Biotexnologiya asoslari


Biologik yoqilg’i elementlari



Download 1,37 Mb.
bet63/67
Sana28.04.2022
Hajmi1,37 Mb.
#587159
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   67
Bog'liq
kerekli kitob dissertasiyy uchun-конвертирован

Biologik yoqilg’i elementlari

Ayni vaqtda suvni vodorod va kislorodga fotoajratish reaksiyasi qobiliyatiga asoslangan biokimyoviy tizimlar yaratilgan. Ma’lumki, suvda biofotoliz tizimlar ikki umumiy elementdan iborat:



  1. suvni ajratish tizimi kiradigan fotosintez elektron-transportli zanjiri;

  2. vodorod hosil qiluvchi katalizatorlar.

Vodorod hosil qilish jarayonida foallashtiruvchi katalizator sifatida, anorganik katalizatorlar platina hamda biologik katalizatorlar- gidrogenazalardan foydalaniladi.


Gidrogenazalar eritma va immobillangan shaklda yoki hujayrada vodorod hosil qiluvchi terminal fermentlar ko’rinishida qo’llanilishi mumkin. O’rganilayotgan tizimlarning barchasini uchta guruhga ajratish mumkin:
Uksak o’simliklar xloroplastlari, ferredoksin va gidrogenazalar (2.9.A-rasm);

loroplastlar elektronlarni kichik molekulyar tashuvchilar (mediator) va bakterial gidrogenazalar (2.9. B.-rasm);


Mikroorganizmlar hujayrasiga asoslangan tizimlar.


Bunda hujayraning - vodorod fotoprodusentlari bo’lishi mumkin: mikrosuvo’tlari


H2O Energiya (yuqori energiyali) yorug’likda metabolitlar
O2 H2 (qorong’ulikda)

Immobillangan hujayra ham qo’llanilishi mumkin:


H2O q HAD Anabaena nidulans HADH q O2; HADH H2 q HADq.
Phodosporillum rubrum

Tasavvur qiling, hoxlagan o’simlik tizimiidan gidrogenaza yordamida vodorod ajratish mumkin. Buni esa laboratoriya sharoitida bakteriyalardan va o’simlik bargi ekstraktlaridan foydalanib tashkil etish mumkin. Bu esa eng yuqori (oliy) maqsad yo’lida suvo’tlar yoki o’simlik-bakterial tizim chizmasi bo’yicha to’liq sun’iy tizim ishlab chiqishni mukammal o’rganishni talab qiladi.


Bunday hollarda gidrogenaza bilan birgalikda Fe-S katalizatorlaridan foydalanish mumkin, bular bilan birgalikda xlorofil saqlovchi membrana yuzasining xloraplastlar yoki ko’piklaridan, suvda kislorodni kamaytirishi uchun va elektronlar va protonlarni erkinlashtirish va vodorod hosil qilish uchun - marganesli katalizatorlar qo’llanilishi mumkin.
YOrug’likda O2 va qorong’ulikda H2 ajratadigan ikkifazali tizim yaratilgan, keyin esa bir vaqtning o’zida H2 va O2 ajratuvchi bir qatlamli fazani yarimo’tkazuvchi membrana yordamida ajratish mumkin bo’ladi.
Bundan tashqari, fotosintezlovchi bakteriyalarning (Rhodospirillum rubrum, Chromatium thiocapsa) stabil gidrogenazadan muvaffaqiyatli foydalanish mumkin.
Vodorod ishlab chiqarishdagi biokatalitik tizim, hozircha yorug’lik nurida ishlovchi yagona bo’lgan bir bosqichli tizim hisoblanadi. Bu tizim qanchalik ko’p ishlagani bilan energiya manbai (quyosh nuri) va xom-ashyosi (suv) buzilmaydi, shuning uchun ham yuqori energetik qiymatga ega gazsimon vodorodni ajratish va saqlab turish, atrof-muhitga hech qanday zarar etkazmaydi.
Boshqa birorta energetik tizim bunday ajoyib xususiyatga ega emas. Hozirgi kunda bunday biologik va fotokimyoviy tizimlar yaratish bilan jahonning zamonaviy uskunalar bilan jihozlangan bir necha o’nlab laboratoriyalari ishlamoqdalar.
Olimlarning diqqat e’tibori-da turgan muammo, bu yarimo’tkazgich xususiyatiga ega bo’lgan kukunlar va membranaga o’xshamagan xlorofillar yordamida amalga oshadigan sun’iy fotosintez jarayonini yaratishdir.
Oxirgi yillarda kimyoviy energiyani elektr energiyasiga aylantirishni samarali yo’llarini muammosiga qiziqish ortib bormoqda.
Ayni vaqtda, turli xil yoqilg’i turlarini yonishidan hosil bo’lgan energiyani qayta ishlashning ko’p bosqichli jarayonidan foydalanib kelinmoqda:
Kimyoviy Issiqlik Mexanik Elektr


Download 1,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish