Biznes boshqaruv asoslari

*
Boshqarishning iqtisodiy fynktsiyalari
, 
yaʻni: 

 
mablagʻlarning doiraviy aylanishini amalga oshirish; 

 
mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar koʻrsatish; 

marketing xizmatini uyushtirish; 

 
foyda olishni ta’minlash 
va h.k.
 
*boshqarishning sotsial funktsiyalari, yaʻni: 

 
mehnat sharoitini yaxshilash; 

 
xodimlarning uy-joyga boʻlgan ehtiyojini, sotsial madaniy-maʻnaviy ehtiyojlarini qondirish, 

 
moddiy ragʻbatlantirishni taʻminlash; 

 
ijtimoiy himoyani taʻminlash 
va h.k.
 
*boshqarishninr maʻnaviy-maʻrifiy funktsiyalari, yaʻni: 

 
xodimlarni  insoniylik,  yaxshulik,  mehr-shafqatli  va  oʻzaro  munosabatlarda  sabr-toqatli 
boʻlish ryhida tarbuyalash; 

---


 
xodimlarni vatanga muhabbat, insonparvarlik ruhida tarbuyalash, adolat tuygʻusini, bulum 
va maʻrifatga intulishni tarbuyalashga xuzmat qulish 
va h.k.
 
*boshqarishning tashkiliy funktsiyalari, yaʻni: 

 
ishlab chiqarishni tashkil qilish; 

 oʻ
zaro aloqalarni oʻrnatish va muvofiqlashtirish; 

 
barcha boʻgʻin va boʻlimlar oʻrtasida vazifalar taqsimoti, vakolat va boshqarish apparati 
xodimlari oʻrtasida masʻuluyatlarni belgilash; 

 
boshqarishning aniq uslubini tanlash va qaror qabul qulishda ish tartibi izchilligi, axborotlar 
oqimini tashkil qilish 
va h.k. 
Qayd  qilingan  funktsiyalar  bir-biri  bilan  bogʻliq  va  maʻlum  darajada  tartibga  solingan  koʻp 
unsurlardan,    tarkibiy    qismlardan    iborat    boʻlib,    ular    yaxlitlikka    ega.  Shuning  uchun  ham 
boshqarish jarayonida ularning birortasi ham eʻtibordan chetda qolmasligi kerak. 
Boshqarishninr  funktsiyalaridan  yana  biri  -  bu  tarmoqli  boshqarish  bilan  hududiy 
boshqarishning  mutanosibligini  taʻminlash.  Har  bir  korxona  qandaydir  bir  tarmoqqa  (sektor 
tarkibiga)  kiradi.  Ayni  vaqtda,  u  bir  tuman  hududida  joylashganligi  jihatidan  mahalliy  ishlab 
chiqarish hududiy majmuiga kiradi. Boshqarish jarayonida bu funktsiya ham hududiy, ham tarmoq 
manfaatini koʻzda tutishi lozim. Tarmoqqa doir boʻlgan boshqaruv funktsiyalari zarur. Buningsiz 
tarmoq “yoʻqoladi”, yagona texnik va texnologiya siyosatini amalga oshirish va butun tarmoqqa 
taalluqli  boshqa  masalalarni  hal  etish  qiyin  boʻladi.Biroq  ayni  vaqtda,  boshqarishning  hududiy 
funktsiyaari ham zarur. Bu funktsiya muayyan tuman, viloyat hududida joylashgan turli tarmoqlar 
(sektorlar)ga qarashli korxonalar faoliyatini muvofiqlashtiradi, ratsional aloqalarni oʻrnatilishini 
taʻminlaydi.  Hududiy  funktsiyalar  idorachilik  gʻovlarini  yoʻqotish,  noratsional  tashuvlarni 
kamaytirish  va  pirovard  oqibatda  samaradorlik  darajasini  oshirish  imkoniyatini  beradi.Qayd 
qilingan funktsiyalardan tashqari boshqarishning oʻziga xos aniq funktsiyalari ham bor. 
Boshqarishning oʻziga xos aniq funktsiyalari deganda, muayyan boshqaruv organiga va uning 
boshqaruvchisiga aniq biriktirilgan ishlar, masʻuliyat, maqsad va unga erishish vositalari majmui 
tushuniladi.  Tegishli  funktsiyalarning  toʻla-toʻkis  va  sifatli  bajarilishiga  ishlab  chiqarishning 
umumiy  rahbarlari  -  direktor  (rais),  uning  oʻrinbosarlari,  boʻgʻin  va  boʻlimlar  boshliqlari, 
brigadirlar,  shuningdek,  xizmat koʻrsatish boʻlimlari rahbarlari - kadrlar boʻlimi boshligʻi,  reja-
iqtisod  boʻlimi  boshligʻi  va  boshqalar  masʻuldirlar.  Quyida  (2-jadval)  korxona  (firma,  jamoa 
xoʻjaligi)ni boshqarishning oʻziga xos aniq funktsiyalari va ularning asosiy mazmunini keltiramiz. 
2-jadval