Бизнес ҳуқуқи тушунчаси ва манбалари. Бизнес ҳуқуқий муносабатлари. Бизнес ҳуқуқи субъектлари. Бизнес субъектлар фаолиятини қайта ташкил этиш ва тугатиш

Таъсис-фармойиш усул билан асосан давлат мулкига асосланган корхоналар ташкил қилинади. Бу усулнинг характерли томони шундаки, бунда тадбиркорлик субекти давлат вакил қилган шахс томонидан ташкил этилади.
Мисол учун, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил
20 августдаги ПФ–5517-сон фармонига асосан “Наманган” эркин иқтисодий зонаси, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг
2019 йил 17-январ 44-сон қарори билан МЖЧ шаклидаги “Термиз” эркин иқтисодий зонаси, 2009 йил 7 август 224-сон қарори билан эса хорижий инвестиция иштирокидаги МЧЖ “ЖВ Ман Ауто – Узбекистан” корхонасининг ташкил топганлигини келтириш мумкин.
Таъсис этиш усули билан битта шахс иштирокидаги ташкилотлар ҳам тузилиши мумкин.
Уларнинг фаолияти хусусий мулкка асосланган бўлади. Мисол учун, битта шахс томонидан хусусий корхонани ташкил этиш.
Шартномавий-таъсис усули билан икки ва ундан ортиқ таъсисчилар томонидан ўзларининг мулкий улушларини бирлаштириш асосида таъсис шартномаси тузиш йўли билан хўжалик юритувчи субект фаолиятининг фаолият йўналишлари белгиланади ва тузилади.
Мисол учун, бир ёки бир неча шахслар томонидан аксиядорлик жамиятлари, масъулияти чекланган жамият ва шу кабиларни ташкил этиш ва тузиш.
Шу билан биргаликда, юридик шахсларни, жумладан, тадбиркорлик субектларини ташкил этиш усуллари тўғрисида илмий адабиётларда турли ёндашувлар мавжуд бўлиб, сивилистик ёндашув бўйича улар қуйидаги усулларни ўз ичига олади:

1. 
   фармойиш бериш орқали вужудга келиш. Бунда юридик шахс муайян давлат органининг фармойиши орқали вужудга келади;
   
2. 
   мурожаат қилиш усули. Бунда тадбиркорлик субектини ташкил қилувчи муассиснинг эрки-иродаси асосий рол ўйнайди;
   
3. 
   рухсат бериш усули. Бунда ваколатли давлат идорасининг рухсати асосида вужудга келади;
   
4. 
   норматив мурожаат қилиш усули. Бунда муайян турдаги тадбиркорлик субектларининг вужудга келиш имкониятлари қонун ҳужжатларида олдиндан белгилаб қўйилган бўлади ва унга мувофиқ равишда тадбиркорлик субекти давлат рўйхатидан ўтказилади;г) хабардор қилиш усули. Бунга кўра тадбиркорлик субекти ўзини вужудга келганлиги тўғрисида ваколатли давлат идорасини хабардор қилади ва ушбу орган тадбиркорлик субектини давлат рўйхатидан ўтказишга мажбур.
   

Бунда рўйхатдан ўтказувчи идорани рўйхатдан ўтказишни рад этиш бўйича ваколати мавжуд эмас. Бироқ рўйхатдан ўтказиш билан боғлиқ барча оқибатлар (агар бунда қонун ҳужжатларининг бирорта талаби бузилган бўлса) тадбиркорлик субектининг зиммасига тушади.
Тадбиркорлик субектини давлат рўйхатидан ўтказиш юқорида таъкидланганидек, уларни ташкил этишнинг энг сўнгги босқичи ҳисобланади.