Бирламчи сил

Силдан захарланиш (интоксикация).
Хар-хил аъзолар ва организм системаларининг иш қобиляти (функцияси) бузилиши билан тавсифланади. Бу кўпинча сил инфекцияси юққандан кейин “вираж” даврида ёки у аниқланмасданоқ рўй бериши мумкин. Силдан захарланиш клиник кечиши жихатдан икки кўринишда бўлади.

1. 
   Силдан захарланиш барвақт даври.
   
2. 
   Суринкали силдан захарланиш.
   

Силдан захарланишнинг барвақ даври.
Бунда асосан хар-хил аъзоларнинг иш қобилятини бузилиши кузатилиб бунда биринчи навбатта нерв сиситемаси функцияси бузилади ва асабийлик, инжиқлик, йиғлоқилик, уйқунинг бузулиши, бош оғриши белгилари билан намаён бўлади. бундан ташқари тез чарчаб қолиш, тана хароратининг кўтарилиши ва иштаханинг камайиши кузатилиши мумкин. Баъзи болаларда бирламчи силдан захарланиш ревматизмга ўхшаб, бўғимларда, юрак атрофида оғриқ билан, бошқаларда эса бронхит белгилари – йўталиш, хириллашнинг пайбо бўлиши билан ва яна баъзиларда эса парааллергик ва параспецифик ўзгаришлар яъни кўз конъюктевасининг яллиғланиши, оёқ ва бўғимлар атрофида тугунчали тошмалар тошиши, бўшлиқларга зардоб йиғилиши билан кечади. Баъзан қора талоқ, жигар катталашганини хам аниқлаш мумкин, бундай пайтларда жигар катталашганига қарамай юмшоқ, оғриқсиз, эластиклиги сақланган холда бўлади. бўйин, энгак ости, қўлтиқ ости лимфа тугунларининг катталашиши силдан захарланишга характерли бўлиб, катталиги 5-8 мм.гача, юмшоқ, эластик холда бўлади.
Қон таркибининг текшириб кўрганда кўпинча эозинофелларнинг кўплиги, лейкоцитар формуланинг ўнга силжиши (нейтрофиллар кўпайиши, лимфоцитлар камайиши) ва ЭЧТнинг ошиши аниқланади. Қон зардобидага оқсил фракциялари томонидан альбуминларнинг камайиб, α- β- глобулинларининг кўпайиши кузатилади. Сийдикда турғин холда бўлмаса хам альбумин аниқланади, баъзан эритроцит ва лейкоцитлар кўрув майдонида 15-20 тагача етади. Баъзан қунт билан текширилган бронх ёки меъда йувиндисидан, айниқса экиш усули билан сил таёқчаларини топиш мумкин.
Кўкрак қафаси аъзоларининг рентгенологик текшириш одатта специфик ўзгаришгна хос хеч нарса кўрсатмайди, аммо баъзан ўпка илдизига яқин жойларда ўпка расми соясининг кучйганлиги аниқланади, бизнинг фкримизча бундай хол касаллик бронхит холида кечганда ёки лимфа тугунларидаги яллиғланиш натижасида лимфа оқимининг секинлашуви натижасида рўй берса керак.
Катталашган периферик лимфа тугунлари пункция ёрдамида олинган пунктант цитологияси лимфоид, эптилийсимон ва Прогов-Лангханс хужайралари хамда макрофаглар мавжудлигини кўрсатади, бу хол силнинг бошланғич жараёни эканлигини тасдиқлайди. Кўрсатилган хамма клиник ва лаборатория текшириш натижаси бўлиб, бундай ўзгаришлар кўпчилик юқумли каслликлар натижасида хам юз бериши мумкин, шунинг учун силда захарланишнинг аниқлашда туберкулин диагностикаси асосий ахамитяга эга.
Агар силдан захарланишни барвақт даври ўз вақтида аниқланмай ёки беморда даволаш ишлари олиб борилмаса, тахминан 25% беморларда силдан захарланишнинг сурункали кўринишига ўтиб кетиши мумкин.