Birinchi imslar yilda yaratildi
Download 22,74 Kb.
|
Birinchi imslar yilda yaratildi
|
Birinchi IMSlar …… yilda yaratildi 1945 1958 1971 1950 IMSlar necha hil usulda tayyorlaniladi 3 2 4 1 Elementlari yarimo‘tkazgich asosning sirtiga yaqin qatlamda hosil qilingan mikrosxemalar ...........deb ataladi yarimo‘tkazgich IMS pardali IMS gibrid IMS yupqa pardali IMS .......................o‘lchamlari 0,1 dan 100 nm gacha bo‘lgan yarimo‘tkazgich tuzilmalar elektronikasi bo‘lib hisoblanadi Elektronika Fizika Ximiya Nanoelektronika Sxemotexnika fani Fan va texnika sohasi bo‘lib, axborot uzatish, qayta ishlash va saqlashda qo‘llaniladigan elektron asbob va qurilmalarni yaratish usullarini o‘rganish bilan shug‘ullanadigan fan Fizik, konstruktiv-texnologik va sxemotexnik usullardan foydalanib yangi turdagi elektron asboblar-IMSlar va ularning qo‘llanish prinsiplarini ishlab chiqish Axborotni qabul qilish, uzatish va qayta ishlash jarayonlari yorug‘lik signallarini elektr signallarga aylantirish va aksinchaga asoslangan qurilmlarni nazariyasi va amaliyotini o‘rganadi. Elektr jihatdan o‘zaro bog‘langan elektr radiomateriallar majmui bo‘lib, bir vatqning o‘zida yagona konstruksiya (asos)da ma’lum axborotni qayta ishlash funksiyasini bajaradi ................ deb, konstruksiyasi bo‘yicha kristall yoki asosdan ajralmaydigan, ERE funksiyasini bajaruvchi IMS ning qismiga aytiladi Pardalar Kristall Qorishmalar Element IMS ..................deb, diskret element funktsiyasini bajaruvchi, lekin montajdan avval mustaqil mahsulot bo‘lgan IMSning bo‘la-giga aytiladi Komponenti Element Kristall Qorishmalar Pardali texnologiyada element parametrlarining ruxsat etilgan tarqoqligi ................... 1÷2 % dan oshmaydi 1÷2 % 2-4 % 2-6 % 10 % Parda hosil qilish usuli va u bilan bog‘liq parda qalinligiga muvofiq yupqa pardali (............)IMSlarga ajratiladi qalinligi 1-4 mkm qalinligi 4-5 mkm qalinligi 1-2 mkm qalinligi 10 mkm Parda hosil qilish usuli va u bilan bog‘liq parda qalinligiga muvofiq qalin pardali IMSlarga(.................) ajratiladi qalinligi 5-6 mkmdan qalinligi 1-2 mkm qalinligi 4-5 mkm qalinligi 10 mkm yuqori Gibrid IMSlar uchun aktiv elementlar .......... yoki jajji metall qobiqlarda tayyorlanadi Qobiqli Qobiqsiz Metalli Metallsiz Ishlatilgan tranzistor turiga muvofiq yarimo‘tkazgich integral mikrosxemalar ....... va ....... IMSlarga ajratiladi bipolyar va MDYA Bipolyar MDYA Diodli IMSning funksional murakkabligi uning tarkibidagi element va komponentlar sonini ko‘rsatuvchi ................bilan ifodalanadi Tayyorlanishi integratsiya darajasi passiv elementlari aktiv elementlari Oddiy IMSlarga misol sifatida ....................ni ko‘rsatish mumkin jamlash qurilmasi mantiq elementlar schetchiklar, operativ xotira qurilmalari doimiy xotira qurilmalari Elementlari dielektrik asos sirtida parda ko‘rinishida hosil qilingan mikro-sxemalar .... deb ataladi pardali IMS yarimo‘tkazgich IMS gibrid IMS yupqa pardali IMS .…….umumiy dielektrik asosda joylashgan pardali passiv va diskret aktiv elementlar kombinatsiyasidan iborat mikrosxemaga aytiladi Gibrid IMS yarimo‘tkazgich IMS pardali IMS yupqa pardali IMS Funksional vazifasiga ko‘ra ISlar .........larga bo‘linadi pardali IMS anolog va raqamli yarimo‘tkazgich IMS gibrid IMS Kuchaytirgich deb manba energiyasini kirish signali qonuniyatiga mos ravishda chiqish signali energiyasiga o‘zgartiruvchi qurilmaga aytiladi chastotalarni o‘zgartiradi chastotalarni hosil qiladi Generatsiyalaydi Past chastota kuchaytirgichlar (PCHK) kuchaytiriladigan chastotalar diapazoni birlarcha gersdan yuzlarcha kilogersgacha kuchaytiriladigan chastotalar diapazoni yuzlarcha kilogersdan megagersgacha kuchaytirish diapazoni o‘nlarcha gersdan yuzlarcha megagersgacha juda tor chastotalar diapazonida kuchaytiradi Yuqori chastota kuchaytirgichlar (YUCHK) kuchaytiriladigan chastotalar diapazoni yuzlarcha kilogersdan megagersgacha kuchaytirish diapazoni o‘nlarchagersdan yuzlarcha megagersgacha juda tor chastotalar kuchaytirila-digan chastotalar diapazoni birlarcha gersdan yuzlarcha kilogersgacha Keng polosali kuchaytirgichlar diapazonida kuchaytiradi kuchaytiri-ladigan chastota-lar diapazoni birlarcha gersdan yuzlarcha kggacha kuchaytirish diapazoni o‘nlarcha gersdan yuzlarcha megagersgacha juda tor chastotalar kuchaytirish diapazoni o‘nlarcha gersdan yuzlarcha megagersgacha tanlovchi (rezonans) …. kuchaytirgichlar kuchaytiriladigan chastotalar diapazoni yuzlarcha kilogersdan megagersgacha diapazonida kuchaytiradi kuchaytirish diapazoni o‘nlarcha gersdan yuzlarcha megagersgacha juda tor chastotalar kuchaytiriladigan chastotalar diapazoni birlarcha gersdan yuzlarcha kilogersgacha Teskari aloqa (TA) deb kuchaytirgich chiqish zanjiridan kirish zanjiriga energiya uzatishga aytiladi kirishga beril-gan signalni o‘zgartirishga aytiladi kirishga berilgan signalni chiqishda o‘zgartirishga aytiladi kuchaytirish parametrlari barqarorligini oshirishiga aytiladi kuchlanish bo‘yicha TA amalga oshirilganda TA zanjiri sxema chiqishiga yuklama bilan parallel ulanadi TA zanjiri sxema chiqishiga RYU bilan ketma –ket ulanadi differensial kuchaytirish kirishga berilgan signalni chiqishda o‘zgartiriladi tok bo‘yicha TA amalga oshirilganda TA zanjiri sxema chiqishiga RYU bilan ketma –ket ulanadi TA zanjiri sxema chiqishiga yuklama bilan parallel ulanadi kirishga berilgan signalni chiqishda o‘zgartiriladi differensial kuchaytirish amalga oshiriladi TA zanjirining kuchaytirgich kirishiga ulanish usuliga mos ravishda ..............TAlarga ajratiladi ketma – ket ketma – ket va parallel Parallel Perpendikulyar Ketma – ket ulangan TA amalga oshirilayotganda TA zanjiri kuchay-tirgichning kirish tomonidan signal manbaiga .......... ulanadi ketma – ket parallel Perpendikulyar ketma – ket va parallel parallel ulangan TA amalga oshirilayotganda TA zanjiri kuchaytir-gichning kirish tomonidan signal manbaiga .............ulanadi ketma – ket Parallel ketma – ket va parallel Perpendikulyar …….. deb, analog signallar ustidan turli amallarni bajarishga mo‘ljallangan operatsion kuchaytirgich Generatsiya differensial kuchaytirish Integrallash Operatsion kuchaytirgich nechta kirishga ega 1 2 4 3 OKda ikki qutbli (...........) kuchlanish manbai qo‘llaniladi (±3 V... ±20 V) (±1 V... ±12 V) (±0 V... ±9 V (±1 V... ±220 V) OKning asosiy xarakteristikalaridan biri bo‘lib uning ....... xarakteristikasi hisoblanadi Chastota Tebranish amplituda Kuchaytirish ......... deb kirish signallari ustida aniq bir mantiqiy amal bajaradigan elektron qurilmaga aytiladi RIS Impuls mantiqiy element AIS Ikkilik axborotni ifodalash usuliga ko‘ra qurilmalar .............. raqamli qurilmalarga bo‘linadi potensial va impuls Potensial Impuls Chastota RIS ishlashi uchun, signal har bir MEdan o‘tganda standart .............................. ega bo‘lishi lozim. amplituda va davomiylikka Amplituda Chastota Davomiylikka ................. deganda MEning xalaqitlarga ta’sirchan emasligi tushun iladi Xalaqitbardoshlik Signal Amplituda Chastota MEni parametrlari va shakllantirish xossalari ularning ................. xarakteristikalaridan aniqlanadi statik Dinamik Chastotali Statik va dinamik MEning asosiy ............ xarakteristikasi bo‘lib chiqish kuchlanishining kirish kuchlanishiga boliqligi hisoblanadi statik Chastotali Dinamik Amplituda Kichik qirish signallariga yuqori chiqish signallari mos keladigan element............ deb ataladi. inverslaydigan Inverslamaydigan o‘zgarmas o‘zgaruvchan Kichik kirish signallariga kichik chiqish signallari mos keladigan element................ deb ataladi. Inverslamaydigan Inverslaydigan o‘zgaruvchan o‘zgarmas ............ elementlar keng tarqalgan va ko‘p ishlab chiqarila-digan RIS hisoblanadi Tranzistor – tranzistorli mantiq (TTM) Diod-tranzistorli mantiq(DTM) Rezistor-tranzistorli mantiq(RTM) Aktiv va passiv elementlardan tashkil topgan Tranzistor – tranzistorli mantiq (TTM) larda qanday tranzistorlardan foydalaniladi. ko‘p emitterli tranzistor ko‘p kollektorli tranzistor maydoniy tranzistor rezistor-tranzistor Standart (TTM) sxemalarda kirishlar (emitterlar) soni ............ KBIRL ≤ 8 KBIRL ≤ 10 KBIRL ≤ 100 KBIRL ≤ 2 p-n o‘tish kuchlanishi teskari, yoki U* dan kichik bo‘lsa, u holda o‘tish berk va oqib o‘tayotgan tok nolga teng Berk Ochiq Uzgarmaydi ochiq yoki yopiq 1²M sxemalar tezkorligi injeksiya toki II ga kuchli bog‘liq bo‘lib, .... ortgan sari ortadi Quvvat Kuchlanish Tok Temperatura I2M Element qayta ulanishi-ning o‘rtacha kechikish vaqti ........, ya’ni TTM elementnikiga nisbatan bir necha marta katta 10÷300 ns 20÷100 ns 10÷100 ns 10÷1000 ns Mantiqiy o‘tish kichikligi tufayli I2M elementining xalaqitbardoshligi ham kichik (20÷50 mV) bo‘ladi 20÷500 mV 20÷50 mV 10÷100 mV 10÷500 mV Emitterlari bog‘langan mantiq (EBM) elementni yaratilishiga raqamli qurilmalar ................ni oshirish muammosi sabab bo‘lgan kam kuchlanish istimoli temperaturaga bardoshligi kam quvvat istimoli Tezkorligi Kremniy oksidili MDYA ISlarning asosiy kamchiligi –...................ning kichikligidir Tezkorlik kam energiya kam quvvat kichik o‘lcham Mantiqiy IMSlar tuzishda ......... – kanali induksiyalangan MDYA – tranzistorlardan foydalanish mumkin N n- p- n p - n - p n – yoki p 2YOKI –EMAS elementda biror kirishga yuqori sath kuchlanishi (U1KIR( U0) berilsa, mos ravishda VT1 yoki VT2 tranzistor ........ va chiqishda mantiqiy 0 (U0CHIQ ( U0) o‘rnatiladi Berk Ochiladi ochiladi yoki berk berk yoki ochiladi 2VA-EMAS MEda VT1 va VT2 tranzistorlar ............ ulanadi ketma – ket parallel ketma – ket parallel parallel va ketma – ket 2YOKI-EMAS MEda VT1 va VT2 tranzistorlar ............ ulanadi Aralash ketma – ket parallel va ketma – ket Parallel VA-EMAS elementida kirishlar soni ortgan sari ........................... kamayadi tok kuchi `Quvvat Xalaqitbardoshlik energiya istimoli Komplementar MDYA-tranzistorli mantiqiy elementlar qanday tranzistorlardan tayyorlanadi n va p kanali induksiyalangan MDYA n kanali induksiyalangan MDYA p kanali induksiyalangan MDYA bipolyar tranzistordan Komplementar MDYA-tranzistorli elektron kalitlarning statik rejimda quvvat iste’moli ......................ni tashkil etib, tezkorligi esa 10 MGs va undan yuqori chastotalarda ishlashga imkon beradi yuzlarcha vattni yuzlarcha nanovattni o‘nlarcha vattni o‘nlarcha nanovattni MDYA– tranzistorlar asosida yaratilgan elektron kalit ............ deb ataladi Invertor differensial kuchaytirish operatsion kuchaytirgich Uzgartgich Mantiqiy IMSlar tuzishda n – yoki p – kanali induksiyalangan ................... – tranzistorlardan foydalanish mumkin MDYA Bipolyar sig‘imli Induktiv 2YOKI-EMAS mantiqiy element ikkala kirishga mantiqiy 0 darajasi berilsa, VT1 va VT2 berk bo‘ladi. Chiqishda esa yuqori sath kuchlanishi – mantiqiy ....... o‘rnatiladi 0 1 2 3 2VA-EMAS mantiqiy element ikkala kirishga mantiqiy 0 darajasi berilsa, VT1 va VT2 berk bo‘ladi. Chiqishda esa yuqori sath kuchlanishi – mantiqiy ....... o‘rnatiladi 2 0 1 3 2YOKI-EMAS mantiqiy element ikkala kirishga mantiqiy 1 darajasi berilsa, VT1 va VT2 ochiq bo‘ladi. Chiqishda esa yuqori sath kuchlanishi – mantiqiy ....... o‘rnatiladi 3 1 2 0 2VA-EMAS mantiqiy element ikkala kirishga mantiqiy 1 darajasi berilsa, VT1 va VT2 ochiq bo‘ladi. Chiqishda esa yuqori sath kuchlanishi – mantiqiy ....... o‘rnatiladi 1 0 2 3 .................. qurilmalar deb, chiqish signal-lari kirish o‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilana-digan, ikkita vaqt momentiga ega bo‘lgan, xotirasiz mantiqiy quril-malarga aytiladi O’zgartiruvchi Xotirali Kuchaytiruvchi Kombinatsion O‘nlik, sakkizlik yoki o‘noltitalik sanoq tizimidagi raqamlarni ikkilik yoki ikkiliko‘nlik kodga o‘zgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma – ........ deb ataladi shifrator Deshifrator Multipleksor Demultipleksor ...................... bir necha manbadan berilayotgan ma’lumotlarni bitta chiqish kanaliga uzatishni boshqarish uchun mo‘ljallangan Multipleksor Shifrator Deshifrator Demultipleksor ...................... bir manbadan berilayotgan ma’lumotlarni bir nechta chiqish kanaliga uzatishni boshqarish uchun mo‘ljallangan Multipleksor Shifrator Deshifrator Demultipleksor Ikkilik sanoq tizimidagi raqamlarni o‘nlik sanoq tizimidagi kodga o‘zgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma – ........... deb ataladi Deshifrator Shifrator Multipleksor Demultipleksor ................deb ikkilik koddagi sonlarni qo‘shish (jamlash) asosiy arifmetik ama -lini bajaruvchi kombinatsion mantiqiy qurilmaga aytiladi Deshifrator Shifrator Multipleksor Jamlagich Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma ............. deb ataladi Jamlagich arifmetik-mantiqiy qurilma Shifrator Multipleksor ...........................qurilmalar deb, chiqish signal-lari kirish o‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilana-digan, xotirali mantiqiy qurilmalarga aytiladi Ketma – ketli Jamlagich Arifmetik-mantiqiy qurilma Multipleksor Ketma – ketli qurilmalarga ............................misol bo‘la oladi triggerlar, registrlar, schetchiklar arifmetik-mantiqiy Multipleksor Shifrator .....................– ikkita turg‘un holatli chiqishga ega bo‘lgan qurilma bo‘lib, u elementar xotira yacheykasi (bistabil yacheyka) va boshqaruv sxemasiga ega Shifrator Triggerlar Multipleksor Schetchiklar Triggerlarga .... bit ma’lumotni yozish va saqlash mumkin 2 1 10 4 Triggerlarning quyidagi turlari mavjud: ...................... RS, D, T, JK RD , D, T, JS R D , D, T, JK R A, D, TS, JS RS-triggerda ma’lumot yozish boshqaruv sig -nali berilishi bilan ixtiyoriy vaqt momentlarida amalga oshiriladi. Bunday trigger-lar .......... deb ataladi Taktli Sinxron asinxron Chastotali .......... deb ko‘p xonali ikkili kod ko‘rinishida ifodalangan axborotni yozish, saqlash va (yoki) siljitishga mo‘ljallangan tadrijiy o‘zelga aytiladi Shifrator Multipleksor Demultipleksor Registr Registrning asosiy vazifasi - .......... tizimida ifodalangan ko‘p xonali sonlarni saqlash sakkizlik sanoq unlik sanoq unoltilik sanoq ikkili sanoq Qurilma .......si deb dasturlar, kiritilayotgan ma’lumotlar, oraliq natija-lar va olinayot-gan ma’lumotlarni saqlash uchun mo‘ljallangan qurilmalar majmuiga aytiladi xotira Multipleksor Deshifrator Jamlagich Nanoelektron lazerlar bu Lazer optik diapazon-dagi elektromagnit tebranishlarni kuchaytirish va generatsiyalash uchun xizmat qiluvchi kvant asbob Kuchaytirgich Generatsiyalagich elektromagnit tebranishlarni hosil qiluvchi asbob Optoelektronika bu elektronikaning bo‘limi bo‘lib, axborotlarni qabul qilish, uzatish va qayta ishlashda yorug‘lik signallar elektr signallarga va aksincha o‘zgartirilishini ta’minlovchi elektron qurilmalarni ishlab chiqish, yaratish va amaliy qo‘llash bilan shug‘ullanadi axborotlarni qabul qilish axborotlarni uzatish va qayta ishlash elektr signallarini o‘zgartirilishini o‘rganish Nurlanuvchi diodlar bitta r-n o‘tishga ega bo‘lgan, elektr energiyani nokogerent yorug‘lik nuriga o‘zgartuvchi yarimo‘tkazgich nurlanuvchi elektron asbobdir bitta r-n o‘tishga ega bo‘lgan fotoelektr asbob yorug‘lik qabul qiluvchi asbob kuchaytiruvchi asbob Fotodiod bu bitta p-n o‘tishga ega bo‘lgan fotoelektr asbob kuchaytiruvchi asbob elektr signallari-ni kuchaytiruvchi asbob elektr energiyani nokogerent yorug‘lik nuriga o‘zgartuvchi yarimo‘tkazgich nurlanuvchi elektron asbobdir Qurilma tarmoqdan o‘chirilganda ma’lumotlar yo‘qolib ketmasa – ..................... deb ataladi energiyaga bog‘liq bo‘lmagan xotira Videoxotira energiyaga bog‘liq bo‘lgan xotira kesh-xotiralar Silindrik magnit domen-larda axborotni yozish tezligi ................................ni tashkil etadi 10 ÷ 106 bit/s 105 ÷ 106 bit/s 103 ÷ 104 bit/s 105 ÷ 1010 bit/s SMDning janubiy va shimoliy qutblari belgilangan musbat (+) va manfiy (-) ishoralar musbat (+) ishoralar manfiy (-) ishoralar ishoralarga aloqasi yo‘q Magnitoelektron asboblarda qanday material-lardan foydalaniladi Mis Magnit Metall Ferromagnit Zaryad aloqali asbob (ZAA)nima vazifani bajaradi. axborotni siljitish axborotni o‘qish axborotni saqlash axborot zaryadini saqlash va uzatish Uzluksiz signal x(t)ni ma'lum nuqtalardagi qiymatlari bilan almashtirishga ………..deyiladi kvantlash kuch elektronikasi kodlash SHriftlash Kvantlash turiga ko'ra DEQlar necha guruhga bo'linadi 2 3 4 5 Ko’p xonali sonlarni jamlash usuli necha bo’yicha 2 3 4 6 Kvantlangan signalning bunday ifodalanishi ……….. deb ataladi kodlash kuch elektronikasi kvantlash trigrgerlar .………………(elementlar) signalni fizik o'zgartirishga mo'ljallangan. Ularga turli indikatorlar, analog signallarni raqamliga va aksincha o'zgartirgichlar, zanjirlarni muvofiqlashtiruvchi maxsus sxemalar va boshqalar kiradi Maxsus integral sxemalar Yordamchi integral sxemalar Axborot saqlash sxemalari Qo’shimcha integral sxemalar …………. (xotira elementlari) ikkilik axborotni eslab qolish va vaqtincha saqlashga mo'ljallangan Axborot saqlash sxemalari Yordamchi integral sxemalar Maxsus integral sxemalar Qo’shimcha integral sxemalar ………… integral elektron qurilma bo'lib, raqamli signal ko'rinishida berilgan axborotlarni talab etilgan holda o'zgartirishga mo'ljallangan. Unda o'zgaruvchan signal sathi faqat ikkita qiymat olishi mumkin Axborot saqlash sxemalari Yordamchi integral sxemalar Maxsus integral sxemalar Raqamli integral sxema Real qiymatlarga mos keluvchi fizik kattaliklarni - kodlarni shakllantirish, o'zgartirish va uzatish uchun …………. xizmat qiladi kvantlash trigrgerlar raqamli qurilma Shriftlash Funktsiya qiymatlarini ifodalovchi jadval …… deb ataladi rost jadvali yolg’on jadvali haqiqiylik jadvali To’g’ri javob yo’q ……….. deb kirish signallari ustida aniq bir mantiqiy amal bajaradigan elektron qurilmaga aytiladi Mantiqiy element yolg’on element rost element To’g’ri javob yo’q Bir funksiya argumentlarini boshqa funksiya argumentlari bilan almashtirish amali deb ataladi kvantlash trigrgerla superpoztsiya To’g’ri javob yo’q Mazkur funksiyalar superpozitsiyasi yordamida ifodalash mumkin bo'lgan ixtiyoriy ikkilik funksiya majmuyi ………………… deb ataladi to'liqmas majmua funksional to'liqmas majmua funksional argument funksional to'liq majmua Kombinatsion turdagi mikrosxemalarning keyingi guruhini …………lar tashkil etadi avtomat triggerlar Kvantlash Multipleksor Raqamli qurilmalarda qayta ulanuvchi elementlar («ochiq» holatidan «berk» holatiga o'tuvchi va aksincha) qo'llanilgani sababli mantiq algebrasi funksiyasi ……….. deb ham ataladi qayta ulanuvchi funksiya funksional to'liqmas majmua funksional argument to'liqmas majmua Quvvat olish, qayta ishlash, uzatish va qo'llash yuzasidan material va ma'lumotlarni insonning bevosita ishtirokisiz, avvaldan belgi langan dastur yordamida bajaruvchi qurilma …………… deb ataladi avtomat Shifrator Deshifrator Kvantlash ………… deganda, ma'lumotni simvollar (belgilar) ketma-ketligi yordamida ifodalash tushuniladi Kvantlash Shifrator Deshifrator Kodlash O'nlik, sakkizlik yoki o'noltitalik sanoq tizimidagi raqamlami ikkilik yoki ikkiliko'nlik kodga o'zgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma …….. yoki ……. deb ataladi shifrator, koder static Deshifrator Kodlash Jamlagichlarni necha turkumlash mumkin 3 4 2 5 Nurlanuvchi diod qanday qurilma elektr energiyasini yorug’lik energiyasiga aylantiradigan qurilma fotoelektrik qurilma elektr o‘zgartiruvchi qurilma termoelektrik qurilma Qanday bipolyar tranzistor eng tezkor ishlaydi Baza kengligi kichik, unda n-turli kiritmalar notekis taqsimlangan Baza kengligi katta, unda n- tarli kiritmalar notekis taqsimlangan Baza kengligi kichik, unda n-turli kiritmalar tekis taqsimlangan Baza kengligi kichik, unda p-turli kiritmalar notekis taqsimlangan Bitta p-n o‘tishga ega bo‘lgan fotoelektr qurilma Fotodiod nurlanuvchi diod Dinistor Rezistor Bipolyar tranzistorning qaysi ish rejimida kollektor toki emitter tokini boshqaradi Invers Aktiv to‘yinish Berk Bipolyar tranzistorlarning necha xil ulanish sxemasi mavjud 2 3 4 5 Биполяр транзистор иккита p-n ўтиш ва учта электродга эга битта p-n ўтиш ва иккита электродга эга битта p-n ўтиш ва учта электродга эга учта p-n ўтиш ва иккита электродга эга Bipolyar tranzistor qanday qurilma elektr o‘zgartiruvchi qurilma elektr yoritgich qurilma fotoelektrik qurilma termoelektrik qurilma Analog signallarga ishlov berganda bipolyar tranzistor qaysi rejimda ishlaydi Aktiv Berk to‘yinish Invers p-n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor bitta p-n o‘tish va uchta elektrodga ega ikkita p-n o‘tish va uchta elektrodga ega bitta p-n o‘tish va ikkita elektrodga ega uchta p-n o‘tish va ikkita elektrodga ega Asosiy zaryad tashuvchilarda ishlaydigan diodni ko‘rsating shottki to‘siqli diod gann diod tunnel diod o‘girilgan diod Stabistorning ishchi rejimini belgilang to‘g‘ri siljitilgan teshilish rejimiga o‘tmagan teskari siljitish elektr teshilish rejimi to‘g‘ri va teskari siljitishlarning davriy almashishi Sxemalarda MDYA-tranzistor ... ishlatiladi signallarni kuchaytirgichi sifatida signallarni kechiktirish uchun signallarni so‘ndirish uchun signallarni ajratish uchun p-kanali qurilgan MDYA-tranzistordagi kanallar soni nechta 2 1 3 4 …-alohida atom va molekulalarni boshqarish bilan shug‘ullanuvchi fan va texnika sohasi Nanotexnologiya Nanoelektronika Mikroelektronika Elektronika Signalni buzilmagan holda kuchaytirish uchun tranzistorning qaysi rejimi ishlatiladi invers rejim to‘yinish rejimi berk rejim aktiv rejim Signallarni uzatishda zanjirlarni ulash uchun (tranzistor eng kichik qarshilikka ega) tranzistorning qaysi rejimi ishlatiladi berk rejim aktiv rejim to‘yinish rejimi invers rejim Signallarni uzatishda zanjirlarni uzish uchun (tranzistor eng katta qarshilikka ega) tranzistorning qaysi rejimi ishlatiladi berk rejim aktiv rejim to‘yinish rejimi invers rejim Kuchaytirish manbadan energiya iste'mol qilayotgan ….. hisobiga amalga oshiriladi Diodlar Stabilitronlar Tranzistorlar yarim o’tkazgichlar Kuchlanish bo'yicha kuchaytirish koeffitsienti nimada o’lchanadi Detsibellarda Amperda Kandelada Wattda (W) Kuchaytirgich xossalarini ifodalash maqsadida qanday kuchaytirish koeffitsiyentlari qo’llaniladi barcha javob Tok Quvvat Kuchlanish Agar kuchaytirgichda КИРRГR bo'lsa, kuchaytirgich kirishidagi signal manbai ЕГ ga yaqin kuchlanish yuzaga keltiradi. Bunday rejim potentsial kirish deb, kuchaytirgichning o'zi esa ….. deb ataladi kuchlanish kuchaytirgichi tok kuchaytirgichi Quvvat kuchaytirgichida barcha turdagi kuchaytirgichlarda Agar КИРR<<ГRbo'lsa, chiqish kuchlanishi va signal manbai quvvati juda kichik. Bunday rejim tok kirishi, kuchaytirgichning o'zi esa …… deb ataladi kuchlanish kuchaytirgichi tok kuchaytirgichi Quvvat kuchaytirgichida barcha turdagi kuchaytirgichlarda КИРR ГR bo'ladi, ya'ni kirish signali manbai bilan muvofiqlashgan bo'ladi kuchlanish kuchaytirgichi tok kuchaytirgichi Quvvat kuchaytirgichida barcha turdagi kuchaytirgichlarda …… bu barqarorlikni buzuvchi ta'sirlar (kuchlanish manbai qiymatining tebranishi, temperatura va boshqalar) natijasida kuchaytirgich elementlari ish rejimlarining o'zgarishi bo'lib, natijada kuchaytirgich chiqishida soxta signal yuzaga keladi Buzilishlar Nol dreyfi Nochiziqli buzilish Chiziqli buzilish Kirish va chiqish signallari shaklining normadan og'ishi – ….. deb ataladi Buzilishlar Chiziqli buzilish Nol dreyfi Nochiziqli buzilish Chiqish signali spektrida kirish signalida mavjud bo'lmagan boshqa chastotaga ega bo'lgan tashkil etuvchilar (garmonikalar) paydo bo'ladi Buzilishlar Chiziqli buzilish Nochiziqli buzilish Nol dreyfi Tranzistor parametrlarining chastotaga bog'liqligidan aniqlanadi Chiziqli buzilish Nochiziqli buzilish Buzilishlar Nol dreyfi …… deb tok va kuchlanishning nafaqat o'zgaruvchan, balki o'zgarmas tashkil etuvchilarini ham kuchaytirishga mo'ljallangan qurilmalarga aytiladi O'zgarmas tok kuchaytirgichlari Integral keng polosali kuchaytirgichlar kuchaytirgichning o'tkazish polosasi Tanlov kuchaytirgichlari (filtrlar) …….. berilgan past chastota Пf dan yuqori chegaraviy chastota Юf gacha bo'lgan keng chastota diapazonidagi signallarni kuchaytiradilar Tanlov kuchaytirgichlari (filtrlar) kuchaytirgichning o'tkazish polosasi Integral keng polosali kuchaytirgichlar O'zgarmas tok kuchaytirgichlari ….... deb berilayotgan signallar majmuidan ma'lum chastota spektridagi sinusoidal shaklga ega bo'lganlarini tanlab, ularni kuchaytiradigan kuchaytirgichlarga aytiladi kuchaytirgichning o'tkazish polosasi O'zgarmas tok kuchaytirgichlari Integral keng polosali kuchaytirgichlar Tanlov kuchaytirgichlari (filtrlar) Signalni kuchaytirish amalga oshiriladigan chastotalar oralig'i, ….. deb ataladi o'tkazish polosasi chegaralovchi chastota aktiv filtrlar polosali o’tkazuvchi Signallar so'ndiriladigan chastota polosasi ……. deb ataladi chegaralovchi chastota o'tkazish polosasi polosali o’tkazuvchi aktiv filtrlar Filtrlar RC zanjirlar va aktiv elementlar asosida amalga oshiriladi va ularni ….. deb ataladi chegaralovchi chastota polosali o’tkazuvchi o'tkazish polosasi aktiv filtrlar O'tkazish va chegaralovchi chastotalarning o'zaro joylashishiga ko'ra quyidagi tanlov kuchaytirgichlari turlari mavjud B va C javob past chastota, yuqori chastota polosali o'tkazuvchi, polosali chegaralovchi chiziqli o’tkazuvchi, chiziqli chegaralovchi BTG qarshiligi RЮ qanday bo'lishi kerak RЮ yuklamaga ketma – ket ulangan maksimal bo'lishi mumkin bo'lgan qarshilikdan ancha katta bo'lishi kerak RЮ yuklamaga parallel ulangan maksimal bo'lishi mumkin bo'lgan qarshilikdan ancha katta bo'lishi kerak RЮ yuklamaga ketma – ket ulangan minimal bo'lishi mumkin bo'lgan qarshilikdan ancha katta bo'lishi kerak RЮ yuklamaga parallel ulangan minimal bo'lishi mumkin bo'lgan qarshilikdan ancha katta bo'lishi kerak Kirish toki I1 ni o'zgartirib, chiqish toki I1 ni boshqarish mumkin. Buning uchun tranzistorlarning emitter zanjirlariga R1 va R2 rezistorlar ulanadi va bu qurilma ……deb ataladi aktiv qarshilik transformatori passiv tok transformatori passiv qarshilik transformatori aktiv tok transformatori ….. deb ikki kirishga ega bo'lgan kuchaytirgichga aytiladi Kirishli kuchaytirgich (KK) Operatsion kuchaytirgich (OK) Elektron kuchaytirgich (EK) Differentsial kuchaytirgich (DK) Uning chiqishidagi signal kirish signallari farqiga proportsional bo'ladi Differentsial kuchaytirgich (DK) Operatsion kuchaytirgich (OK) Elektron kuchaytirgich (EK) Kirishli kuchaytirgich (KK) DK larning amaliyotda ulanish sxemalari quyidagilar B va D javob simmetrik kirish va chiqish, simmetrik kirish va nosimmetrik chiqish simmetrik kirish va chiqish, nosimmetrik kirish va chiqish nosimmetrik kirish va simmetrik chiqish, nosimmetrik kirish va chiqish Agar kirish signallari amplitudasi bo'yicha bir xil, lekin fazalari qarama – qarshi bo'lsa, u holda ular …. deb ataladi Differentsial Operatsion mantiq elementlari Integrallash ……– bu kuchlanish bo'yicha yuqori kuchaytirish koeffitsienti (104÷106), yuqori kirish (104107Ом)va kichik chiqish (0,1÷1 кОм) qarshiliklariga ega bo'lgan o'zgarmas tok kuchaytirgichi Differentsial kuchaytirgich (DK) Operatsion kuchaytirgich (OK) Kirishli kuchaytirgich (KK) Elektron kuchaytirgich (EK) OK lar nechta kirish va chiqishga ega ikkita kirish va bitta chiqish bitta kirish va ikkita chiqish bitta kirish va chiqish ikkita kirish va chiqish Teskari aloqa zanjiri turiga ko'ra OK analog signallar ustidan qanday amallarni (operatsiyalarni) bajarishi mumkin yig'indi olish, integrallash, differentsiallash, solishtirish, logarifmlash integrallash, differentsiallash, solishtirish integrallash, differentsiallash, solishtirish, logarifmlash yig'indi olish, integrallash, differentsiallash, solishtirish, logarifmlash, ildiz olish Ideal operatsion kuchaytirgich quyidagi xossalarga ega bo'ladi Barchasi kuchlanish bo'yicha cheksiz katta differentsial kuchaytirish koeffitsienti КU0 nol siljish kuchlanishining nol`ga tengligi UСИЛ , ya'ni kirish signallari bir – biriga teng bo'lganda, chiqish kuchlanishi nol`ga teng bo'ladi; demak, OK kirish potentsiallari doim bir – biriga teng kirish toklari nolga teng, chiqish qarshiligi nolga teng va sinfaz signallarni kuchaytirish koeffitsienti nolga teng OKning differentsial ulanishi natijasida yuzaga kelgan qurilma ….hisoblanadi operatsion kuchaytirgich kamayuvchi – kuchaytirgich ayiruvchi – kuchaytirgich inverslamaydigan qaytargichlar Agar OK invers kirish bilan qisqa tutashgan bo'lsa, bu koeffitsient birga teng bo'ladi. Bunday sxemalar …… deb ataladi inverslamaydigan qaytargichlar operatsion kuchaytirgich inversiyalangan qaytargichlar inversiyalangan qaytargichlar Signal diskret darajalarini raqamlar ketma – ketligi bilan almashtirish jarayoni ……….. deb ataladi Kodlash signal kodi potensial va impuls Mantiqiy inkor raqamlar ketma – ketligi …………. deb ataladi Kodlash Mantiqiy qo‘paytiruv. Mantiqiy inkor signal kodi ……………. Bu amal YOKI amali yoki dizyunksiya deb ataladi Mantiqiy qo‘shuv signal kodi Mantiqiy inkor Kodlash ………. Bu amal HAM amali yoki konyunksiya deb ataladi Mantiqiy ko‘paytiruv. Mantiqiy inkor Kodlash potensial va impuls ………... Inkor amali inversiya yoki to‘ldirish deb ataladi Mantiqiy inkor Mantiqiy qo‘paytiruv. signal kodi potensial va impuls Axborotni kodlash usuliga ko‘ra mantiqiy elementlar .......... usullariga bo‘linadilar Kodlash signal kodi Mantiqiy inkor potensial va impuls TTM Raqamli IMS seriya raqami tanlang 155, 133, 134, 158 К580, 581, 586, 1801, 587, 588, 1820, 1813 130, 131, 389, 599, 533, 555, 734, К530, 531, 100, К500, 700, 1500, К1800, К1520 TTMSH Raqamli IMS seriya raqami tanlang 130, 131, 389, 599, 533, 555, 734, К530, 531, 1531, 1533, КР1802, КР1804 100, К500, 700, 1500, К1800, К1520 155, 133, 134, 158 200, 9000 KMDYA Yuklama qobiliyati qancha 100 50 120 90 EBM Yuklama qobiliyati qancha 30 20 60 80 I2M Yuklama qobiliyati qancha 5 1 3 2 TTM Yuklama qobiliyati qancha 7 30 10 60 TTMSH Yuklama qobiliyati qancha 10 20 30 40 n – MDYA Yuklama qobiliyati qancha 20 30 40 50 KMDYA Kuchlanish manbai, V qancha 3-18 3-15 7-19 11-23 167. EBM Kuchlanish manbai, V qancha -5,2 5 6 -8 168. I2M Kuchlanish manbai, V qancha 1 3 4 6 169. TTM Kuchlanish manbai, V qancha 6 5 9 10 170. TTMSH Kuchlanish manbai, V qancha 5 8 9 10 171. n – MDYA Kuchlanish manbai, V qancha 5 6 7 9 172. KMDYA Iste’mol quvvati, mVt qancha 0,01-0,1 0,03-0,03 0,05-0,05 0,07-0,07 173. EBM Iste’mol quvvati, mVt qancha 20-50 30-60 40-70 50-80 174. I2M Iste’mol quvvati, mVt qancha 0,06 0,05 0,07 0,09 175. TTM Iste’mol quvvati, mVt qancha 2,5-3,5 7,5-8,5 4-5 5,6-6,5 176. TTMSH Iste’mol quvvati, mVt qancha 2,5-3,5 4,5-5,5 4-5 5,6-6,5 Download 22,74 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
kiriting | ro'yxatdan o'tish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish