Bir bosh bo'lakli gaplar

Shaxsi umumlashgan gaplar. Bunday gaplar mazmunan har uchala shaxsga taallukdi bulishi barcha adabiyotlarda aytiladi. `unday gaplar ikkinchi shaxsbirlikda kullanilishi bilan xarakterlanadi: MuvashshSh xabarniu chindur deb dostga

ietkurme va biravniuc aybiu vace` bolsa, yuzige urma (Nav.MK,). K,iula algancha ta`zim va adab binasiun y`Shma, va \urmat xilvatiudiun chiu^ma (Nav.MK}.

Shaxssiz gaplar. Bunday gaplarda ifodalangan ish-x;arakat ski biror holat bajaruvchining faol ishtirokisiz yuzaga chik.adi. Bunday gaplarda ega grammatik jixdtdan pfodalanmaydi; shaxsi noma`lum yoki shaxsi umumlashgan I aplardan farklangan \olda bunday gaplarning egalarini 1-iklab ham bulmaydi. Bunday gaplarning kesimlari majxul fetllar, majxul fe`l ma`nosida k,ullangan anik fe`llar

kositasida ifodalanadi. Misollar: Va shavSh yuzidin bashtiun

Shiuliub, Ka`bai maShsud azmiuga cadam uruldiu (Nav.Mnsh). Barcha salShiyatiun ushbu muammasiudiun Shsas ciulsa bolur (Nav.MN).

gaplarning kesimi -mac/-mj formali xarakat nomi bilan xam ifodalanishi mumkin: Ul kishini cutluc evdin tashcariu surmvk kervk (Nav.MK).

^ Atov gaplar. eski uzbek tilida atov gaplarning kullanish doirasi cheklangan. Ular, asosan, badiiy va didaktik asarlar tilida kullanadi.

Xozirgi uzbek tilida atov gaplarning turli tiplari kelib chivdi va k;ullanish doirasi kengaydi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:

1. Axmedov B.A. Gosudarstvo koclievix uzbekov. M., 1965.

2. Baskakov N.A. Vvedeniye v Izucheniye tyurskix yazikov. M.1969.

3. Batmanov I.A. Yazik yeniseyskix pamyatnikov drevnetyurskoy pismennosti. Frunze, 1959.

4. www.ziyonet.uz