Birja bozorida kliring va hisob-kitoblar Reja

5.Fyuchers shartnomalari bozorida kliring va hisob-kitoblar

Umuman Hisob-kitob palatasi fyuchers savdosida barcha sotib olingan va sotilgan shartnomalar bo'yicha kliring va hisob-kitob funktsiyalarini amalga oshiradi, ularning ijro etilishini tashkil qiladi va kafolatlaydi, bu quyidagi bosqichlarni qamrab oladi:

• bitimlarni ro'yxatga olish;
• marja bo'yicha barcha hisob-kitoblarni o'tkazadi;
• Hisob-kitob palatasi a'zolarini (ular esa - mijozlarni) marja kiritilishi haqida xabardor qilish;
• mijozlarning Hisob-kitob palatasi a'zolariga, ular esa - Hisob-kitob palatasiga marja kiritishi;
• birja savdosi davomida fyuchers shartnomalari bilan savdo qatnashchilari hisob raqamlarining moliyaviy ahvolini nazorat qilish;
• yopiq pozitsiyalar bo'yicha hisob-kitoblar;
• to'lovlar olish va zararni undirish;
• muddatida yopilmagan shartnomalar bo'yicha yetkazib berishni tashkil qilish;
• shartnoma bo'yicha tovarni yetkazib berish (jo'natish) yoki qabul qilish haqida xabar yuborish;
• shartnoma bo'yicha yetkazib berish;
• shartnoma bo'yicha qabul qilish;
• yetkazib berish bo'yicha hisob-kitoblar. Birja faoliyati fyuchers shartnomalari bozorida yuqorida sana bo'tilgan hisob-kitob-kliring jarayoni bosqichlari bilan cheklanmaydi. Masalan, birja bitimini ro'yxatga olish bosqichi texnologik jihatdan qator quyi bosqichlarni qamrab olishi mumkin: bitimni kompyuter tizimiga kiritish, univarekvizitlarni tekshirish, ro'yxatga olish, bozor va qatnashchilar bo'yicha taqsimlash va h.k. Agar birdan bitimning xato ekanligi aniqlanib qolsa, vaziyatga qarab u yoki bekor qilinadi, yoki aybdorning (masalan, brokerning) hisobiga zarar sifatida yozib qo'yiladi. Xulosa qilib aytishni istardikki, Hisob-kitob palatasi birlamchi va o'zgaruvchan marja bo'yicha hisob-kitoblarni amalga oshiradi. Marjani hisob-kitob qilish usullari birjalar bo'yicha farq qiladi, chunki qator holarda fyuchers birjalari har biri o'z hisob-kitob tizimini tashkil qiladi yoki bir nechta birja marja yig'imlar undirish va umumiy hisob-kitob mexanizmidan foydalanadi.