|
AHOLI DAROMADLARI 2020 YILDA
Davlat statistika qo‘mitasi 2020 yilning yanvar-dekabr oylaridagi aholining umumiy daromadlari haqida ma'lumot berdi.
Qo‘mita axborotiga ko‘ra, 2020 yil davomida aholining umumiy daromadlari 405,1 trillion so‘mni tashkil qilgan. Aholi daromadlarining nominal o‘sish sur'ati 15,9 foiz, mos ravishda aholi umumiy daromadlarining real o‘sish sur'ati 2,6 foiz ekanligi qayd etilgan.
Nominal daromadlar, masalan, ishchining muayyan vaqt davomida (oyda, yilda) oladigan daromadi hisoblanadi. Real daromadlar esa nominal daromadlar xarid quvvatining o‘zgarishini ifodalaydi, ya'ni olingan daromadga qancha miqdordagi tovar va xizmatlarni xarid qilish mumkinligini ko‘rsatadi.
Real daromad nominal daromad hajmini iste'mol narxlari indeksi (inflatsiya darajasi)ga bo‘lish orqali aniqlanadi. Shuning uchun, aholi daromadlarini yillar va hududlar bo‘yicha taqqoslaganda nominal daromaddan emas, real daromaddan foydalaniladi.
Bundan tashqari, aholi jon boshiga umumiy daromadlari 11 million 700 ming so‘mni tashkil qilgan. Mos ravishda aholi jon boshiga umumiy daromadlarining nominal o‘sish sur'ati 13,7 foizni, real o‘sish sur'ati 0,7 foiz ekanligi qayd etilgan.
2020 yilning yanvar-dekabr oylarida aholi jon boshiga umumiy daromadlar hajmi Toshkent shahrida, Navoiy, Buxoro, Toshkent, Xorazm viloyatlarida o‘rtacha respublika darajasidan yuqori ko‘rsatkichlar qayd etilganligi kuzatilgan. Shu o‘rinda aholi jon boshiga umumiy daromadlar hajmi eng quyi ko‘rsatkichlari Farg‘ona, Namangan viloyatlari va Qoraqalpog‘iston Respublikasida qayd etilgan.
Ta'kidlanishicha, aholi umumiy daromadlarining 69,3 foizini mehnat faoliyatidan olingan daromadlar, 25,5 foizini transfertlardan olingan daromadlar, 3 foizini mol-mulkdan olingan daromadlar, 2,2 foizini shaxsiy iste'mol uchun o‘zida ishlab chiqarilgan xizmatlardan olingan daromadlar tashkil qilgan.
Avvalroq 2020 yilda respublika yalpi ichki mahsuloti (YaIM)ning o‘sish sur'ati 1,6 foizni tashkil qilganligi ma'lum qilingandi.
2021-yilning yanvar-mart holatiga aholi umumiy daromadlari 95,4 trln. so’mni, aholi jon boshiga esa o’rtacha 2,8 mln. so`mni tashkil etdi.
2021- yilning yanvar-mart holatiga ko’ra aholi umumiy daromadlari 95,4 trln. so’mni, bir kishiga o’rtacha hisoblaganda 2,8 mln. so`mni tashkil etdi. Bu haqda Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlarida keltirilgan.
2021- yilning yanvar-mart oylarida (uch oy davomida), aholi jon boshiga umumiy daromadlar hajmi Toshkent shahrida (6 341,4 ming so‘m) hamda Navoiy (4 526,8 ming so‘m), Buxoro (3 157,4 ming so‘m), Toshkent (3 144,7 ming so‘m) va Xorazm (2 810,7 ming so‘m) viloyatlarida o‘rtacha respublika darajasidan yuqori ko‘rsatkichlar qayd etilganligi kuzatildi.
Aholi jon boshiga umumiy daromadlar hajmi eng quyi ko‘rsatkichlari Namangan (1 985,7 ming s‘om), Farg‘ona (2 051,4 ming so‘m) va Surxondaryo (2 072,3 ming s‘om) viloyatlarida qayd etildi.
Aholi jon boshiga umumiy daromadlarning eng yuqori real o’sishi Samarqand (110,7%) va Xorazm viloyatlariga (111,2%) to`g`ri keladi.
Shu bilan birga Toshkent (7,4%), Surxondaryo (6,9%), Jizzax (6,8%), Navoiy (5,9%), Farg‘ona (5,0%), Sirdaryo (4,7%) viloyatlarida va Toshkent shahrida (3,4%) aholi jon boshiga real daromadlarning pasayishi kuzatilgan.
Aholining umumiy daromadlari hajmini sezilarli darajada o‘sishi asosan umumiy daromadlar tarkibida 66,1% ulushga ega bo‘lgan mehnat faoliyatidan olingan daromadlar (yollanma ishchilarning daromadlari va mustaqil ravishda band bo‘lishdan olingan daromadlar) va 27,7% ni tashkil etuvchi transfertlardan olingan daromadlarning sezilarli o‘zgarishi hisobiga yuzaga kelgan.
XULOSA
Yuqorida qayd etilgan namunaviy tuzilma va sxemalar ishlab chiqilib, tasdiqlangandan keyin respublikaning mutasaddi vazirlik va idoralari ushbu tuzilma va sxemalar asosida O‘zbekiston Respublikasi bo‘yicha jami va hududlarning mehnat resurslari, bandlik va aholini ishga joylashtirishning hisobot balansini ishlab chiqish lozim.
Shuningdek, hisobot balansidan tashqari mutasaddi vazirlik va idoralar bo‘yicha jami va hududlarning mehnat resurslari, bandlik va aholini ishga joylashtirishning kelgusi yil uchun prognoz balansi ishlab chiqilishi zarur:
• aholi sonining prognoz ko‘rsatkichlari (demografik prognozi);
• mehnat resurslari, bandlik va aholini ishga joylashtirishning hisobot balansi;
• respublika va hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy, iqtisodiyot tarmog‘ini rivojlantirish prognoz parametrlari;
• mehnat bozoriga kirayotgan ta'lim muassasalari bitiruvchilari prognoz ko‘rsatkichlari;
• davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari tarmoqlarida kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarni baholash to‘g‘ri¬sidagi ma'lumotlardan foydalaniladi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, yuqorida qayd etib o‘tilgan metodikani ishlab chiqish va uni amaliyotga joriy etish orqali mehnat resurslari, bandlik va aholini, ilk marotaba mehnat bozoriga kirib kelayotgan yoshlarni ishga joylashtirishni har tomonlama, sifatli va ob'yektiv tahlil qilish, ish bilan bandlik darajasini oshirish uchun zamin yaratiladi. Bu esa, an'anaga ko‘ra har yil ish o‘rinlari tashkil etish va aholi bandligini ta'minlash dasturi loyihalarini ishlab chiqishda foydalanish va amaliyotdagi samaradorligini yanada oshirish imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
