Biologiya” kafedrasi odam anatimiyasi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun uslubiy ko‘rsatma bilim sohasi

Ishni bajarish tartibi:
1. Yurakning tuzilishiga doir bo‘lgan ko‘rgazmali qurollar bilan tanishib chiqing.
2. Yurak devorining tuzilishiga e’tibor bering va kameralardagi farqlarni aniqlang.
3. Yurakka keluvchi va undan chiqib ketuvchi qon tomirlarni aniqlang hamda
ularning ilmiy nomlarini toping.
4. Yurakning o‘zini qon bilan ta’minlovchi tomirlarni toping.
5. Yurakning tashqi va bo‘ylama kesmasi ifodalangan rasmlarni chizib oling va ilmiy nomlarini ko‘rsating.
Nazorat savollari:
1.Yurakning topografiyasini tavsiflab bering.
2. Yurakdagi nerv tolalari xaqida nimalar bilasiz?
3.Yurakdagi klapanlar va yurak devorining tuzilishini izoxlang.
4. Yurakning avtomatik ravishda ishlashi nimaga bo‘liq?
5.Yurak ishi nima?
Kerakli adabiyotlar:
1.Qodirov E.Q. Odam anatomiyasi. Lotin.Toshkent. “Universitet”. 2007.
2.Qodirov E.Q. Odam anatomiyasi. Chinor ENK; Toshkent, 2003.
3.Kolesnikov R.V. Odam anatomiyasi. 1964 yilgi ruscha nashirdan tarjima. Toshkent. O‘qituvchi. 1970.
4.Axmedov N.K. ATLAS. Odam anatomiyasi. Toshkent. «Tibbiyot nashiri» 1996.


11- amaliy mashg’ulot.
Mavzu: Katta va kichik qon tomirlarining tuzilishi.
Dars maqsadi: Talabalarga katta va kichik qon aylanish doiralari haqida ko‘rgazmali qurollar vositasida to‘liq ma’lumot berish.
Identiv o‘quv maqsadlar.
1. Katta va kichik qon aylanish doiralarining boshlanish va tugash joylarini hamda yo‘nalishini aytib bera oladi.
Kerakli jihozlar: Katta va kichik qon aylanish doiralari ifodalangan rasm, mulyaj va releflar tablitsalar.
Ishning mazmuni:
Odam tanasida qon juda ko‘p yirik va mayda qon tomirlar bo‘ylab xarakatlanadi.Bu qon tomirlar ikkita yopiq, katta va kichik qon aylanish doirasini xosil qilib, bu doiralar yurakdan boshlanib,yurakda tugaydi.
Katta qon aylanish doirasi.Yurakning chap qorinchasidan chiquvchi eng katta arteriyadan-aortadan boshlanadi. Aorta yuqoriga yo‘nalib, ravoq xosil qiladi, so‘ngra umurtqa pog`onasi bo‘ylab pastga-ko‘krak va qorin bo‘shlig`i tomon yo‘naladi.Uning ravoq qismi o‘ng tomonidan nomsiz arteriya chiqib,ikkiga:o‘ng umumiy uyqu arteriyasi va o‘ng o‘mrov osti arteriyasiga bo‘linadi.Aorta ravog`ining o‘rta qismidan chap umumiy uyqu arteriyasi chiqadi.Ravoqning chap tomonidan chap o‘mrov osti arteriyasi chiqadi.O‘ng va chap uyqu arteriyalarining xar biri tananing bo‘yin qismida 2ga: tashqi va ichki uyqu arteriyalariga bo‘linadi.Tashqi uyqu arteriyalari bosh va yuzning terisini ,quloq muskullarini, tilni,xalqum, xiqildoq,va bosh qismdagi barcha to‘qimalarni, ichki uyqu arteriyalari bosh miyani, ko‘z soqqasini arterial qon bilan ta'minlaydi.O‘ng va chap o‘mrov osti arteriyalarining xar biri elka va qo‘ltiq osti arteriyalariga bo‘linib,bo‘yin,elka,bilak va qo‘l panjasining terisi,muskullari suyaklarini arterial qon bilan ta'minlaydi.