Бўлиш мумкин э уўК

Р
е
н
д
и
Г
ей
ж

---

Ре
нд
иГ
ей
ж
VII БОБ
БУТУН ОЛАМ ФАРОВОНЛИК ҚОНУНЛАРН
Ҳақиқий фаровонликка эришиш учун ҳас г
ксчириш қонунлари
Китобда сиз, албатта, сезганингиздек қизиқарли 
масалаларга тўхталганмиз, бу ҳақда ўзингиз ҳам кўп 
ўйлаган бўлишингиз керак: Худо, Бутун олам қонуни, 
табиат ёки ички куч... Аниқроқ айтадиган бўлсак: 
«Олий кучлар мавжудми, мавжуд бўлса улар бизга нима 
тақдим эта олади?»
Бир куни мен кўпчилик меҳмонлар билан бирга кечки 
овқатда иштирок этдим. Кейинроқ бир неча киши қолдик 
ва «Худо борми ёки йўқми?» саволига жавоб излаб 
мунозара юритдик. Мунозарада христиан динига мансуб 
бир католи к аёл, бир яҳуди й , бир атеист, бир 
протестант, бир агностик ва мен иштирок этдик.
Биз ресторан ёпилганидан кейин ҳам муноазарани 
давом эттирдик, лекин бир фикрга кела олмадик. 
Мунозара жуда қизиқарли ўтди. Мен ҳақиқатда юқори 
кучлар м авж удлигига иш онаман, лекин ҳозирча 
мунозара маркази у ёки бу томонга кўчиб турарди: асосан 
католик аёл билан атеист ва агностик орасида мунозара 
қизғин тус оларди, мен эса атеист ва агностик фикрларига 
қўшилардим, нима учун?
70

---

Ч ун ки
у л ар
ўз 
д у н ё қ а р а ш л а р и н и
ҳаёт 
тажрибаларига, воқеа ва ҳодисаларнинг анализига 
асосланиб шакллантирганлар.
Христиан динига мансуб католик аёл эса 7-8 ёшида 
католик м актабида ёд олганларини кўр-кўрон а 
қайтарарди. Инжилда шундай ёзилгани учун Худо бор, 
дерди у.
Худо борлигига қандай далил ва исботлар келтирсак, 
йўқлигига ҳам кўплаб далил-исботлар келтириш, ҳатто 
бу ҳақда каттагина китоб ҳам ёзиш мумкин. Бу масалада 
уч хил фалсафий қарашлар мавжуд.
1. Биз оламдаги борлиқ ва унинг қандай қилиб пайдо 
бўлганини тушунтириб бера олмаймиз: шунинг учун 
бунинг орқасида қандайдир ғайритабиий куч мавжуд. 
деб айтамиз.
2. Ҳар бир нарсанинг сабаби бор, ҳар бир сабаб эса 
ўзидан муҳимроқ сабабдан келиб чиққан: шунинг учун 
биз чексиз сабаблар занжирига эгамиз ёки биринчи 
сабабни қабул қиламиз: «Худо аввал ер ва осмоннни 
яратди».
3. Табиатдаги барча нарсалар қандайдир олий ақлга 
биноан содир бўлади, шунинг учун барчаси кучли ва 
қудратли зот томонидан яратилган.
Шуни айтиб ўтишим керакки, мунозарада қатнашган 
атеист дастлаб америкалик дин тарғиботчиси Орал 
Робертс университетини битириб, черковда дин ходими 
бўлган. Ўз руҳиятини ўрганиш ва узоқ йиллик 
и зл ан и ш л ар и асо си д а у к ей и н ч ал и к ф икрини 
ўзгартиришга қарор қилган. У теран фикрлайдиган, 
ақлли, м улоҳазали йигит бўлгани учун ҳурм ат 
қилардим.
Мен ўзим 26-27 ёшимгача худога ишонмайдиган 
атеист эдим. Кейин яр атган н и н г ўзи ярлақади
71