаги ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда йиллик қайта тақсимлашга тортиладиган 80 му бог ъ участкаси ва екин майдони ҳуқуқини олди. Аллотментларнинг катталиги тупроқнинг сифатига, ҳудуднинг аҳоли сонига боғлиқ еди. Бог ъ участкасига тут ва бошқа дарахтлар екилиши керак. Муайян чекловлар остида, бу ирсий оилавий мулкни сотиб олиш, сотиш ва гаровга қўйиш мумкин еди. Ҳайдаладиган ерларни худди шундай тасарруф етишга алоҳида ҳоллар бундан мустасно емас еди. Танг остида янги хотин-қизларни (бева-бечоралардан ташқари) Олот ҳуқуқидан маҳрум қилиш еди. Хусусий қуллардан фарқли ўлароқ, давлат қуллари тўла ёки ярим аллотларни қабул қилиб, уларни аслида оддий деҳқонларга айлантирганлар.
Меҳнат хизмати йилига 30 кундан 20 кунгача қисқартирилди. Мато ишлаб чиқарилмаган жойларда кумуш, пасторалистлардан еса қўйлар тўпланди. Деҳқон белгиланган вақтдан ортиқ меҳнат қилган бўлса, тўловнинг бир қисмидан ғалла ва матоларда озод қилинган. Бир вақтлар бокира ерларни кўтариб, аҳоли кам яшайдиган жойларга кўчиб келганлар солиқлардан озод етиларди. Танг даврида савдогарлар ва ҳунармандлар ҳам ажратманинг ярмини олишлари мумкин еди.
Ер солиғи рўйхатга олиш ва рўйхатга олишнинг аниқ тизимини талаб қилди, шунинг учун бухгалтерия ҳисоби ва текшириш усуллари яхшиланди. Аҳоли ёш бўйича беш тоифага: туғилгандан 4 ёшгача, 4 ёшдан 16 ёшгача, 16 ёшдан 21 ёшгача, 21 ёшдан 60 ёшгача ва ниҳоят 60 ёшдан кейин қайд етилган. Аста-секин тенг ҳуқуқли тизим ва рўйхатга олиш тизими бир-бирига бирлаштирилди, яъни ҳокимиятни марказлаштириш даражасини оширувчи давлат томонидан тартибга солишнинг иқтисодий ва маъмурий усулларининг бирлашуви юз берди. Ер егаси (ер ҳаёт учун берилади) ва солиқ тўловчи тушунчаси ҳам бирлашади, ундан ер олиш мумкин бўлган ёш ва шунинг учун солиқ тўлаш мажбурияти бор еди-18 йил. "Вазифалар триадаси" томонидан солиқ солиш объектлари аниқ белгилаб берилди: ер ижара билан, ҳовли (оила) - ижара билан, шахс еса – мажбуриятлар билан солиққа тортилди. Меҳнат вазифаларини моддий (кўпинча) тўлов билан алмаштириш тамойиллари ва механизмлари мавжуд еди. Тарихчиларнинг фикрича, Танг давридаги солиқ юки (ер) жуда енгил бўлиб, қишлоқ хўжалиги ва аҳоли динамикасининг ривожланишига ижобий таъсир кўрсатган. Аҳолининг батафсил ҳисоб-китоби, божларни белгилаш ва хазинага узлуксиз солиқ тушумлари ўзаро масъулият тамойили асосида тақдим етилди. Енг паст маъмурий бирлик коммунал қишлоқ бўлиб, унинг анъанавий ўзини ўзи бошқариш органлари давлатнинг молия аппаратида тобора кўпроқ алоқаларга айланди.
Бироқ шахсий ва ер жиҳатидан янги солиқлар ва йиғимлар жорий етилди. 623 - йилда ҳовли тоифасига қараб табақалаштирилган шкала бўйича ундириладиган пул хўжалик юритувчи субект солиғи жорий етилди. Енг юқори биринчи тоифадаги ҳовлилар 4000 венга, енг паст-500 венга тўғри келган. Шу билан бирга, ижара-ижара тизимидан фарқли ўлароқ, бу солиқни тўловчилар ҳам амалдорлар, ҳам ер егалари (биринчи тоифага мансуб), савдогарлар ва ҳунармандлар, ижарачилар ва ижарачилар, туристлар ва воиводлар – уларнинг барчаси биринчи тоифага мансуб еди. Танг даврида солиқ ставкаси доимо кўтарилиб, маиший категория қанчалик паст бўлса, ставка шунчалик юқори бўлган. Бошқа мамлакатларда яшаш ҳуқуқи билан меҳмонларга ва одамларни солиққа тортиш жорий етилди.
Суи сулоласидан бошлаб дон екинларининг табиий ер йиғими давлат донадорлигини шакллантириш учун сақланиб қолган, аммо Танг даврида барча ер егалари учун ҳовли тоифасига мувофиқ табақалаштирилган солиқ ставкаси жорий етилган.
Еттинчи ва саккизинчи асрларда қишлоқ хўжалиги муносабатларида сезиларли ўзгаришлар юз берди: екин майдонлари сезиларли даражада кенгайди ва аҳоли ўсди. Буларнинг барчаси кичик хўжаликларнинг емирилиши туфайли бухгалтерия ҳисоби ва назорати тизими катта ер майдонларининг кенг кўламда ўсишига йўл қўймасликка олиб келди. Тенг майдонлар тизими аста-секин хусусий ижарачилар етиштирган ер егалиги тизими билан алмаштирилмоқда. Давлат учун бу давлат солиқлари сонининг камайиши ва шунинг учун солиқ тушумларининг камайиши демакдир. Кенг кўламли ер егалигининг ўсишига қарши курашиш мақсадида "майдонларни чекловларсиз ва солиқларни яширмасдан ишғол қилишни" ман етган ва майдонларни ва солиқ жонларини" ўзлаштиргани " учун жазоланган кўплаб императорлик фармонлари чиқарилди. Олди-сотди бўйича тақиқлар ҳам хусусий ерларга чўзилишга ҳаракат қилинган. 736-йилги қонун қочоқларни ўз аллаларига қайтишга чақирди, ерларини қайтариб, солиқ имтиёзлари беришга ваъда берди. Солиқ тўловчилар сонини кўпайтириш мақсадида император Маҳкамаси ҳатто демобилизация қилинган аскарларни ҳам деҳқонларга айлантиришга ҳаракат қилган. Лекин барча чора-тадбирлар фойдасиз еди. Ерларнинг" емирилиши" ва деҳқонларнинг хонавайрон бўлиши тобора кенг тарқалди ва бу жараённи тўхтатиш тобора қийинлашиб борди. Солиқ регистрларида енди реал ҳолат акс еттирилмаган: қишлоқларидан чиқиб кетган бадавлат деҳқонлар ҳали ҳам солиқ тўловчилар рўйхатига олинган, бироқ улар солиқ тўламаган. Бошқа томондан, Ғазначиликда ер саноғини амалга ошириш воситаси йўқ еди ва бундан ҳам аввалги аграр тартибни сақлаб қола олмади.
Бу вазиятда, 780 йилда, биринчи вазири Янг Янг таклифига биноан, бир қонун allotment фермерлар томонидан амалга "вазифаларини triad" бекор жорий етилди. Ўзгарган шартларга мувофиқ реал вазиятга жавоб берадиган янги солиқ тизими ишлаб чиқилди-тўққиз тоифадаги тизим қайта жорий етилди. Солиқ ер миқдори ва сифатига қараб ундирилган. Солиқ солинадиган шахсларнинг yoshi ва иш қобилияти ҳисобга олинмади. Бутун аҳоли (уй хўжаликлари) ер егалигига кўра тўққиз тоифага бўлинган. Ислоҳотга солиқ тўловчилар сифатида илгари солиқ солишдан озод қилинган шахслар киритилди. Шаҳар аҳолиси-савдогарлар ва ҳунармандларнинг даромад солиғини тўлашлари учун зарур бўлган солиқ тўловчилари доираси ҳам кенгайди.
Бироқ, Танг Dynasty асосий янгилик ва тўққиз тоифадаги тизимини давом еттириш икки солиқлар тизими еди, асосий моҳияти солиқ тўлаш учун аниқ вақт жорий етилди, деб еди – бу бир йил 2 marta амалга оширилди: июн қадар ёзда ва ноябр қадар кузда. Бундан ташқари, қонун аниқ ставкалари белгилаш ва уларни фарқлаш учун қоидалар белгиланган; солиқ 2 шакллари белгиланган еди – пул, уй тўпланган – ёзда тўланади, ва табиий (дон), ер тўпланган-кузда тўланади; берилган ҳудудида барча шахслар тўловчилар сифатида еътироф етилди, қатъи назар, улар бу ҳудудида бу ерда қанча вақт. Икки солиқ тўғрисидаги қонун империянинг иқтисодий ривожланиши учун катта тарихий аҳамиятга ега еди: ер солиғи тизимини соддалаштирди ва аниқлаштирди, бойликка қараб янада адолатли табақалаштирилган солиқни ўрнатди, хазинага даромадларни сезиларли даражада оширди ва марказлашган ҳокимиятни мустаҳкамлади.
Асосий ер солиқларидан ташқари қўшимча солиқлар ҳам жорий етилади: ҳар бир му дан 10 вен миқдорида янги екинларга солиқ, сомон ҳақи – давлат чорва молларини боқиш учун, хабарчи ҳақи - мансабдор шахслар томонидан белгиланган текшириш жойига тўланадиган барча солиқ ва йиғимларни етказиб бериш учун.
Меҳнат вазифалари соҳасида мажбурият олувчининг yoshi 21 дан 59 ёшгача – дин, иш вақти 20 кун қилиб белгиланган. Ишлашни истамаганлар маълум миқдордаги ипакка тенг текис ҳақ тўлашлари керак еди. Бу облигее яшашга рухсат бўлган минтақада вазифаларини амалга ишлаш учун зарур бўлган. Шунинг учун, пойтахт вилояти аҳолиси учун, божларнинг ҳажми ва мазмуни ҳар доим катта ва оғирроқ бўлган ва бошқа ҳудудлар аҳолиси учун нотекис юк мавжуд. "Motley "божлари мавсумий ёки вақтинчалик (давлат боғларида мева йиғиш, суғориш тизимини таъмирлаш, турли молларни ташиш) бўлган 10 кун учун жорий етилди;" рангли " вазифалар, бошқа турдаги вазифалардан озод қилинган иш, соқчиларни амалга ошириш, мансабдор шахсларнинг шахсий ҳимоя вазифаларини бажариш, шунингдек, уларнинг хизматкорлари. Бундай вазифалардан озод қилиш учун дзике олтин тўплами мавжуд еди. Бундан ташқари, меҳнат вазифаларини озод бир бутун тизими бор еди: шахсий озод (талабалар ва илмий даража билан одамлар учун), туфайли табиий офатлар учун озод, махсус озод (ҳар бир county бир неча деҳқонлар ҳар йили, албатта, озод етилди, нима тамойилига кўра номаълум).
Монополиялар соҳасида янги - чой нархига киритилган 50% билвосита чой солиғи шаклида мавжуд бўлган чой монополияси пайдо бўлади.
Юқорида айтиб ўтилганидек, Танг сулоласи даврида савдо-сотиқ ҳам авж олган. Савдо йўллари Yangtze ва катта канал бўйлаб, дарёлар, overland йўллар ва йўллар бўйлаб, денгиз қирғоқлари бўйлаб чўзилган. Бозорларда пул алмаштирувчиларнинг дўконлари, омборлар, инлар, дистиллерларнинг омборлари, паблар, исловатхоналар жойлашган бўлиб, фуқаролар тўпланган жойларда театр томошалари уюштирилди. Узоқ ҳудудлар билан савдо-сотиқ даврий ярмаркалар орқали рағбатлантирилди. Маъбад, шаҳар ва қишлоқ ярмаркалари халқ ва диний байрамлар билан мос келиши керак еди. Қўшни халқлар билан савдо-сотиқ чегара ярмаркаларида ўтказилди.
Ҳукумат савдо устидан қаттиқ назоратни амалга оширди. Тижорат солиқлари тоифасига 727-йилда мис ва темир еритиш ва улардан товар ишлаб чиқариш бўйича руда солиғи киритилди. Ички божхона тўловлари маҳсулотга, шунингдек тўловчи тоифасига қараб табақалаштирилган. Ташқи савдонинг жадал ривожланиши туфайли портларни назорат қилиш ва бошқариш мустаҳкамланмоқда ва барча хорижий савдогар кемаларида кема солиғи жорий етилмоқда, унинг ставкаси порт шаҳридаги ўзини-ўзи бошқариш органлари томонидан белгиланган. Савдонинг сезиларли ривожланиши туфайли савдо солиқлари тобора муҳим аҳамият касб етиб, уларнинг ставкалари доимий равишда ошиб боради ва маҳсулот турига қараб табақалаштирилади.
Бу категория қўшимча солиқлар, қуйидаги жорий етилади: солиқ бўйича бурчаклар уйи еди taxed бўйича уй-жойларни ижарага бериш курси 2000, 1000 ёки 500 КУБ, қараб категория; солиқ бўйича бир операцияни бажариш учун сотиш ёки узатиш ўртасидаги ғазначилик ва хусусий шахслар курси 5%; бир фоиз солиқ бўйича капитал бой ставка 20%; хавфсиз депозит тўлови учун сақлаш бойликлар давлат сейфлар ставка 25%, рўйхатдан ўтказиш учун ҳақ.
Давлат молиясини бошқариш соҳасида икки солиқ Қонуни давлат харажатларини даромад билан боғлаш қоидасини жорий етди. Шундай қилиб, давлат бюджетининг тоифаси пайдо бўлмоқда. Солиқлар тўланишини бошқариш ва назорат қилиш Марказий қўмитага-аҳолини рўйхатга олиш ва солиқ ундириш тартибига қатъий бўйсундирилди. Солиқ текширувлари учун махсус бўлим ҳам ташкил етилди, унга барча маҳаллий ҳокимият органлари солиқ йиғиш ва муайян вақт оралиғида сарф йўналишлари бўйича ҳисоботларни узатиш керак еди, ва тахминларга кўра, текшириш мақсадида бу бўлим metropolitan мансабдор иш сафарлари амалга оширилиши мумкин.
Саккизинчи асрга келиб қишлоқ хўжалиги муносабатларидаги ўзгаришлар туфайли икки солиқ тизими Ғазначиликнинг қишлоқ хўжалигидан оладиган даромадига таъсир кўрсатган йирик ер егалигининг ўсишини тўхтата олмади. Солиқ тўловчилар сонининг қисқариши туфайли фермерларга солиқ юки ўсишда давом етди. 9-асрда деҳқон қўзғолонлари вақти-вақти билан бошланиб, у 878-йилдан деҳқонлар урушига айланди, натижада 907-йилда ҳукмрон сулола ағдарилди. Мамлакат кичик князликларга бўлиниб, уларнинг ҳукмдорлари бир-бирлари билан рақобатлашиб, тахтни егалладилар. 906 ва 960 ўртасидаги давр тарихчилар томонидан беш сулола ва ўн подшолик даври деб юритилади. Камайиб кетган сулолалар 13-16 йилдан ортиқ давом етмади ва бир-бирига мувофиклашган митти давлат тузилишлари қисқа муддатли еди. Ўн подшоликнинг беш сулоласи даври қадимги Хитойнинг охирги босқичи бўлиб, милодий биринчи минг йилликни тугатади. Солиққа тортишда ўзгаришлар аҳолига солиқ юкини оширишдан иборат. Икки солиқ тизимидан ташқари, ҳар бир му га ер, ортиқча озиқ-овқат қолдиқларини тортиб олиш ва ковшандозга солиқ солинади. Бу даврда ҳарбий можаролар, князлар томонидан ортиқча сарф-харажатлар ва маҳаллий даражада бирон-бир йиғимнинг назорациз ўрнатилиши оқибатида кўплаб қўшимча солиқлар, йиғимлар ва йиғимлар жорий етилади.
Шундай қилиб, биринчи минг йиллик охирига келиб, Хитой ер ёки ҳовли солиқ объекти билан турдаги ва пул ер солиғи, шу жумладан, юқори ривожланган солиқ тизими, ишлаб чиқилган еди; ҳарбий ва меҳнат мажбуриятлари ниҳоят бирлаштирилди бўлган вазифаларини тизими; монополиялар ва туз, спиртли ичимликлар, темир ва чой махсус билвосита солиқлар тизими. Балиқчилик ва савдонинг фаол ривожланиши туфайли савдо солиқларининг аҳамияти ошиб, ички ва ташқи божхона тўловлари тизими йўлга қўйилди. Шунингдек, бу даврни турли сулолалар ҳукмронлиги даврида жорий етилган жуда кўп қўшимча солиқлар билан тавсифлаш мумкин. Қадимги Хитой даврида дастлабки даромад солиғи, мол-мулк солиғи ва капитал солиқлари пайдо бўлади. Солиққа тортиш асослари қадимги Хитойда қўйилган бўлиб, кейинчалик бу тизим турли сулолалар, кейинчалик интервенциячилар ҳукмронлиги остида император Хитой доирасида ривожланишда давом етмоқда.