1. Yo‘l joylashgan hududning tabiiy-iqlim sharoiti.
Toshkent viloyati - O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. Respublikaning shimoliy sharqida. 1938 yil 15 yanvda tashkil qilingan. Shimoliy va shimoliy g‘arbdan Qozog‘iston Respublikasi, shimoliy sharqdan Qirg‘iziston Respublikasi, sharqdan Namangan viloyati, janubdan Tojikiston Respublikasi, janubiy g‘arbdan Sirdaryo viloyati bilan chegaradosh. Maydoni (Toshkent sh. maydonisiz) 15,3 ming km2. Aholisi (Toshkent shaxri aholisisiz) 2,4 mln. kishidan ziyod (2004). Viloyat tarkibida 15 ta tuman (Bekobod, Buka, Bustonliq, Zangiota, Oqqo‘rg‘on, Ohangaron, Parkent, Piskent, Toshkent, Chinoz, Yuqori Chirchiq, Yangiyo‘l, O‘rta Chirchiq, Qibray, Quyi Chirchiq), 17 shahar (Angren, Bekobod, Bo‘ka, Do‘stobod, Keles, Olmaliq, Oqqo‘rg'on, Ohangaron, Parkent, Piskent, Toshkent,To‘ytepa, Chinoz, Chirchiq, Yangiyo‘l, Yangiobod, G‘azalkent), 18 shaharcha (Alimkent, Bo‘zsuv,Gulbahor, Zafar, Iskandar, Krasnogorsk, Nurobod, Olmazor, Salor, Tuyabo‘g‘iz, Chig'iriq,Chorvoq, Eshonguzar, Yangibozor, Yangichinoz, Yangihayot, O‘rtaovul, Qibray), 146 qishloq fuqarolari yig‘ini bor. Markazi — Toshkent shahri tabiati. Viloyatning shimol va shimoliy - sharqiy qismlari G‘arbiy Tyanshan tog‘lari va uning tarmoqlari (Qurama, Piskom va Ugom tog‘lari) bilan band. Eng baland joyi Piskom tizmasidagi Adelung tog‘i (4301 m). Chatqol va Qurama tog‘lari orasida Ohangaron daryosi kesib o‘tgan, Ohangaron platosi joylashgan. Viloyat hududining kata qismi Sirdaryo tomon qiyalanib boradigan tog' oldi tekisligi (Chirchiq - Ohangaron vodiysi)dan iborat. Ohangaron daryo vodiysi, Qurama tog‘i, Angren - Olmaliq atrofida foydali qazilmalardan mis, polimetall rudalari, oltin, kumush, qo‘rg‘oshin, alyuminiy xom ashyosi, qo‘ng‘ir kumir,molibden konlari, plavik shpati va dala shpati, turli xil qurilish materiallari bor. Termalva mineral suv zaxiralari ko‘p. Viloyat kuchli seysmik zonada joylashgan. Ayniqsa, Chirchiq va Ohangaron havzalarida aniq seziladigan zilzilalar buning ifodasidir. Juda kuchli zilzila 1868 yilda Toshkentda bo‘lib o‘tdi va 1966 yilda takrorlandi. Turli intensivlikdagi yer osti silkinishlar vaqtvaqti bilan hozirgi kunda ham davom etmoqda.Iqlimi keskin kontinental. Qishi nam, nisbatan iliq, yozi uzoq, issiq va quruq. Yanvarning o‘rtacha harorati - 1,3°, - 1,8°, eng past harorat - 34° (tekislikda), - 38° (tog‘ etaklarida),iyulning o‘rtacha harorati 26,8°, eng yuqori harorati 43 - 47°. Tekislik qismida yiliga 250 mm, tog'oldilariga 350 - 400 mm, tog'larda 500 mm yog‘in yog‘adi. Yog‘inning ko‘p qismi bahor va qishda yog‘adi. Qor tog‘lardagina uzoqroq saqlanadi. Vegetatsiya davri tekislik qismida 210 kun.Daryolari Sirdaryo havzasiga mansub (Sirdaryo — o‘rta oqimi, uz. 125 km va uning irmoklari - Chirchiq, Piskent va Ohangaron). Bular Tyanshan tog'laridan boshlanadi va suvidan elektr energiya olishda va sug‘orish ishlarida foydalaniladi. Sug'orish kanallari: Bo‘zsuv, Qorasuv, Dalvarzin,
Toshkentda Tuyabo‘g‘iz suv ombori («Toshkent dengizi»), Chorvoq suv ombori, Ohangaron suv omborlari bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |