Bmi mavzulari banki va uni bajarish bo`yicha uslubiy tavsiyalar

1
 Эшонқул Н. Тун панжаралари // Ёш куч. – 2004. - 6-сон. – Б. 16-19. 
1
 Эшонқул Н. Тун панжаралари // Ёш куч. – 2004. - 6-сон. –Б. 17. 

---

tuynuklariga umidsizlik panjaralari o’rnatilgan. Xuddi adashgan ko’rshapalakdek 
biz bu hibsxona devorlari aro soru-sor uchib yuramiz, ehtimol, shuning uchun ham 
bu arziholni «tun panjaralari» deb atagandirman? Bu panjaralar metinday 
mustahkam, miyamizga tun pichoqlari qadalib turibdi... 
Men ismsiz odamman, kimki bu tunda yashayotgan bo’lsa, u ismsiz. Ismi 
bor odamning qanday bo’lishidan qat’iy nazar, o’tmishi va kelajagi bo’ladi, 
nedandir umidi bo’ladi. Ismli odam ismi nomidan jangga kiradi. Xo’sh, men 
kimning nomidan gapiray? Kimning nomidan?! Ismim yo’q mening! Payti kelib, 
menga kimnidir uyg’otish baxti muyassar bo’lsa, men undan avvalo “isming 
nima?” - deb so’ragan bo’lardim. Ismsiz odam esa uyg’onmaydi»
2
. 
Hamma balo shundaki, loqaydlik, fikrsizlik uch-to’rt odamninggina fojiasi 
emas, balki bu illat o’sha uch-to’rtlardan yuzaga keluvchi yuzlab, minglab 
odamlarni mudroqlik qa’riga tortuvchi mudhish ko’lanka. Agar inson jismida zavq, 
umid, tilak singari yorug’lik alomatlari yashasa, shuning o’zi tiriklik belgisi. 
Yorug’lik so’nggan jism halokatga mahkum. 
Yozuvchi tunning belgi – alomatlariga ramziylik vositasida ana shu kabi 
falsafiy-hayotiy, mushohadatalab ma’nolarni joylagan. Tasavvurimizdagi tun 
o’ziga xos belgi sifatlari orqali ko’z o’ngimizda namoyon bo’ladi, ammo yozuvchi 
bizning tasavvurimizga his qilinmagan, xali anglanmagan badiiy umumlashmalarni 
sig’dirishga erishadi. Aniqrog’i, tasavvurimiz miqyoslarining kengayishiga ta’sir 
ko’rsatadi, tunning yangi ma’nolarini, belgi-xususiyatlarini kashf etadi! Tunning 
muazzamligini, bepoyon, qudratli, sehrli, ma’yus yoki jozibali ekanini har kim 
o’ziga xos tarzda idrok etadi, his qiladi. Qissa qahramonlari: “Tun - mening 
umrim”, - deydi. Zero, umrimizning tunlari cheksiz – chegarasiz emas, ularning 
“temir panjaralar”i bor. Yozuvchi “fikr o’yini” vositasida (tun panjaralari – oddiy 
tasavvur; “yuragim zim-ziyo chohga o’xshaydi, men aytib berganlarim esa bu 
choshgohning panjaralari” - ko’chim hosil qilish orqali tasavvurga yangi 
ma’nolarni joylash; “Hayotni kashf qilganing sayin o’zingga o’zing panjara qurib 
borasan” - hayot haqiqatini metafora usulida kashf etish, tasavvurning oliy 
nuqtasi!) ana shuni his qilib, bu haqiqatning mohiyatini anglashimiz uchun o’z 
tasavvurlarini ramziy buyoqlarga, shayton, tun, Sulaymon, kampir va uning qizi 
singari ramziy obrazlarga ko’chirib ifoda etmoqda. Shuni idrok etamizki, 
tasavvurimiz tulpori metin panjaralardan xatlab o’tib, bizni yuksaklikka, 
xayolotning tubsiz osmoniga elta oladi. O’sha yuksaklikdan qarasang, “...sendan 
toki ufqqacha qip-qizil vodiy yastanib yotibdi. Vodiyda xuddi o’tib bo’lmas 
cho’qqi kabi savol alomatlari qad kerib turibdi, ulardan har birining tagida bittadan 
odam bosh qo’ygancha o’lib yotibdi – go’yo butun umrlarning xulosasi shudek, 
go’yo bu o’zlari bosib o’tgan yo’lning ramzidek. O’ngda ham, chapda ham shu 
manzara – savol xarsanglari va ularga bosh qo’yib yotgan jasadlar bilan to’lgan 
qip-qizil vodiy. G’arbdan ham, janubdan ham, sharqdan ham, shimoldan ham 
odamlar bu ajr vodiysiga qarab boshlarini quyi solgancha sekin kirib kelyapti. 
Ularning bo’yinlariga osilgan savol qo’ng’iroqlari chor-atrofga motam bongidek