Biotexnologiya fanidan o’quv-uslubiy majmua

Sitokinlar. Ularning turlari, farmatsevtik xususiyatlari va dori vositasi sifatida 
ishlatilishi 

---

HujayralarningkengsohalariIL-1(Jadval 
9.4)niishlabchiqishgaqobiliyatli.Turli 
hujayraxillariharxilratsiyalardaturlichaIL-1larniishlabchiqaradi. 
Fibroblastlar 
va 
endoselial 
hujayralarning ikkalasida ham o'xshash ratsialar ishlab chiqarilsa, IL-1B monositlardagi IL-1ga 
qaraganda yirikroq miqdorlarda ishlab chiqariladi. Faol makrofaglar IL-1 uchun bosh manbani 
qayta ko'rsatish uchun yuzaga chiqadi. 
IL-1larmaxsusyuzaretseptorlarisezuvchan hujayralardaqatnashishidano'zlarining xarakterli biologik 
harakatlarini keltirib chiqaradi. Alohida ikki retseptorlar, 1 va 2-turi aniqlangan. IL-1A VA IL-1B 
ning ikkalasi ham ikkala retseptorlarni bog'lay oladi. 1-tur retseptor 80kDa transmembranaviy 
glikoprotein. U IgD superoilasining azosi hisoblanadi. Bu retseptor fibroblastlarda, keratinositlarda, 
gepatositlarda va endoselial hujayralarda dominant holda ifodalanadi. 2-tur retseptor 60kDa 
transmembranaviy glikoprotein bo'lib, asosan B-limfositlarida suyakning tor qatlamlarida va 
polimorfonukler leykositlarida ifodalanadi. U juda qisqa(29 amino kislota) interhujayraviy sohani 
ko'rsatadi.
CH9 CITOKINLAR: INTERLYOKINLAR VA HAR XIL DIAGNOZLI NEKROZ OMIL 
Jadval9.4 IL-1 ni ishlab chiqishga salohiyatli kataklar sohasi
T-limfositlar Vaskulyar endoselial kataklar
B-limfositlar Fibroblastalar 
Monositlar/makrofaglar Astrositlar 
NK hujayralar Dendritik hujayralar 
Yirik donali limfositlar Mikrogliya 
Kerotinositlar Glioma hujayralar 
Xondrositlar 
Va bir qancha tadqiqotlarda IL-1 faqatgina 1-tur retseptorga bog'langan biologik javobgarlikni 
keltira olishi maslahat qilinadi. Signal o'zgartiruvchisining malum IL-1 mexanizmlari izohlangan. 
Bir qancha turli signal o'zgartiruvchi yo'llari jalb qilingan, G-proteinlarining murakkab sohasini o'z 
ichiga oladi. IL-1 ham fosfatidiletzonolaminning gidrolizidan tashkil topishidan C proteinning 
faoliyatida kelib chiqadi. 
Interlyokinning biologik harakatlari 
IL-1 keng tarqalgan biologik harakatlarga vositalik qiladi: 
1.
Uproinflammatorisitokin, harxilmoddalarmisoluchuneikosanoidlarning sintezlarini darajasini 
oshiradi, 
shuningdekprotezlar 
va 
boshqa 
fermentlarni 
yallig'lash 
vositalarini 
umumiylashtirishdan tashkil qilinadi. 
2.
UB-limfositlar, qo'shimchasitokinlarningfaoliyatidarolo`ynaydiva shuningdek T-limfositlar 
faoliyatida ham rol o`ynaydi. 
3.
IL-6 bo`ylab u gepatositlarda o'tkir fazali proteinlarning sintezlarini jalb qiladi 

---

4.
U gematopoetik hujayra o'simtasining qo'zgátuvchisi sifatida harakat qiladi. 
Buturlibiologikharakatlarningyaqinqarindoshligiistalganholatdaishlabchiqilgan 
IL-1 
ning 
miqdorlariga bog'liq bo'ladi. Past darajali konsentratsiyalarda, uning ta'sirlari parakrin m. u mahalliy 
alangalanish induksiyasi. Yuqori konsentratsiyalarda, u tizimli tasirlardan tuzilgan endokrin usulida 
ko'proq harakat qiladi, masalan o'tkir fazali proteinlarning gepatik sintezlari, ammo shuningdek 
isitmanining induksiyasi (demak nomi, endogenli progen) va kacheksiya( umumiy tana chiqindisi, 
masalan 
rak 
kasalliklari 
bilan 
bog'liq). 
Ko'pbiologikharakatlarhamTNFtomonidandarajagako'tariladi, TNFsitokinbo'shatishningboshqa bir 
misoli hisoblanadi. Qo'shimcha ravishda IL-1A va -1B, proteinga o'xshab aniqlangan 3-IL-1. Bu 
molekula introhujayrani harakatga keltirishsiz IL-1retseptorlarni bog'lashga qobiliyatli bo'lgani 
uchun yuzaga keladi.