Bitiruv malaka ishi

2.8. Bosuvchi valiklarni xisobi va tuzilishi

Ikkinchi turdagi valiklar (uzliksiz) sherst ishlab chiqarishda

qo’llaniladigan yigiruv mashinalarida qollaniladi.

Ikkala piliklash va yigiruv mashinalari turdagi valiklarning asosiy

kamchilig (ayniqsa ikkinchi turdagi valiklarda), aylanuvchi yuzalardagi

momiqdan va piltalash, piliklash va yigiruv mashinalarida ichi yopiq valiklarni

qollashda yuklash ilmog’i valikning aylanuvchi o’qini bosadi, natijada uni

qizishi va yeyilishga olib keladi.Valikni aylantirish uchin zarur bolgan moment

umumiy korinishda quydagi formula bilan ifodalanishi mumkin

M=fsR

1

 d/2+kR+Pd

1

/2+Je

1

,

 (1)

Bu yerda, fs-valik sapfasidagi ishqalanishi koefitsenti (fs=0.15 –yengil

moylashda pulatni chuyanda ishqalanishi  R

1

-valik sapfasini yuklanishi ;

R-valikni yuklanishi;

k- valikni silindirda dumalashdagi qarshlik koefitsenti;

d

1

-valik  diametiri;

d-sapfa diametiri;

J-valik massasini o’qga nisbatan inersiya momrnti;

E

1

-valikning burchak tezlashishi;

P-tortilishdagi kuch;

Oldingi cho’zuvchi juftlik uchin cho’zish kuchi musbat deb, orqadagi

manfiy deb xisoblash mumkin. O’rtadagi juftlik uchin cho’zish kuchi cho’zish

darajasi, razvo’dka va jarayonga tasir etuvchi boshqa fakto’rlarga bog’liq turli

---

41

ishoralarga ega bo’lishi mumkin. (1) tenglamadan aylana bo’lib kuchni

kamaytirish uchin fs ishqalanish koeffisendlari kamaytirishga intilishi kerak;

tenglama boshqa kiruvchilarning qiymatlari konstruktiv va texno’lo’gik nuqtai

nazardan aniqlanadi. Sirpanuvchi podshipniklarni dumalovchi podshibniklar

bilan almashtirib ishqalanish koeffisientini kamaytirish mumkin. Bu holda

valikni aylantirish uchun zarur bo’lgan momentni (1) fo’rmuladan (bazi

yaqinlashuvda) fs o’rniga keltirilgan (m

t

=0.002)  aniqlash mumkin. fs va m

t

 larli

taqqoslashdan dumalovchi podshipnikli valiklar qarshilik momenti kamligi

sababli sirpanishdagiga nisbatan kata afzaliklariga egaligi ko’rinib turibti.

Zamonaviy yigiruv va yigiruv oldi mashinalarida dumalovchi

podshipnikli valiklar ko’proq qo’llanilmoqda. Valiklarning dumalovchi

podshipniklarini sirpanuvchi podshipniklarga o’xshab ikkita turga ajratish

mumkin.