Bob. Narx ustidan nazorat va bozor faoliyati

BOB. NARX USTIDAN NAZORAT VA BOZOR FAOLIYATI
Reja
1. Maksimal va minimal narxlar
Bozor muvozanatini ta’minlashda iste’molchi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligidan foydalanish orqali, ya’ni narxlarni davlat tomonidan nazorat qilish maqsadida maksimal va minimal narxlarni belgilashni ko`zda tutadi. 
Davlat bozordagi narxlarni nazorat qilish orqali bozor mexanizmini tartibga 
solishga harakat qiladi. Bunda davlat ikkita maqsadni ko`zlaydi: ishlab chiqaruvchilarni qo`llab- quvvatlash yoki iste’molchilarni qo`llab-quvvatlash. 
Iste’molchilarni narx tomondan qo`llab-quvvatlashda davlat qonuniy asosda ba’zi tovarlarga muvozanat darajasidan pastroq narxlarni qayd etgan holda eng yuqori narxni o`rnatadi. Bunda sotuvchilar ushbu qayd etilgan narxdan yuqori naxda sotishlari taqiqlanganligi e’lon qilinadiNarx muvozanat narxidan past o`rnatilganda, bozorda tovar taqchilligi yuzaga keladi. Erkin bozor sharoitida butaqchillik tezda yo`qoladi, biroq narxlar qayd etilgan sharoitda, bozor mexanizmi ishlamaydi va bozorda barqaror taqchillik paydo bo`ladi. Bu narx chegarasining ijobiy tomoni , muvozanat narxida xarid qila olmagan iste’molchilarda bu tovarlarni sotib olish imkoniyatining tug’ilishidir. Biroq, uning salbiy tomonlari ko`proq: 
ushbu tovarni ishlab chiqarish hajmining qisqarishi 
ehtiyojlarning kamroq qismi qondirilishi 
bozorda taqchil tovarlarga navbatning ortib ketishi, hattoki bu navbatda 
turganlarga ham u etmasligi mumkin 
“qora bozor”ning paydo bo`lishi va boshqalar. 
Davlat ba’zida ishlab chiqaruvchilarni qo`llab-quvvatlash maqsadida 
narxlarning quyi chegarasini qonuniy ravishda o`rnatadi. Agar bu chegara 
muvozanatli narxdan yuqori bo`lsa, bozorda barqaror tovar ortiqchaligi paydo 
bo`ladi. Demak, davlatning bozor mexanizmiga muvozanat narxidan yuqori 
darajadagi narxlarni o`rnatish yo`li bilan aralashuvi ham yo`qotishlarga olib keladi 
va oqibatda u ham samarasiz hisoblanadi. 

82 

Davlat bozor mexanizmini tartibga solishda soliqlar va dotatsiyalarni ham 
qo`llaydi. Bu aralashuv ham bozor mexanizmini amal qilishini samaradorligi 
pasayishiga va sof yo`qotishlar paydo bo`lishiga olib keladi. 
Ba’zi vaqtlarda bozor narxi davlat tomonidan o`rnatiladi. Agar o`rnatilgan 
narx 
Narx — bozor mexanizmining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. U oʻzining vazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amal qilishiga, bozor muvozanatining taʼminlanishiga, milliy daromadning iqtisodiyot turli tarmoq va sohalari, xoʻjalik yurituvchi subʼektlari boʻyicha taqsimlanishiga, aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi. Shuningdek, u ishlab chiqaruvchilarni ragʻbatlantirib, sogʻlom raqobat muhitining yaratilishiga katta taʼsir koʻrsatad

Korxonada narx belgilash narxlashning dolzarbligi

Kirish
Narx — bozor mexanizmining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. U oʻzining vazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amal qilishiga, bozor muvozanatiningtaʼminlanishiga,milliy daromadning iqtisodiyot turli tarmoq va sohalari, xoʻjalik yurituvchi subʼektlari boʻyicha taqsimlanishiga, aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi.Shuningdek,u ishlab chiqaruvchilarni ragʻbatlantirib, sogʻlom raqobat muhitining yaratilishiga katta taʼsir koʻrsatadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday korxona yoki tadbirkorning muvaffaqiyati ko‘p jihatdan o‘z tovar va xizmatlariga narxlarni qanchalik to‘g‘ri belgilashiga bog‘liq. Ammo buni qilish unchalik oson emas, chunki narxlarga siyosiy, iqtisodiy, psixologik va ijtimoiy omillar majmuasi sezilarli darajada ta'sir qiladi.
Narx xo'jalik yuritishning bozor mexanizmini boshqarish elementlaridan biri bo'lib, iqtisodiy rivojlanish qonuniyatlarini va kon'yukturani aks ettiradi. Shu bilan birga, narx har bir aniq korxona uchun eng muhim ko'rsatkichdir, chunki uning daromadi va foydasining hajmini oldindan belgilaydi, ya'ni. moliyaviy farovonlik. Shuning uchun yuqori malakali mutaxassislar (iqtisodchilar, savdogarlar, marketologlar, buxgalterlar, bankirlar, rieltorlar va boshqalar) narxlar va narxlash bo'yicha ma'lumotlarga ega bo'lishlari va iqtisodiy asoslangan narx qarorlarini qabul qilishlari kerak.
Narxlar va narxlash masalalari turli fanlarda o'rganiladi: iqtisodiy nazariya, marketing, iqtisod, ularning har biri narxning o'ziga xos, o'ziga xos tomonlarini ko'rib chiqadi. Bu uning ta'sir doirasining kengligi bilan bog'liq - narx murakkab iqtisodiy kategoriyalardan biri, boshqaruv va marketing faoliyatining elementi bo'lib, iqtisodiy ko'rsatkichlarga ta'sir qiladi.
 Unda turli sohalarda narxlarni shakllantirish jarayonlari yoritilgan. Ularni ko'rib chiqishning maqsadga muvofiqligi talabalar o'rtasida narxlarni belgilash sohasida keng dunyoqarashni shakllantirish zarurati bilan bog'liq bo'lib, bu tovarlar harakatining barcha bosqichlarida, shu jumladan, ushbu jarayonning qonuniyatlarini tushunishni nazarda tutadi. va narxning poydevori qo'yilgan hududda.
Narxlarni belgilash murakkab jarayon bo'lib, unda ko'p sonli omillarni hisobga olish kerak: korxona siyosati va maqsadlari, natijalar. marketing tadqiqotlari, raqobatchilarning harakatlari, iste'molchilar psixologiyasi, amaldagi qonunchilik va boshqa me'yoriy hujjatlar.