Бизнес ва мулокот конунлари аюпов Равшан Хамдамович

Яхши маъруза қилиш сири 
Хозирги замонда кўпчилик инсонлар маърузаларнинг тушунарли, содда ва 
оддий қилиб гапирилишни ёқтирадилар. Залнинг охиридаги бирор бир 
одамни танлаб олинг ва унга қараб гапиринг. Агар узлуксиз гапириш қийин 
бўлса, у холда ўзингиз саволлар беришингиз ва унга ўзингиз жавоблар берган 
холда ҳам маъруза ўтказишингиз мумкин. Аммо бунда қизиқиб, ўзига 
ишонган холда ва кўтаринки руҳ билан гапириш керак бўлади. Ўта муҳим 
фикрлар ва сўзларга алоҳида эътибор беринг ҳамда бошқа гапларни уларга 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 
30 
бўйсундиринг. Товушингиз тонини вақти-вақти билан ўзгартириб туринг ва 
гапириш тезлигини ҳам ўзгартиришга ҳаракат қилинг. Муҳим фикрлардан 
олдин ва кейин тўхташ қилинг – бу аудитория эътиборини жамлаш учун жуда 
ҳам муҳим бўлади.

Шахс ва кўпчилик олдидаги маъруза 
Маъруза қилишдан аввал албатта бироз дам олинг. Агар жуда муҳим 
маълумот билан чиқиш қилмоқчи бўлсангиз, жуда ҳам тўқ холда бўлманг. Ўз 
маърузангиз мавзуига ўзингиз астойдил қизиқинг, шунда бошқалар ҳам унга 
қизиқа бошлайдилар. Маърузага яхши кийиниб бориш ўз-ўзига ишончни 
кучайтиради. Ҳамсуҳбатларнинг ишончини қозониш учун жилмайиб, 
мамнунлик билан муомала қилинг. Тингловчиларда ижобий ёндошув хосил 
қилиш учун ўзингизни қуйидагича ҳолатда тутинг: 
o
Дўстона муносабатда бўлиб, ҳеч қачон қовоғингизни уйманг; 
o
Сизни эшитувчиларга нисбатан қизиқиш билан ёндошинг; 
o
Уялиб ва ийманиб ўтирманг, ўз-ўзингизга ишончингиз бўлсин; 
o
Мақтанчоқ ва бетга чопар бўлманг. 
Тингловчиларни залда тарқоқ холда бўлишларига йўл қўйманг, уларни 
залнинг бирор бир жойига тўпланг, уларнинг диққатини жалб қилинг ва 
залдаги кўтаринки кайфиятни доимо сақлаб туринг. Аудитория жуда ҳам 
катта бўлса, трибунага чиқиб гапиринг. Залда ҳаво тоза бўлишига аҳамият 
беринг. Чиқиш пайтида зал яхши ёритилган бўлиши керак ва нур Сизнинг 
юзингизга тушиб турсин, чунки ҳалқ Сизни кўришни истайди. Маъруза 
пайтида зинҳор стулга ўтириб олманг. Трибунада Сиз учун сув ҳам, гул ҳам, 
бошқа нарсалар ҳам керак бўлмайди, чунки улар Сизни оммадан тўсиб 
қўйиши мумкин. Маърузачининг ён ва орқа томонларида ҳам омма 
диққатини чалғитадиган нарсалар бўлмаслиги маъқул. Маъруза пайтида 
ҳаракатланувчи нарса ва турли хил механизмлар ҳам бўлмаслиги керак. 
Маърузачи олдида бошқа шахслар, фахрий аъзолар бўлиши ҳам 
тингловчиларни 
чалғитади. 
Маъруза 
пайтида 
безакларингизни, 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 
31 
кийимларингизни ушлайверсангиз, тингловчилар Сизни ўзига ишонмаган ва 
ўзини назорат қилолмайдиган инсон сифатида тушунадилар. Шунинг учун ўз 
физик ва руҳий ҳолатингизни назорат қилган ҳолда сокин туриб сўзланг. Бу 
тингловчиларда Сизнинг руҳий ва маънавий жиҳатдан муфассал деган 
таасурот қолдиради. Тингловчилар олдида пайдо бўлишингиз билан дарҳол 
гапиришга шошилманг. Олдин чуқур нафас олинг, тингловчиларга бир назар 
солиб чиқинг, агар залнинг бирор бир жойида шовқин бўлса, у тинчигунича 
сабр қилинг. Ҳар куни ўз гавдангиз ҳолатини машқ қилинг. Секин ва чуқур 
нафас олинг ва сўнгра бўйнингизни юқорига кўтаринг. Ўз қўлларингиз 
ҳақида унутинг, улар гавдангизда бемалол осилиб турса яна ҳам яхши. 
Қўллар билан эркин ҳаракатланиш ва сўзларингизни жестлар билан 
тасдиқлаш ҳам ёмон бўлмайди. Лекин бунда битта ҳаракатни икки марта 
қайтарманг, чунки бу иш монотонликни англатади. Тирсаклар билан тезкор 
ҳаракатлар қилманг. 
