yutilish maksimumi 280 nm ga to’g’ri keladi.
Asparagin va glutamin kislotalarni birlamchi amidlari hosil
bo’lishida ikki neytral tabiatli aminokislotalar hosil bo’ladi:
19) L-Asparagin (Asn)
NH
2
O
O
NH
2
OH
20) L-Glutamin (Gln)
24
NH
2
O
O
H
2
N
OH
Karboksil
guruhni
amidga
aylanishi
natijasida
bu
aminokislotalar biologik vazifalarni bajarish uchun zarur bo’lgan
vodorod bog’larini hosil qilishda ishtirok etishini ta’minlaydi. O’z
tarkibida
pirrolidin
halqasini
saqlovchi
neytral
tabiatli
aminokislotalarga ikki
-iminokislotalar tegishlidir:
21) L-Prolin (Pro)
NH
O
OH
22) L-Oksiprolin (Hypro)
NH
O
HO
OH
Bu aminokislotalar tarkibidagi ikkilamchi aminoguruh oqsilni hosil
qilgan peptid zanjiriga barqarorlikni berib, uni yo’nalishini
ta’minlaydi. Masalan, kollagen spiralini yo’nalishi (kollagen
molekulasi uchta bir-biri bilan o’ralgan polipeptid zanjirlardan
tuzilgan “uchlamchi spiral”dan tuzilgan) prolin va oksiprolin
miqdoriga ko’ra doimo o’zgarib turadi. Kollagen - o’z tarkibida
oksiprolinga ega yagona oqsildir.
Oqsillar tarkibiga kirgan aminokislotalardan tashqari ular
tarkibigan kirmagan, lekin muhim biokimyoviy vazifani bajaruvchi
aminokislotalari ham bor. Eng muhimlariga quyidagilarni kiritish
mumkin:
-aminomoy kislota (neyromediator); 2,5-diyodtirozin
25
(qalqonsimon bez gormoni);
- alanin (pantoten kislota);
-sianalanin
(o’simliklar tarkibidagi aminokislota) va penitsillamin (klinik
amaliyotida metallarni xelat komplekslarini hosil qilish uchun
foydalaniladi).
Aminokislotalar qattiq kristall moddalar bo’lib, odatda
haroratlar oralig’ida suyuqlanadilar yoki parchalanadilar.
Ularning bunday xossalari aminokislotalarning kristall panjaralari
bipolyar ion yoki svitter-ionlardan iborat organik tuzlar ekanligin
ko’rsatadi. Bunday xususiyat nafaqat aminokislotalar, balki barcha
organik tuzlar uchun tegishlidir (masalan, organik molekulalar -
nukleotidlar, bir vaqtni o’zida musbat zaryadlangan azot va fosfat-
anionlarni tutadi).
H
3
N
C COO
R
H
+
_
L-aminokislotalarning svitter-ion shakli (ichki tuz)
Eritmalarda aminokislotalarning dissotsiatsiyasi quyidagi ikki
yo’nalish bo’yicha amalga oshadi:
NH
2
CH
R
COOH
NH
2
CH
R
COO + H
+
-
NH
3
CH
R
COO
NH
2
CH
R
COO + H
+
-
+
-
Bundan shunday xulosa keladiki, eritma muhitining ma’lum bir
kislotaligida (
) aminokislota svitter-ion shaklida bo’ladi, ya’ni
molekulani umumiy zaryadi nolga teng bo’ladi. Bunday qiymati
26
Do'stlaringiz bilan baham: |