Birinchi qism


badiiy  voqea-hodisaga,  abadiyat  masalasiga



Download 1,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/146
Sana14.01.2022
Hajmi1,38 Mb.
#363827
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   146
Bog'liq
U-48rWGvQqHDkHwehLGsrZ-dclnIyRGf

badiiy  voqea-hodisaga,  abadiyat  masalasiga
  aylantirildi,  de-
gan  muammodir.  Bu  borada  adabiyot  tarixi  juda  ko‘p  ijobiy  va 
undan-da  ko‘proq  afsuslanarli  tajribaga  ega.
Uzoqqa  bormay,  yetmish  yillik  tarixni  o‘z  ichiga  olgan 
sho‘ro  davri  o‘zbek  adabiyotiga  nazar  tashlash  kifoya.  Bu  davr-
da  milliy  adabiyotimizning  oltin  xazinasidan  munosib  o‘rin  ol-
gan  o‘nlab  badiiy  durdonalar  yaratilishi  bilan  birga,  o‘z  davri 
siyosati  singari  vaqt  sinoviga  dosh  berolmagan  minglab  zaif 
asarlar  ham  yozilgan  edi.  (E’tibor  bering:  biz  bu  o‘rinda  «yara-
tilgan  edi»  degan  iborani  ishlatishga  istihola  qilyapmiz.)
Demak,  yana  o‘sha  qoida:  ijodkor  zamonaning  o‘tkinchi 
gaplariga  berilmay,  hayotda  yuz  berayotgan  voqealarning  tub 
zamiriga  nazar  tashlashi,  mana  shu  chuqurlikda  yotgan  asl 
sabab-mohiyatni  ko‘rishi  va  uni  mukammal  obrazlar  hamda 
vositalar  orqali  badiiy  hodisaga  aylantira  bilishi  lozim.  Zero, 
adabiyotshunoslik  fanida  «abadiy  muammolar»  degan  tushun-
cha  mavjud.  Bu  shunday  muammolarki,  zamonlar  o‘tishi,  bir-
ikki  davr  kishilarining  sa’y-harakatlari  bilan  ular  yechilib,  yo‘q 
bo‘lib  ketmaydi.  To  odamzod  bor  ekan,  bu  muammolar  unga 
doimiy  va  ajralmas  hamroh  bo‘lib  qolaveradi.  Odamzodni  qi-
ziqtiraveradi,  o‘ylantiraveradi,  qiynayveradi.


8
Muhabbat  va  nafrat,  adolat  va  adolatsizlik,  imonlilik  va  nafs-
ga  qullik,  haqiqat  va  yolg‘on,  mardlik  va  qo‘rqoqlik,  sadoqat  va 
sotqinlik,  vatanparvarlik  va  qullik  tuyg‘ularini  o‘z  ichiga  qamra-
gan  abadiy  muammolarni  yoritgan  asarlargina  umrboqiylik  kasb 
etadi.  Xuddi  shu  tufayli  ham  Tohir  tilga  olinganda  Qorabotir 
(«Tohir  va  Zuhra»  dostoni),  Farhod  eslanganda  Xusrav  («Far-
hod  va  Shirin»  dostoni),  Kumush  yodlanganda  Zaynab  («O‘tkan 
kunlar»  romani),  Yo‘lchi  to‘g‘risida  gap  ketganda  Mirzakarim-
boy  («Qutlug‘  qon»  romani)  esga  keladi,  kishini  o‘ylantiradi. 
Bu  asarlar  va  ularning  qahramonlari  yuqorida  sanalgan  o‘lmas 
insoniy  tuyg‘ularni  o‘zida  kuchli  aks  ettirgani  bilan  ham  abadi-
yatga  daxldor.
Badiiy  mukammal  asarlarning  yana  bir  muhim  xislati  shun-
dan  iboratki,  ularda  muayyan  millatning  tili  butun  jozibasi  bilan 
namoyon  bo‘ladi.  Bu  asarlar  adabiy  til  normalarini  mustahkam-
labgina  qolmay,  balki  uning  boyishi,  yana-da  sayqallanishi, 
ta’sir  doirasining  kengayishiga  ham  sezilarli  turtki  beradi.
Navoiy  o‘z  asarlari  bilan  turkiy  til  qaddini  qanchalar  yuk-
sakka  ko‘targanidan  xabardorsiz.  Xuddi  shu  singari  bizning  ona 
tilimiz  «Kuntug‘mish»  dostonida  o‘nlab,  Lut

 y  tuyuqlarida  yuz-
lab,  Nodira  g‘azallarida  yana  minglab  yangi  qirralarini  ko‘z-ko‘z 
qiladi.  G‘afur  G‘ulom  she’rlari  va  nasriy  asarlari  o‘zbek  tili ning 
naqadar  boyligini  yana  bir  bor  isbotlasa,  Muhammad  Yusuf 
she’rlaridagi  xalqona  ohang  bu  she’rlarning  millionlab  muxlislar 
qalbida  qo‘shiq  bo‘lib  yangrab  qolishiga  sabab  bo‘ladi.
Demak,  bugundan  boshlab  yana  adabiyot  atalmish  ulkan 
xazinalar  bog‘iga  kirib  boramiz.  Uning  dur-u  gavharlaridan 
ko‘zimiz  yashnab,  yam-yashil  yaproqlaridan,  xandon  ochilgan 
gul-u  chechaklaridan  ko‘nglimiz  yayraydi.  Eng  muhimi,  ruhi-
yatimiz  kundalik  hayotning  nisbatan  rangsiz  tuyuladigan  olami-
dan  bir  muddat  uzilib,  xuddi  shu  hayotning  badiiy  bo‘rttirilgan, 
ranglari  tiniqlashtirilgan  manzaralariga  oshno  tutinadi.  Bu 
mo‘jizalarga  to‘la  bog‘dan  nimalar  olib  chiqish,  qanday  xazina-
larning  egasiga  aylanish  endi  faqat  o‘zingizga,  na

 s  adabiyotga 
bo‘lgan  e’tiboringizga  bog‘liq,  aziz  o‘quvchi!


9

Download 1,38 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish