Toshkent davlat transport universiteti
«Radioelektron qurilmalar va tizimlar»kafedrasi
“Elektronika”fanidan
“BIR KASKADLI PAST CHASTOTALI KUCHAYTIRGICH ISHINI O’RGANISH” LABORATORIYA ISHI BO’YICHA HISOBOT№ 7
_____________________________________________________________________________ Ishning maqsadi: Bir kaskadli past chastotali kuchaytirgich ishini o’rganish.
ACHX ga past va yuqori chastotalarda sxemaning qaysi elementlari ta’sir ko‘rsatadi?
Tranzistorning ishchi nuqtasi qanday topiladi?
Bipolyar tranzistorda ulanish sxemasilari bir – biridan qanday farq qiladi?
Javoblar Kuchaytirgich (texnikada) -kuchlanish, quvvat va boshqalarni oʻzatadigan yordamchi manba energiyasidan foydalanib kuchaytiradigan qurilma. Foydalaniladigan energiya turiga qarab elektr, magnit, gidravlik, pnevmatik va mexaniq K.lar boʻladi. Bu turdagiqurilmalarning oʻzgartgichlardan far-qi, K.da chiqayotgan va kirayotgan signallar orasidagi aloqa uzluksiz va bir xil ishorali boʻladi. Elektromagnit toʻlqin energiyasini oshiradigan, elektr impulyelarini kuchaytiradigan, asosiy mexanizmning taʼsir ku-chini oshiradigan K.lar bor.
LC-konturli garmonik tebranishlar generatorlari LC-generatorlar, fazalovchi RC-zanjirlisi esa RC-generatorlari deb ataladi. LC-generatorlari yetarlicha yuqori chastotada (100 kHz da ko‘p) tebranishlar, RC-generatorlar esa past chastotali garmonik tebranishlar (gersning bir qismidan to o‘nlab kilogersgacha) ishlab chiqaradi. Past chastotali va yuqori chastotali diapazonli garmonik tebranishlar generatorlari o‘lchov vositasi uchun 2 ko‘rinishda – signallar generatorlari (SG) – past chastotali generatorlar va standart signallar generatorlari (SSG) – yuqori chastotali tebranishlar generatorlari sifatida bajariladi. SSG ancha yuqori barqaror chastotalar va shakllarga ega, lekin SGga nisbatan chiqish signali darajasi past.
Bipolyar tranzistor (ВТ) deb o‘zaro ta’sirlashuvchi ikkita p-n o‘tishdan tashkil topgan va signallarni tok, kuchlanish yoki quvvat bo‘yicha kuchaytiruvchi uch elektrodli yarimo‘tkazgich asbobga aytiladi. BT da tok hosil bo'lishida ikki xil (bipolyar) zaryad tashuvchilar - elektronlar va kovaklar ishtirok etadi. ВТ p - va n - o‘tkazuvchanlik turi takrorlanuvchi uchta (emitter, baza va kollektor) yarimo‘tkazgich sohaga ega.
Tranzistor sxemaga ulanayotganda chiqishlaridan biri kirish va chiqish zanjiri uchun umumiy qilib ulanadi, shu sababli quyidagi ulanish sxemalarimavjud: umumiy baza (UB) (3 a-rasm); umumiy emitter (UE) (3 b-rasm); umumiy kollektor (UK) 3 v- rasm). Bu vaqtda umumiy chiqish potentsiali nolga teng deb olinadi. Kuchlanishmanbai qutblari va tranzistor toklarining yo’nalishi tranzistorning aktiv rejimigamos keladi. UB ulanish sxemasi qator kamchiliklarga ega bo’lib, juda kam ishlatiladi.