Bkp-80%-javob pdf

таърифлаб беринг. 
Hozirgi vaqtda teratogen omillarni 3 guruhga bo‘lishadi:
l ) _ekzogen; 2) genetik; 3) ekzogen va genetik birlashgan.
Ekzogen teratogen omillarga hujayra yoki gen mutatsiyasini oldiradigan 
ionlashtiruvchi, virusli infeksiyalar (qizamiq, gripp, enterovirus, virusli gepatit, 
sitomegaliya, odam imununodefitsit virusi — VICH (SPID) va hokazolar), 
kimyoviy preparatlar (gerbitsid, pestitsid, DDT), ba zi oziq-ovqat mahsulotlari 
(masalan, zamburug‘langan kartoshka) tegishli.
Genetik teratogen omillarga mutant genlar deb qaraladi. Mutant genlar rivojlaishi
og‘ir nuqsonlar va yashirin buzilishlami tug‘diradi. Resessiv va dominant turdagi 
irsiy o‘zgarishlar, masalan, polidaktiliya yoki o‘zgacha bo lishi(aberratsiya) 
mumkin.Aberratsiya bo'lganda rivojlanishning og‘ir nuqsonlari, 
ko‘pincha hayot bilan sigmaydigan (60% to 3 oygachabolatushirish — spontant 
abortlar xromosom aberratsiya bilan bog'liq) va ozchilik bolalarning (masalan, 
Daun kasalligi bilan va hk.) xromosom aberratsiyali yashovchanligi kuzatiladi.
Birlashgan teratogen omillar shu ikkita guruhga qo'shiladi.
40 Витамин Д метаболизмини айтиб беринг. 
Кальцитриол эффекти қандай? 
Vitamin Dning organizmdagi almashinuvi juda murakkab jarayo’n. Vitamin
Dning boshlang’ich shakllari - organizmga ovqat bilan tushuvchi ergokalsiferrol
(vitamin D2) va xolekalsiferol (vitamin D3) (vitamin D3 shuningdek, terida UBN
ta'sirida ham hosil bo´ladi) - biologik jihatdan faolligi yetarli emas. Vitamin Dning
oraliq metabo’lit shakl 25-gidroxolekalsiferrolga o’tishi bilan kechuvchi birinchi
gidroksillanishi jigarda yuzaga keladi. 25-gidroxolekalsiferrol birlamchi shakllarga
qaraganda 1,5 - 2 marta faoldir. Keyin 25-gidroxolekalsiferrolning buyrakka
transporti vujudga keladi, u yana gidroksillanishga uchraydi va 1,25-
digidroxolekalsiferrol hamda 24-25-digidroxolekalsiferrol deb nomlanuvchi aktiv
gormonga oxshash metabo’litga aylanadi. Ushbu metabo’litlar qalqonsimon bez
gormonlari bilan fosfor-kalsiy almashinuvida ishtirok etadi.
Vitamin D ekzogen tanqislikligidan tashqari, ichak funksiyasining tugma va
orttirilgan buzilishi (turli xil malabsorbsiyalar), jigar, buyrak, vitamin D

---

metabolizmining nasliy defekti xam axamiyatga ega. XX-asrning 80-yillarida qonda
vitamin D metabo’litlarining aniqlanishi organizmning bu vitamin bilan haqiqiy
ta'minlanishini aniqlab berdi. Shunisi ajablanarliki ko’p homilador, tuqqan
ayollarda, erta yoshdagi bolalarda raxitning turli xil klinik va bioximik belgilari
bo’lishigaa qaramay, gipovitaminoz D aniqlanmagan. Bu esa o’z navbatida raxit va
gipovitaminoz D bir tushuncha emasligiga asos bo´ladi. Gipovitaminoz vitamin D
ichgan yo’ki ichmagan bolalarda bir xilda uchraydi. Bundan tashqari,
gipovitaminoz D xar doim ham fosfor-kalsiy almashinuvining buzilishi bilan
kechmaydi. Klassik gipovitaminoz D qonda fosforni normal miqdori bilan kechadi,
tipik raxit - bu gipofosfatemiya. Raxit bilan kasallangan bolalarning 15-20%da
qonda vitamin D metabo’litlari pasayishi aniqlangan. Raxit bu kasallik emas, balki,
o'tuvchi, chegaradosh, tanqislik holat - diatezdir. Raxitning "fiziologik asosi"
bo’lib, bola hayotining birinchi yilida suyak to'qimasining 75-80% intensiv
remodellashuvi va suyak tuzilishining elektrostatik boshqarilishini buzuvchi
majburiy gipokineziya hisoblanadi.