Biologiya fanidan daftari evolyutsion ta’limot

2—laboratoriya ishi.
Sana: ____________


Mavzu: Organizmlarning yashash muhitiga moslashganligini o’rganish


Nazariy qism

Har qanday organizm yashayotgan muhitiga moslashib boradi. Agar moslasha olmasa, bunday organizm yashash uchun kurash va tabiiy tanlanish natijasida nobud bo’ladi.

Atrof-muhitning aniq bir sharoitiga murakkab va xilma-xil moslanishlar paydo bo’lishini Darvin nazariyasi dunyoni moddiy idrok etish nuqtai nazaridan tushuntirib bergan.
Hayvonot dunyosida moslanishlar asosan himoya rangi, maskirovka, ogohlantiruvchi rang, mimikriya xodisasi ko’rinishida bo’ladi. O’simliklar olamida namlik tanqisligiga, vegetatsiya davriga changlanishiga urug’larning tarqalishiga ko’ra turli moslanishlar bo’ladi.
Organizmlardagi bunday moslanishlar uzoq yillar davom etib boradi. Bunda mutatsion o’zgaruvchanlik va tabiiy tanlanish asosiy faktor bo’lib hisoblanadi. Lekin har qanday moslanishlar nisbiydir. Organizmlarning tuzilishi va funksiyasidagi maqsadga muvofiqlik aniq tashqi muhitdagina namoyon bo’ladi. Tashqi sharoit o’zgarsa organizmlarning moslanishi keraksiz bo’lib qoladi.


Mashg’ulotdan maqsad. Organizmlar yashash muhitiga moslash-ganligi to’grisida o’quvchilarga ma’lumot berish.


Kerakli jihozlar. Akvariumdagi baliq, qafasdagi to’ti, kanareyka yoki boshqa qushlar, tirik burchakdagi toshbaqa, tipratikan, yantoq, sigirquyruq, kaktus.


Ishni bajarish tartibi:

Qushlar va baliqda yashashga qanday moslanish borligini aniqlang.

Tipratikan va toshbaqada dushmanlaridan himoyalanishga oid qanday moslanish borligini ko’ring.
Yantoq va sigirquyruqni o’txo’r hayvonlardan saqlanishida va suv tansiqligiga kurashishida qanday moslanishlar borligini aniqlang.
Kuzatishlarga qarab quyidagi jadvalni to’ldiring.
Jadvalni to’ldirishda organizmlarning yashash muhitiga va dushman-laridan saqlanishga oid moslashishlarini e’tiborga oling.