Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

2-bob bo‘yicha nazorat savollari.
1.Kompyuterning asosiy xotirasi qanday tuzilgan va u nima uchun mo‘ljallangan? Asosiy xotirada adreslash qanday amalga oshiriladi?
2.Baytlarni to‘g‘ri va teskari tartibda joylashtirish nima ekanligini tushuntirib bering.
3.Asosiy xotiraga murojaat qilish qanday amalga oshiriladi? Asosiy xotiraga murojat qilishning qanday rejimlarini bilasiz, ularni mohiyatini tushuntirib bering.
4.Pentium protsessorli kompyuterlar asosiy xotirasining tuzilish chizmasini keltiring va uni tuntirib bering.
5.SPARC oilasiga mansub protsessorli kompyuterlar asosiy xotirasining tuzilish chizmasini keltiring va uni tuntirib bering.
6.Kesh-xotira nima uchun mo‘ljallangan, uning qanday xillari mavjud va u qanday qo‘llaniladi?
7.Xotira modullarining qanday xillarini bilasiz va ular qanday yig‘ilgan bo‘ladi?
8.Tezkor xotira qurilmalari qanday qurilgan va ularning qanday xillari mavjud?
9.Dinamik tezkor xotira qurilmasi qanday tuzilgan va uning qanday xillari bilasiz?
10.Doimiy tezkor xotira qurilmasining qanday xillari bilasiz?
11.Xotirani ierarxik ko‘rinishda tashkil etish deganda nima tushuniladi va u nima maqsadda amalga oshirilgan?
12.Magnitli disklarda – vinchesterlarda, yo‘lka, sektorlararo-interval, silindir, zona degan atamalarga chizmalar asosida tushunchalar bering.
13.IDE va SCSI deganda nimalar tushuniladi, ular nima uchun ishlab chiqarilgan va ularning qanday xillarini bilasiz?
14.Kichik hisoblash tizimlarining interfeysi deganda qanday interfeys tushuniladi?
15.Magnitli disklar asosida qurilgan ma’lumotlarni tezkor kiritish-chiqarish qurilmasi deganda qanday qurilma tushuniladi va u nima uchun ishlatiladi?

3.KOMPYUTERLAR PROTSESSORLARINING TUZILISHLARI


3.1. Kompyuterlar protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday ishlashlarini o‘rganish bosqichlari


Kompyuter arxitekturasini o‘rganishda, kompyuter protsessorining tuzilishi va uni qanday ishlashini tushunish muhim ahamiyatga ega jihatlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ushbu bobni kompyuter protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday ishlashlarini batafsilroq ko‘rib chiqishga bag‘ishladik. Ko‘rib chiqish uchun esa Intel protsessorlari oilasiga mansub, so‘z uzunliklari 8, 16 va 32-razryadga teng bo‘lgan, quyidagi protsessorlarni tanlab oldik:
1. Intel 8080 (K580ВM80) – 8-razryadli protsessor;
2. Intel 8088 – 16-razryadli protsessor;
3. Pentium 4 – 32 razryadli protsessor.
Zamonaviy kompyuterlar protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday ishlashlarini o‘rganish anchagina murakkab jarayon ekanligi hisobga olgan holda, ushbu mavzuga oid asosiy tushunchalar va jihatlarni avval, 8-razryadli protsessor va u asosida qurilgan kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini batafsil qo‘rib chiqish bilan boshlaymiz. Tushuntirishlar jarayonida, yuqorida sanab o‘tilgan protsessorlarni o‘zaro taqqoslashlar asosida, ularning tuzilishlariga va ishlash tamoillariga qanday o‘zgartirishlar kiritib borilganligi, hamda bu o‘zgartirishlar natijasida nimalarga erishilganligi haqida ham ma’lumotlar keltirib boriladi.
Hozirda kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini, ya’ni kompyuter arxitekturasini o‘rganish uchun mo‘ljallangan bir nechta o‘quv elektron stendlari ishlab chiqilgan, bunday stendlarga misol qilib - УМПК-80, 8088 trasseri va Pep8 kabi elektron stendlari keltirish mumkin. Bu o‘quv stendlari yordamida mos holda – 8, 16 va 32-razryadli protsessorlarning va ular asosida qurilgan kompyuterlarning tuzilishlari va qanday ishlashlarini o‘rganish imkoniyatlari mavjud.
Ko‘pchilik o‘ylaganidek kompyuter arxitekturasi fanini o‘rganishni, hozirda ishlab chiqarilayotgan eng zamonaviy kompyuterlarning tuzilishlari va ularning qanday ishlashlarini o‘rganish bilan amalga oshirib bo‘lmaydi. Negaki ushbu kompyuterlar ham, ularning protsessorlari ham anchagina murakkab tuzilishlarga egadirlar. Shuning uchun zamonaviy kompyuter arxitekturasini o‘rganishda avval 8 va 16-razryadli kompyuterlarning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini ko‘rib chiqish kerak bo‘ladi.
Zamonaviy kompyuterlar arxitekturasini o‘rganishda, ushbu o‘quv qo‘llanmada nima uchun aynan Intel 8080, Intel 8088 va Pentium 4 protsessorlari asosida ishlab chiqilgan kompyuterlar tanlab olinganligini 3.1-jadvalda Intel protsessorlari oilasiga mansub protsessorlar va ularning ko‘rsatgichlari asosida ham izohlab o‘tamiz.

3.1-jadval. Intel protsessorlarining oilasi.