Biosferanıń bir bólegi bolǵan jerimiz maydanı 51 milliard 20 mln gektardı quraydı

KIRISIW
Házirgi dáwirde dúnya kóleminde júz berip atırǵan global ózgerisleri óziniń joqarı rawajlanıwına alıp kiyatırǵan unamlı nátiyjeleri menen birge tábiyiy process hám hádiyselerine unamsız ózgerislerin da keltirip shıǵarıp atır.
Atap aytqanda suw jetispewshiligi mashqalası biotsenozları mashqalası hawa temperaturasınıń kóteriliwi ekosistemadagi teń salmaqlılıqtıń ózgerisleri jıldan-jılǵa sanı artıp baratırǵan insaniyat mútajligi ushın zárúr bulgan azıq- awqat ónimlerin etiwmovchiligiga alıp kela basladı. Bul bolsa óz gezeginde tábiyaattan aqılǵa say paydalanıwdı, tábiyat baylıqların jáne de shuqırlaw úyreniwdi talap etedi.
Biosferanıń bir bólegi bolǵan jerimiz maydanı 51 milliard 20 mln. gektardı quraydı. Kontinentler boyınsha aydalatuǵın jerler Evropada 32 procent, Aziyada 21 procent, Amerikada 20 procent, Afrikada 11 procent, Avstraliyada 5 procent,Antarktidada bolsa joq. Jer maydanınıń ósimlik ósetuǵın bólegi insaniyat ushın úlken baylıq bolıp tabıladı. Topıraqta túrli processler, erroziya,shorlanıw, batpaqlanıw, pataslanıw, nurlanıw hám sol sıyaqlılar júz bola beriwi nátiyjesinde hám de insaniyattıń biyparqlıǵı áqibetinde XXI asirde záhárleniw qáwpi payda boldı. Jáhánniń aldıńǵı pikirli adamları álemdi saqlaw zárúr ekenligin ayta basladı. Insanıyatqa topıraqtı, álemdi, ulıwma jasaw mákanı bolǵan bios f e r a n i s a q la w qalıw zárúrligi anıq bolıp qaldı.
Respublikamızda suwǵarılatuǵın jerlerdiń topıraq qaplamın degradatsiya, irrigatsiya erroziyasına dus keliwin aldın alıw hám olarǵa qarsı gúresiw boyınsha, atap aytqanda, takirariy hám aralıq siderat eginlerin egiw texnologiyasın qollaw, topıraqtıń suw-fizikalıq, agroximiyalıq hám mikrobiologiyalıq ózgeshelikler hám biologiyalıq aktivligin jaqsılanıwın támiyinlep, sonıń nátiyjesinde topıraqtıń ekologiyalıq jaǵdayı turaqlılasıp onıń ónimliligi artadı. Gúzgı biydaydan soń egilgen qayta eginleri topıraqta tamır hám tamır qaldıqların qaldırıp, topıraqların juwılıwdan saqlap ónimliligin asıradı, onıń agrofizikalıq , agroximiyalıq, meliorativ hám ekologiyalıq jaǵdaydı jaqsılaydı.
Respublikamızda awıl xojalıq eginlerinen bir jılda eki hám úsh ret ónim alıw, xalıqtı azıq-awqat ónimlerine bolǵan talabın qandırıw, topıraq ónimliligin saqlaw hám asırıw maqsetinde túbirlerinde túynek bakteriyalar rawajlanatuǵın hám biologiyalıq azot toplaytuǵın sobıqlı -dán eginlerin takirariy egin retinde jetistiriw, irrigatsiya erroziyasına dus kelgen boz topraqlar ónimliligin hám zúráátliligin asırıwda zárúrli áhmiyetine iye bolǵan qayta, aralıq hám siderat eginlerin resurstejamkor agrotexnologiyalar tiykarında topıraqtnıw hám agroximiyada turaqlı rawajlanıwdı ilimiy tiykarlaw aktual máselelerden biri esaplanadı. Bul “Topıraqtanıw hám agroximiyada turaqlı rawajlanıw” oqıw qollanbası 5410100 Agroximiya hám agrotopıraqtanıw tálim baǵdarı hám 5 A-5410101 Agroximiya qánigeligi magistr studentleri bul pánniń jetilisken úyreniwde, onıń tarmaqları, wazıypaları, maqseti hám de resurs tejewshi hám topıraqtı qorǵawshı texnologiyalar anıq awıl xojalıǵın júrgiziw, tógin qollawda da topıraqtı awır metallar menen pataslanıwınıń aldın alıw hám toqtatıw is - ilajlar, erroziya hám degaradatsiyaga dus kelgen topraqların qayta tiklew jumısların zamanagóy Geoaxborot texnologiyalar tiykarında jumısları shólkemlestiriw.