Bmi mashhura

3.4. NEFT SIKLOALKANLARI. GAZ KONDENSATI

VA QUYI FRAKSIYALARDAGI SIKLOALKANLARNING XOSSALARI

Molekulasida uglerod atomi 5 – 6 ta bo`lgan monosiklik sikloalkanlar asosan qaynashning boshlanishi (QB) - 125<sup>0</sup>C bo`lgan neft fraksiyasida yig`ilgan bo`ladi. Sikloalkanlar ikki xil guruhga bo`linishi mumkin:

1. Monosiklik sikloalkanlar.

2. Polisiklik sikloalkanlar.

Neftning tarkibida 25 dan to 75% (mass.) gacha sikloalkanlar bo`lishi mumkin.

Neft fraksiyalarga ajratilganda sikloalkanlar distillat tarkibida bo`ladi. Monosiklik sikloalkanlar asosan siklopentanlar va siklogeksanlardan iborat bo`ladi. Polisiklik sikloalkanlar quyidagi tip tuzilishlarga ega bo`lishi mumkin:

a) kondensirlangan yadroli

b) o`zaro birikkan (bisiklogeksan)

d ) o`zaro ko`prik bog` hosil qilgan sikloalkanlar (norbornan)

e) spiran birikmalar

Neft tarkibida bulardan murakkabroq tuzilishga ega bo`lgan sikloalkanlar kuzatilmagan. Sikloalkanlarda esa quyidagi xususiyatlar mujassamlashgan:

- molekulalarning geometrik izomeriyasi;

- neftni qayta ishlash jarayonlarida ularning tuzilishining

o`zgarishi reaksiyalariga qobiliyati;

- yoqilg`i va moy distillatlarining sifatiga ijobiy ta'siri;

- tuzilishi bilan neft metamorfizmi va genezisi oralig`idagi bog`liqlik.