Biologiya fakulteti

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash 10 minut:

“Nilufar gul” metodidan foydalanildi.

Bu metod o’quvchilarni mantiqiy tafakkur yuritish ko’nikmalariga ega bo’lishlarida alohida ahamiyatga ega.

1. 
   Ushbu metod o’rganilayotgan mavzu mohiyatini ochib berishga xizmat qiladi.
   
2. 
   Bunda o’quvchilar mavzuga taalluqli bo’lgan atamalarni topishlari zarur .
   

3.Har bir o’quvchi yozgan atamalarni tushuntirib beradi.

O'simliklarning barglari tuzilishiga ko'ra oddiy va murakkab bo'ladi. Barg bandi da bitta barg joylashsa, bunday barg oddiy barg deyiladi. Bularga olma, nok, o'rik, shaftoli, tut, tok, g'o'za, terak, rovoch, yantoq kabilarning bargi kiradi .Bitta barg bandi da bir nechta bargchalar bandchalari orqali joylashgan bo'lsa, bunday barglar murakkab barg deyiladi . Murakkab bargli o'simliklarga shirinmiya, beda, soxta kashtan, yong'oq, na'matak, qulupnay, loviya, no'xat, yeryong'oq kabilar kiradi. Barglar yaprog'ining shakli ga qarab yumaloq, panjasimon, tuxumsimon, ovalsimon, yuraksimon, nashtarsimon, qalami, rombsimon, uchburchaksimon va boshqa shakllarda bo'ladi. Barglar yaprog'ining qirrasi (cheti) tekis, tishli,

ikki karra tishli, arrasimon va o'yilgan bo'lishi mumkin. Barglar o'simliklarning turiga qarab tukli va tuksiz bo'ladi. Ko'pchilik o'simliklar bargining orqa tomonida tuki bo'ladi. Oddiy barglar yaprog'ining tuzilishiga ko'ra patsimon, panjasimon va uch bo'lakli bo'ladi Murakkab barglar uch bargchali panjasimon, toq va juft

patsimon barglarga bo'linadi. Uchta bargchali murakkab bargga-sebarga, beda, loviya, mosh; panjasimon bargchaliga esa soxta kashtan barglari kiradi.

Bargchalar umumiy barg bandining oxirigacha qarama-qarshi joylashgan bo'lsa, bunday barglar juft patsimon barg deyiladi (yeryong'oqda). Agar umumiy barg bandining uchi bitta barg bilan tugasa, bunday barglar toq patsimon barg deyiladi (shirinmiyada). Ba'zan toq bargchalar о'rnida gajaklar hosil bo'ladi (no'xat va burchoqda). Murakkab barglar, o' z ,navbatida yana bo'laklarga bo'linib, ikki yoki uch karra bo'lingan patsimon barglar hosil qiladi. Masalan, totim, shoyiakatsiya va boshqalarda Barglar o'simliklarning turiga qarab har xil shaklda bo'ladi. Saksovul kabi ayrim o'simliklarning bargi juda maydalashib, qipiq shakliga

kelib qolgan bo'ladi. Uning bandi ham bo lmay, uzunligi 2 mm dan oshmaydi. Aksincha, rovoch, ojud, kovrak kabi o'simliklarning bargi uzun-50-70 sm dan 1 metrgacha у etadi. Barglar yaproqlarining shakliga qarab juda xilma-xil bo'ladi. O'simliklar qaysi tur, turkum yoki oilaga mansubligini aniqlashda barglarning shaklidan keng foydalaniladi. Masalan, olma, o'rik, gilosning barglari yaxlit; tok, g'o'za, tut, anjirning barglari o'yilgan bo'ladi. Qoqidoshlar (murakkabguldoshlar) va ziradoshlar (soyabonguldoshlar) oilalari ko'pchilik vakillarining ildiz bo'g'izida joylashgan barglar, ya'ni to'pbarglar nihoyatda yirik bo'ladi. Bunday barglarning yaprog'i va bandi 50-60 sm va undan ham uzun bo'ladi.

Xulosa qilib aytganda, barglar oddiy va murakkab, shakli jihatidan esa turlicha bo'ladi..

“Nilufar gul”

	Bandsiz barg				Barg shakli				Oddiy barg
				Bandsiz barg	Barg shakli	Oddiy barg
	Panjasi-			Panjasi-	BARG	Parallel			Parallel
	mon,pat- simon			mon,pat- simon		Yoysimon			Yoysimon
	tomir			tomir		tomir			tomir
				Murakkab barg	Barg cheti	Bandli barg
	Murakkab barg				Barg cheti				Bandli barg

V. Yakuniy qism 2minut:

1. Darsni yakunlash: O’quvchilarni savollariga javob berish. Faol ishtirok etgan o’quvchilarni taqdirlash.

2. Uyga vazifa berish: O’tilgan mavzuni o’qib, mavzuni oxiridagi savollariga javob yozish.

“Oddiy va murakkab barglar.Barglarning shakillari” mavzusidagi Noan’anaviy ta’lim texnologiyasining “Zinama-zina”, “Nilufar gul”, metodidan foydalanilgan darsning

Texnologik xaritasi

Texnologik bosqichlar	O’qituvchining faoliyati	O’quvchilarning faoliyati
1-bosqich. Tashkiliy qism 3 minut	O’quvchilarni dars mavzusi, maqsadi, borishi bilan tanishtiradi.	Dars mavzusi, maqsadi, borishi va unda bajariladigan topshiriqlarni anglaydi.
2-bosqich. O’tgan dars mavzusi yuzasidan bilimlarni nazorat qilsh, baholash. 10 minut	O’tgan dars mavzusi yuzasidan o’quvchilarni esda saqlash qobilyatini oshiradi.	O’tgan dars mavzusi yuzasidan o’quvchilar tarqatma materialdagi topshiriqni bajaradi.
3-bosqich. Yangi mavzuni o’rganish. 20 minut	O’quv topshiriqlarning didaktik maqsadi, bajaradigan o’quv topshiriqlari bilan tanishtiradi.	O’quvchilar o’quv topshiriqlarini didaktik maqsadi, bajaradigan o’quv topshiriqlari yuzasidan ko’rsatmalarni anglaydi va mustaqil o’rganishga harakat qiladi.
4-bosqich. Yangi mavzuni mustahkamlash. 10minut.	O’qituvchi qisqacha ma’ruza qiladi . O’quvchilarni o’quv topshiriqlarini mustaqil bajarishga yo’llaydi. Tegishli ko’rsatmalar beradi.	O’qituvchidan qisqacha ma’ruza eshitadi. O’quv dasturidan o’rin olgan topshiriqlar mustaqil o’zlashtiriladi.
5-bosqich. Erishilgan natijani tahlil qilish va yakun yasash. 2 minut	O’quvchilar faoliyatini tahlil qiladi, o’quvchilarga mustaqil ish topshiriqlarni beradi.	O’z o’quv faoliyati va erishgan natijalarini tahlil qiladi. Berilgan topshiriqlarini belgilaydi.