|
50
ЯКУНЛОВЧИ ИЗОҲ
Янги Миллий ўқув дастурининг нашр этилиши дарсликлар сиёсатини қайта кўриб
чиқиш учун яхши имкониятдир, айниқса дарсликлар сиёсатидаги ўзгаришлар янги
Миллий ўқув дастуридаги тамойилларга асосланиб амалга оширилган бўлса. Янги
ўқув дастури ва янги дарслик сиёсати ёки стратегиясининг уйғунлиги таълимдаги
кейинги ўзгаришларга, ўқитувчиларнинг касбий ривожланишига ва ўқувчиларнинг
билим ва компетенцияларини баҳолашга кучли туртки бўлиши мумкин. Бироқ, бу
имконият етарлича ресурслар ва талаб қилинадиган вақт билан қўллаб-қувватла-
ниши керак ва бунинг учун асосий шахслар фаолиятини мувофиқлаштириш лозим.
Компетенциявий ёндошувга асосланган ўқув дастури нафақат ўқувчиларнинг, бал-
ки ўқитувчиларнинг компетенциялари борасидаги янги қарашларга асосланиши ке-
рак.
Аксарият мамлакатларда дарсликларнинг такомиллаштирилиши кўпинча қуйидаги
уч муассасанинг биттаси ёки бир нечтаси томонидан амалга оширилади: Таълим
вазирлиги, университетлар ёки таълим муассасалари қошидаги нашриётлар. Булар
потенциал равишда илғор тажриба марказларидир.
Компетенциявий ёндошувга асосланган дарсликларни ҳаттоки хали ҳам марказ-
лашган сиёсат доирасида ҳам ишлаб чиқиш мумкин, аммо бундай мисоллар кам уч-
райди. Вариатив дарсликлар борасидаги сиёсат, шунингдек, дарсликлар ва миллий
имтиҳонлар ўртасидаги тўғридан-тўғри алоқани узишга ёрдам беради ва шунинг
учун ўқиш пайтида механик равишда ёдлаб олишга боғлиқликни камайтиради.
Бошқа томондан, ҳар қандай эркинлаштирилган дарсликлар сиёсатига ўтиш босқич-
ма-босқич бўлиши керак ва нашриётларга зарур салоҳиятларни ривожлантириш
имконини тақдим этиш билан чекланиб қолмасдан, балки барча манфаатдор то-
монлар янги сиёсатга ўтиш зарурлигини тушунишларига имкон яратиш керак. Бун-
дай ҳаракат ваколатларни ҳақиқатан ҳам маҳаллий таълим ва мактаб даражалари-
га қадар марказсизлаштириши ва марказсизлаштирилган даражага зарур ёрдамни
тақдим этиши лозим.
Энг илғор халқаро тажрибага асосланган ва компетенциявий ёндошувга асосланган
ўқув дастурини акс эттирувчи янги дарсликларни қўллаб-қувватлаш учун ҳукумат
ва ноширлар томонидан ёки ноширларнинг ўзлари томонидан тузилиши мумкин
бўлган мутахассислар гуруҳларини шакллантириш керак. Иштирокчиларнинг ҳар
бир гуруҳи ваколатларга асосланган ёндашувнинг талабларини қандай қилиб акс
эттириши кераклигини, ҳам умумий, ҳам предмет нуқтаи назаридан ўрганишлари
керак. Инновацияларни қўллаб-қувватлаш керак.
Ҳозирги, дарсликларни етказиб бериш бўйича уч босқичли тендер услуби иннова-
цияларга йўл очиб бермайди. Шунингдек бу, компетенцияларга асосланган ўқитиш
учун педагогик ёндашувларни янгилаш зарурлигини таъкидлашнинг ўрнига бюро-
кратик тадбирга айланиб қолиши эҳтимоли мавжуд.
Дарсликларнинг мазмуни ва услубий базасига қўйиладиган талаблар дарсликнинг
ўқувчи йўлидаги тўсиқ эмас, уни билимларга етакловчи восита бўлиш имкониятла-
рини ҳисобга олсалар мақсадга мувофиқ бўлар эди. Бунда билим олишнинг ҳиссий
/ аффектив ва ижтимоий томонларининг ролига эътибор қаратилиши лозим. Бар-
ча ҳолатларда, дарслик таркибини баҳолаш мезонлари баҳоловчилар учун керакли
воситалар билан тўлдирилиши лозим. Бундан кўзланган мақсад – амалиётчи ўқи-
тувчиларга ўз нуқтаи назарларини ифода этишлари учун етарли имкониятни бе-
риш, аммо, айни вақтда, улар баҳолаш гуруҳининг модератори вазифасини бажарар
эканлар эътироф этилган қарор қабул қилувчининг қўл остида ҳаракат қилишлари
лозим бўлади.
Ҳозирги ишлаб чиқариш талаблари бироз ўзгартирилишни талаб этади, аммо бун-
51
дай жиддий қайта кўриб чиқиш матн, макет ва графиклар бўйича техник специфи-
кацияларга катта фойда беради.
Муқобил дарсликлар тизимига оид қоидаларга ўзгартириш киритилиши ҳам фой-
дадан холи бўлмас эди.
Дарсликларни ижарага бериш тизими тўғри ишлаётган кўринади ва ўзгартиришлар-
ни талаб қилмайди.
Ушбу қисқа хулосалар китобларни ўқишнинг аҳамиятини ўз ичига олмайди, бу мил-
лий меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда кўриб чиқилмаган. Миллий китоб сиёсати ҳам
мавжуд эмасга ўхшайди. Бироқ, янги Миллий ўқув дастурида тил ва адабиёт дар-
сларида ўқиш учун китоблардан фойдаланиш бўйича баъзи кўрсатмалар берилиши
мумкин. Барча ҳолатларда, китоб ўқиш ўқув-методик материалларнинг ҳар қандай
ислоҳотида энг муҳим элемент бўлиб қолиши зарур.
Do'stlaringiz bilan baham: |
