Birdey baǵdardaǵı terbelislerdi qosıw

• Birdey baǵdardaǵı terbelislerdi qosıw
• Jónelisler hám chastotaları birdey, lekin amplitude hám baslanǵısh fazaları
• túrlishe bolǵan eki gormonik terbelislaming qosılıwın qaray shıǵayıq.
• Tebranuvchi jismning x jılısıwı xi hám x2 jılısıwlaming jıyındısınan ibarat boladı :
• (14. 27)
• ( I4. 39 )
• (14. 28)
• belgilew kirgizdik.
• Sonday etip, fizikalıq mayatnikning terbelis dáwiri
• (14. 30 )
• formula menen anıqlanadı. ( 14. 26 ) hám (14-30 ) lami salıstırıp
• mn
• (14. 31)
• xi=Aicos (o^t+ai) x i=Atcos (ai+cti) (14. 32)
• 156

• Bul terbelislami qosıwda amplitudaning vektorlar diagrammasınan
• paydalanamız. vektorlaming qosıw qaǵıydasına qaray A vektomi chizaylik. Bul
• vektomi x oǵına proeksiyası, qosılıwshı vektorlar proeksiyalaming jıyındısına
• teń, yaǵnıy
• X=~X/+X,
• ekenligin (14. 7-súwret) den kóriw qıyın emes.
• Sonday eken, A vektor nátiyjelik terbelis amplitudasi bolıp tabıladı. Bul vektor da A| hám A2
• vektorlar sıyaqlı múyesh tezlik menen aylanadı.
• A nin^ ma`nisin bolsa kosinuslar teoremasidan paydalanıp tabıw múmkin.
• A' =A2, +A2 r 2 A, A^cosfn-(ar at) J= A2, +A\,-2 A, Aycos (ar a,) (14. 33)
• a dıń ma`nisi OvS úshmúyeshliklerden anıqlaymız:
• BC A, sin a, + A, sin a 2
• tg a = = —* =
• amplitudalarining bahaları teń bolsa. (yaǵnıy A, =A?) nátiyjelik háreket

• OC Ai cosa1+A2 cosa2 (14. 34)
• Sonday etip, gormonik terbelislami vektorlar járdeminde súwretlew usılı, bir
• neshe terbelislami qosılıwı, vektorlaming qosıw qaǵıydasına keltiriwge múmkinshilik
• berer eken. Sonday eken, nátiyjelik tebranma háreket de fife chastota menen qosılıwshı
• terbelisler baǵdarında ámelge oshuvchi gormonik terbelis boladı, onıń
• teńlemesi
• x=Acos (a3 t>t+a) (14. 35)
• bolıp. A hám arning bahaları (14. 33) hám (14. 34) ańlatpalar menen anıqlanadı.
• 8
• 14. S. Óz-ara perpendikular terbelislerdi qosıw
• Óz-ara perpendikular terbelislaming teńlemeleri
• x=Aicos (aut+a,)
• y=A7 cos (aht+a2) (14, 36 )
• kórinisinde jazıladı. Bunda A, hám A:, ax hám a: uyqas túrde birinshi hám ekinshi

• terbelislaming amplitudalari hám baslanǵısh fazaları.
• (14. 36 ) teńlemeler ústinde bir qatar matematikalıq ámeller atqarıp, t ni joǵatsak,
• materiallıq noqat nátiyjelik háreketi trayektoriyasining teńlemesin payda etemiz:
• 157
• * + U_ _ i S.- <*,) =sin1^ -«O
• 4 ■" * 4-ya* (14. 37)
• Bul teńlemeni tómendegi jeke hallar ushın qollanıw qilaylik:
• 1). a? - at= 0, yaǵnıy ay - ar=a boMsin. Ol halda (14. 37) tómendegishe
• kóriniske keledi:
• 2 ■ 2 2 xy ' Ol L2
• ± _ + 2 L _.
• 4 2 4 2 4 4
• l:

bunnan = 0

bunnan = 0

• 2 Ol
• v = — x
• A
• tolg 'ri sızıq teńlemesin payda etemiz.
• 2). a2 - a, =±n 0 bolsın. Ol halda (14. 37) teńleme
• S —y + “ t+421 = Oyoki
• 4 XI 4 2
• kóriniske keledi. Bunnan :
• 4 4
• = o
• (14. 38)
• (14. 39 )
• (14. 40 )
• 4 ol = — - x payda etemiz. (14. 39 ) ańlatpa da to^g^ri sızıq ten4 glamasi bolıp tabıladı. SXt — OS, = ±, —L bolsın. Ol halda (14. 37) ańlatpa 2 2 2 J L + = i 42 l22 kóriniske keledi. Bul ańlatpa yarım oqları (A/ hám A?) OX hám OU oqlar boyınsha jónelgen ellipsning teńlemesi bolıp tabıladı, Eger qosılıwshı terbelisler