Бўлиш мумкин э уўК

Р
е
н
д
и
Г
е
й
ж

---

Р
е
нд
иГ
ей
ж
кўпчилик пул ва унга сотиб олинадиган нарсалар ҳаётда 
муҳим эмаслиги ҳақида ёки кимдир севгиси деб, 
барчасидан воз кечгани ҳақида эшитгиси келади.
Қанчадан-қанча қўшиқлар, театр учун ёзилган пьеса 
ва опералар ҳам худди шу мазмунда янграйди. «Унга 
ярим Атланта тегишли, мен эса севгилимга Ойни 
тақдим қилишим мумкин»лиги ҳақидаги ашулалар 
хитга айланганини яхши биласиз.
Тақдир ҳазили шундаки, бундай ғояларни сизга 
сингдираётганларнинг ўзлари жуда бойиб кетишган. 
Жон Гришем ҳозир энг бой ёзувчилардан бири. Алан 
Жексон «кичкина одам» ҳақида ашула айтиб, ўзи 
миллионлаб пул ишлади. Жеймс Камерон «Титаник» 
фильми учун 200 миллион доллар ишлаб олди.
Лекин шуни таъкидлаб ўтишим зарурки, сизни 
камбағал ҳолатда ушлаб туриш учун ҳеч қандай махфий 
кел и ш у вл ар йўқ. Зарарли м ем ларни тар қати ш
жараёнида иштирок этаётган одамлар ўзлари билмаган 
ҳ о л д а бу иш билан м аш ғу л л ар , сц ен ар и стл ар
ютқазилмайдиган вариантни қидириб, классикага 
мурожаат қиладилар, телепрограммалар авторлари эски 
тр ю к л ар н и қ ай та ва қай та ай л ан т и р ад и л ар . 
П рограммалаш тириш цикли тўхтамай иш лайди. 
Натижада жамият онгида талаб қилинган дунёқараш 
шаклланади.
Ҳали биз программалаштириш жараёнининг энг 
ёмон хавфли қисмига етиб келганимиз йўқ. Яъни 
жабрдийдалик ва кўрилган маънавий зарар эвазига 
мукофот олишга ҳақли эканимизга ишонч онгимизда 
узоқ сақланади.
Ёзувчи ва сценаристларнинг бу тарзда айлана 
ҳаракат қилишига асосий сабаби шуки. улар жамият 
онгида юз минг йиллар давомида яшаб келаётган 
азалий ва ишончли мавзуларга таянишади. Энг кўп
20

---

тарқалган сюжетларнинг асоси - асар қаҳрамони босиб 
ў тган й ўлдан и б о р ат: о д д и й ги н а одам тақд и р
синовларига чидаб, кўз кўрмаган қулоқ эшитмаган 
қаҳрамонлик кўрсатиб, қийинчиликларни енгиб, ғалаба 
қозонади.
«Звезднме войни», «Человек паук», «Бэтмен» 
«Властелин Колец» каби Роберт Людлюмнинг барча 
романлари ва ҳар қандай саргузашт фильмлар бир- 
бирига жуда ўхшаб кетади.
Биз ўзимизни шу қаҳрамонлар ўрнига қўямиз, унга 
ўхшагимиз келади. Мана шунинг учун ўша шанба 
кечаси мени отиб кетиш ди, ш ундай бўлиш ини 
истагандек эдим гўё.
Бу истак болалик давримда бўй кўрсатган эди, мен 
бахтсиз, ўз қобиғига ўралган бола бўлиб, ҳаёт завқидан 
четда эдим, оила аъзоларимга яқинлик сезмасдим, 
мактабда бошқа болалар билан қийин мулоқотда 
бўлардим, доим ўзимни ноқулай сезардим. Бўш 
вақтимни ўз хонамда ўтказардим, соатлаб китоб 
ўқирдим.
Мен бу нотавон ҳаётимни тугатиб, қаҳрамонлик 
йўлига қадам босишни хаёл қилардим. Ўйлайманки, 
бундай хаёл суриш кўпчилик болаларда, айниқса, 
дунёни қоронғу ран гларда тасаввур қиладиган 
б олалард а кўпроқ юз беради. К и тоблар, кино, 
телевидение яхши кўрган машғулотим эди. Китобда, 
кинофильмларда, телевидениеда бир хил сюжет кетма- 
кет қайтарилаверади: қаҳрамонга ўқ узишади, у азоб 
чекади, қийинчиликларни мардонавор енгади ва тирик 
қолади. Ўқ қаҳрамон қўлига, оёғига, ҳаёти учун унча 
хавф етказмайдиган аъзосига тегади, унинг жароҳати 
боғланади, мардонавор кўринишга эга бўлади, ўлимни 
хаёлига ҳам келтирмайди.
21