Bmi mavzulari banki va uni bajarish bo`yicha uslubiy tavsiyalar

 

---

 
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
O`ZBEK FILOLOGIYASI FAKULTETI
“HOZIRGI ADABIY JARAYON” FANIDAN
AMALIYOT VA SEMINAR MASHG`ULOTLARINING ISHLANMALARI,
ULARNI O`TKAZISH VA QO`LLASH BO`YICHA
 USLUBIY TAVSIYALAR 

---

KIRISH 
Amaliy va seminar mashg`ulotlar 20-25 talabadan iborat akademik guruhlarda predmetni 
o`qitgan o`qituvchi yoki uning assistentlaridan birining rahbarligida o`tkaziladi. Predmet 
bo`yicha yaratilgan ushbu reja assistenytga ham to`g`ri yo`nalish beradi: predmet o`qituvchisi 
bilan hamkorlikda va bir maqsad yo`lidagi harakatlariga ilmiy-metodik asos beradi. 
Amaliy va seminar mashg`ulotlar boshlanmasdan bir hafta oldin konsultatsiya tashkil 
qilinadi. Unda, asosan, amaliy mashg`ulotlarning maqsadi, vazifasi haqida gap boradi va bu 
mashg`ulotlarni o`tkazish metodikasi bilan tanishtiriladi. Praktikumning rejasi yozdiriladi, 
mustaqil ishlash uchun konkret adabiyotlar ko`rsatiladi, aniq vazifalar beriladi. Ayni paytda, 
konkret adabiyotlardan qanday foydalanish mumkinligini ba`zi misollar orqali o`qituvchi 
o`rgatadi. 
O`qituvchi ma`naviyat va adabiy masalalariga oid klassiklarning asarlari bilan tanishish 
lozimligini, bu badiiy asarga chuqur yondashishga yordam berishini va busiz badiiy tahlilni 
amalga oshirish mumkin emasligini alohida tushuntiradi. Shundan so`ng talabalar ma`ruza 
konspekti, darslik qo`llanmalardan muayyan praktikum mashg`ulotlarga oid mavzuni 
o`rganadilar. Shu mavzuni yanada chuqurroq yorituvchi konkret nazariy adabiyotlar bilan 
tanishib chiqilgach, shu mavzuning tahliliga asos bo`luvchi badiiy asarlarni (matnlarni) ham 
to`liq konspektlashtiradilar. Ko`pincha, bunday konspektlarda nazariy tushunchalar alohida, 
badiiy tekstlar alohida bo`lib qoladi, konspekt yaxlit kompozitsiyaga ega bo`lmaydi. Bu 
kamchilik takrorlanmasligi uchun talaba shoshilmasligi lozim: dastavval ham nazariy, ham 
badiiy asarlar o`qib chiqilganidan so`ng, ularni muhokamadan o`tkazish, bir mavzuga 
bag`ishlangan turli asarlarni solishtirish lozim. Mavzu haqidagi fikrlar yetilganidan, tiniganidan 
so`nggina muayyan tekst asosida isboti qog`ozga tushirilsa, konspekt bir butunlik kasb etadi. 
Buning ustiga talabaning o`z tushunchasi, o`z hissiyoti qo`shilsa, konspekt boshqalarni ham 
qiziqtiruvchi jonli asarga aylanadi. 
Ana shu konspekt 5-10 minutga mo`ljallangan bo`lishi va unga qaramasdan talaba 
og`zaki gapirib berishga o`rganishi kerak. Tayyorlangan konspekt-axborot imkoni boricha 
mustaqil va ijodiy bo`lsa, ham ilmiy, ham badiiy qilib gapirilib berilsa, - praktikumga 
tayyorgarlik talab darajasida bo`ladiki, bunga hamma intilishi shart. Amaliy va seminar 
mashg`ulot qiziqarli bo`lishi uchun hamma talabalar puxta tayyorgarlik ko`rishlari, muhokamada 
faol qatnashishlari talab etiladi. 
Bu talabni bajarilishi, albatta, o`qituvchining talabchanligiga, ijodkorligiga ham bog`liq. 
Talabalarga turkiy xalqlar adabiyoti tarixiga havas, qiziqish kuchli bo`lsa, shu kuch to`g`ri 
yo`nalishga olinsa, praktik mashg`ulotning mazmuni boy, ta`sirchan bo`ladi. Amaliy va seminar 
mashg`ulotlarining asosiy vazifasi o`qilgan ma`ruzalarni mustahkamlsh, chuqurlashtirishdir. 
Lekin bu badiiy asarni tahlil qilish metodikasini, badiiy asarning g`oyaviy-badiiy go`zalligini 
kashf etishni rad qiladi degani emas, balki shunga o`rgatadi deganidir.
Har bir mashg`ulot yakunida talabaning javoblari baholanadi, yechilmagan va 
tushunilishi qiyin bo`lgan masalalarni o`qituvchi sharhlaydi, savollarga javob beradi, talabalar 
bilimini yanada izchil bo`lishi uchun zarur xulosalarni chiqaradi. Kelgusi mashg`ulotning 
vazifalarini talabaga yuklaydi. 
TA’LIM TEXNOLOGIYaLARIGA ASOSLANGAN O’QITIShNING YaNGI 
MODELIGA BINOAN: