Biosfera va noosfera haqida ma’lumot

Shuni alohida ta’kidlash kerakki, populyasiya to’g’risidagi ta’limot asosida tabiatdagi ko’pgina murakkab va hayotiy jarayonlarni, ya’ni biogeosenozlarni o’rganishga imkoniyat yaratildi. Biogeosenozlarni o’rganishga biogeosenoligiya deyiladi.

• Shuni alohida ta’kidlash kerakki, populyasiya to’g’risidagi ta’limot asosida tabiatdagi ko’pgina murakkab va hayotiy jarayonlarni, ya’ni biogeosenozlarni o’rganishga imkoniyat yaratildi. Biogeosenozlarni o’rganishga biogeosenoligiya deyiladi.
• Tabiatdagi biogeosenozning turli tarif komponentlari yashash jarayonida birlashib biologik borliq, ya’ni biogeosenozni tashkil yetadi. Biosenoz (lotincha so’z bo’lib, “bios”-hayot, “senoz”-umumiy degan ma’noni anglatadi) deyilganda, bir xil muhitga moslashib olgan va bir joyning o’zida birga yashaydigan barcha organizmlar tushiniladi. Biosenozning katta-kichikligi har xil bo’lishi mumkin.

Biosenoz barcha turdagi organizmlar populyasiyasining yig’indisi bo’lib, ma’lum bir geografik hududda hayot kechiradi. Bunday hududlar qo’shni hududlar yoki joylardan tuproq va suvlarning kimyoviy tarkibi, joyning past-balandligi, quyosh nurlari radiasiyasi va boshqa tabiiy ko’rsatgichlari bilan farq qiladi. Biosenozda yashaydigan nabotot va hayvonot turlari doimo o’zaro munosabatda bo’ladi. Biosenozning rivojlanish jarayoni odata nihoyat uzoq davom yetadi. Inson o’zining hayotiy ehtiyojlariga qarab biosenozni o’ziga ma’qul bo’lgan tomonga o’zgartirishi mumkin.

• Biosenoz barcha turdagi organizmlar populyasiyasining yig’indisi bo’lib, ma’lum bir geografik hududda hayot kechiradi. Bunday hududlar qo’shni hududlar yoki joylardan tuproq va suvlarning kimyoviy tarkibi, joyning past-balandligi, quyosh nurlari radiasiyasi va boshqa tabiiy ko’rsatgichlari bilan farq qiladi. Biosenozda yashaydigan nabotot va hayvonot turlari doimo o’zaro munosabatda bo’ladi. Biosenozning rivojlanish jarayoni odata nihoyat uzoq davom yetadi. Inson o’zining hayotiy ehtiyojlariga qarab biosenozni o’ziga ma’qul bo’lgan tomonga o’zgartirishi mumkin.
• Insoniyat jamiyati o’zining barcha xususiyatlari bilan birga yer yuzidagi hayot rivojlanishi (biogenoz)ning navbatdagi bosqichi hisoblanadi. Insoi eng kuchli tabiiy omil sifatida nafaqat sayyoramizni, balki koinotni ham o’zgartirib yubormoqda. Mana shu yerda mantiqiy savol tug’iladi: