Бўлажак информатика ўқитувчиларини методик тайёрлаш тизимида Web-технологиялардан фойдаланиш

"O‘zbekiston tarixi" fanini o‘qitish metodikasi

TOSHKENT SHAHRIDAGI
YODJU TEXNIKA INSTITUTI
Ma`ruzachi: D.Mamatov
Tarix — arabcha so‘z bo‘lib, «o'tmish», «o'tgan voqealar haqida
aniq hikoya qilish» ma’nolarini anglatadi.
SHIMOL
JANUB
SHARQ
G`ARB
«Kalendar» lotincha so‘z bo‘lib, o‘zbek tilida «qarz daftari», «har oyning birinchi kuni» degan ma’nolarni anglatadi.
“MILOD” tushunchasi.
Milodiy 1 yil
Milodiy 622 yil
Hijriy 1 yil
Milodiy 2020yil
Miloddan avvalgi 200 yil
Miloddan avvalgi 130 yil
“MILOD” – tug`ilish degani.
Milodiy yil Iso payg`ambarning tug`ilgan yilidan boshlangan.
GERALDIKA
Geraldika (yunon. Gerald–gerb, belgi, nishon) qadimiy gerblar, nishon va belgilarni o`rganadi. Masalan: qadimgi qabilalarning tamg`alari.
NUMIZMATIKA
Numizmatika (lot. numisma — tanga) — tangalar haqidagi fan; tangalarning tasvirlari, yozuvlari, ogʻirligi, qanday metalldan yasalganligi, pul muomalasidagi darajasi va tanga zarb qilinish tarixini oʻrganadi.
ARXEOLOGIYA
Arxeologiya so‘zi lotincha «arxeo» va «logos» so‘zlaridan iborat bo‘lib, «qadimshunoslik» degan ma’noni anglatadi.
ANTROPOLOGIYA
Antropologiya – (antropo –odam va logiya- ta’limot) – odamning kelib chiqishi va evolyutsiyasi, odamzod irqlarining paydo bo‘lishi, odamning tana tuzilishidagi normal farq-tafovut, o‘zgaruvchanlik haqidagi fan. 
ETNOGRAFIYA
Etnografiya, etnologiya, xalqshunoslik — jahondagi barcha xalqlarning, etnik birlikning turli tiplari, ularning kelib chiqishi (etnogenezi), turmush tarzi, urf-odatlari, moddiy va maʼnaviy taraqqiyotni oʻrganuvchi maxsus fan sohasi.
LINGVISTIKA
Tilshonoslik yoki lingvistika tillarni oʻrganuvchi fan. Qadimgi xalqlarning tili, yozuvi yoki belgi va shakllarini o`rganuvchi fan sohasi.
DINIY E’TIQODLAR
(ANIMIZM)
Tabiatning jonliligi to`g`risidagi tasavvurlar yig`indisi fanda- ANIMIZM deyiladi
Animizm- lotincha ANIMA, ANIMUS- ruh degani.
Yil fasllari almashinuvi, momaqaldiroq, bo'ronni qadimgi odamlar ruh mujassamlashgan tabiat kuchlari harakati deb tushunganlar.
FETISHIZM
Qadimgi odamlar u yoki bu buyumlar omad keltirishiga yoki yomonlikni bartaraf etishiga e’tiqod qilganlar.
Fetishizm (portugal., fransuz.) —tumor, sehrli narsa; jonsiz narsalarni g`ayri tabiiy hususiyatga ega deb ishonishgan va ularga sajda qilish.
TOTEMIZM
Ibtidoiy xalqlarda qaysidir o`simlik, hayvon qabilalariga asos solgan deb ishonishgan.
Hayvon, o`simlikni totem deb unga ishonishgan va o`ldirish, iste’mol qilish ta`qiqlangan.
Arxeologlar mehnat qurollari qanday materialdan yasalganligiga qarab turkumlaydi
1

• Qadimgi tosh davri
• O‘rta tosh davri
• Yangi tosh davri

2

• Tosh-mis davri

3

• Bronza davri
• Temir davri

YOVVOYILIK DAVRI
(tayyor tabiat mahsulotlarini o‘zlashtirish)
SIVILIZATSIYA DAVRI
(sanoat rivojlanishi)
VAHSHIYLIK DAVRI
(chorvachilik, dehqonchilikni vujudga kelishi)
Amerikalik tarixchi olim Luis Morgan va Fridrix Engelsning qarashi
Moddiy manbalar
Yozma manbalar
TARIX
Moddiy manbalar
Mehnat qurollari
Tanga pullar
Uy-joylar, qabrlar
Harbiy qurollar
Qal’a, shaharlar
YOZMA MANBALAR
Yozuv belgilari
Xalq hayoti, turli hodisalar haqidagi kitoblar
Farmonlar
Toshga, teriga, qog'ozga yozilgan ma'lumotlar
Yuridik hujjatlar
Fanning maqsadi: O‘zbekiston tarixi fani ajdodlarimiz hayoti bilan bog‘liq holda sodir bo‘lgan voqealar rivojining ichki mantig‘ini, sabablari va oqibatlarini, asrlar davomida to‘plangan amaliy tajriba va saboqlarni o‘rgatadi.
Obyekt aniq tarixiy davr, makon, zamon va geografik mintaqaviy chegaralar, ma’lum bir xalq, millat, mamlakat tarixi bilan bog’liq bo’lib, shular doirasidagi voqea va hodisalarning bir butun va yaxlitlikda o’z ichiga oladi.
Predmet mana shu bir butun obyekt ichidagi aniq tarixiy-madaniy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlardan iborat.
Ibtidoiy-jamoa tuzumi
Qadimgi davr: davlatchilikning shakllanishi va rivojlanishi
O'rta asrlar davri
Rossiya imperiyasi mustamlakachiligi davri
Mustabid sovet hokimiyati hukmronligi davri
Milliy istiqlol davri
O‘zbekiston tarixini quyidagi davrlarga bo`lish mumkin