Biologiya hayot haqidagi fan

III.Yangi mavzuning bayoni: Odam – biologik evolutsiyaning eng yuqori bosqichi sanalib, ijtimoiy 

mavjudot sifatida fi krlash qobiliyati va ma’noli nutqqa ega bo‘lganligi sababli, avlodlardan qolgan tarixiy-ma’naviy 

manbalarni o‘rganish, fi kr yuritish, ularni baholash, kelajakni rejalashtirish imkoniyatiga ega. Inson har qanday 

axborotni kelgusi avlodga yozma yoki og‘zaki tarzda yetkazishi, jamiyat taraqqiyoti uchun barcha sohalarda muvaff 

aqiyatli faoliyat yuritishi mumkin. 

Antropologiya – fanlararo sintetik fan bo‘lib, odamning ijtimoiy-biologik mavjudot sifatida tarixiy rivojlanishi va 

evolutsiyasini o‘rganadi. Odamning tarixiy rivojlanishi haqidagi zamonaviy fi krlar asosan molekular biologiya, 

sitologiya, solishtirma anatomiya, fi ziologiya, embrio logiya va paleontologiya dalillariga asoslanadi. Barcha tirik 

mavjudot tana tuzilishidagi bunday o‘xshashlik, ular bir tarmoqdan kelib chiqqanligini isbotlovchi dalil hisoblanadi. 

Odamning ilk embrional taraqqiyoti bosqichida hamma xordalilar kabi asosiy o‘zak organlar: nerv nayi, xorda va 

ichak nayi hosil bo‘ladi. 

Odamda boshqa sutemizuvchilarga xos bo‘lgan quyidagi belgilar mavjud: 7 ta bo‘yin umurtqasi, qo‘l va oyoq 

skeleti qismlari, ter, yog‘ va sut bezlari, alveolalar, diafragma, 4 kamerali yurak, ikkita qon aylanish doirasi, chap 

aorta yoyi, o‘rta quloqdagi 3 ta eshitish suyakchasi. Odamda bir qancha rudiment organlar uchraydi. Ularga 

ko‘richakning chuvalchangsimon o‘simtasi, dum umurtqalari, qisqarish faoliyatini yo‘qotgan dum muskullari va 

uning bir juft nervi, quloq suprasini harakatlantiruvchi muskullar, tanadagi tuklar, uchinchi qovoq, quloq suprasidagi 

Darvin do‘mboqchasi va boshqalar kiradi. Ko‘pgina parazitlar (bosh biti) va ka salliklar (gripp, chechak, vabo, 

qorin tifi va boshqalar)ning bo‘lishi umumiydir. Odam simon maymunlarda ham mimika muskullari yaxshi 

rivojlangan. Odam skeletining tuzilishida tik yurishga bog‘liq bo‘lgan o‘ziga xos bir qator o‘zgarishlar yuzaga 

kelgan. Uning umurtqa pog‘onasida tabiiy egilmalar, tovonida gumbaz paydo bo‘lgan, oyoq panjasining bosh 

barmog‘i boshqa barmoqlarga yaqinlashib, tayanch vazifasini bajaradi, chanoq suyaklari ancha kengaygan.