Biologiya 5 new indd

I
* salbiy ta’sir 
ijobiy ta'sir
• ekologik muammo
j y ,
1. Insonlarning tabiatga ijobiy ta’sirini aytib bering.
2. Odam tabiatga qanday salbiy ta’sir ko'rsatadi?
• £ 3. Ozon tuynugining tirik organizmga qanday zarari bor?
4. Qanday ekologik muammolarni bilasiz?
5. Ekologik muammolarning oldini olish uchun nimalarga e'tibor 
qaratish lozim?
«Insonning tabiatga ta'siri» jadvalini to ‘ldiring.
edurtm_uz
1
Ijobiy t a ’ siri
1
Salbiy t a ’ siri
7 -am a liy m a s h g 'u lo t. M aktab h ududidagi o 's im lik va hay- 
Y f vonot dunyosining m avsum iy o 'z g a ris h la rin i kuzatish. 
Kerakli jihozlar. Daftar, ruchka, belkurak.
Ishni bajarish ta rtib i.
1. Maktab hududida qanday daraxt, buta va o‘t o‘simliklar bor- 
ligini aniqlang.
85

---

2. O‘qituvchingiz yordamida mevali daraxtlar nomini va sonini 
aniqlang va yozing.
3. Maktab hududidagi archa va qarag‘ay sonini aniqlang va 
daftaringizga yozib oling.
4. O‘zingizga yoqqan daraxtni tanlab olib, uning atrofidagi 
hasha rotlarni o‘rganing.
5. Chumoli uyasini topib, ishchi chumolilarning harakatini ku- 
zating.
6. Daraxt atrofidagi tuproqni yumshatib, yomg‘ir chuvalchangi 
bor-yo‘qligini tekshiring. Uning foydasini aytib bering.
7. Maktab va uyingizdagi daraxt shoxlarida qanday qushlar 
uchrashiga e’tibor qarating va nomini yozib oling.
8. Qushlarning sayrashini diqqat bilan eshiting va eslab qoling.
9. Maktab yaqinidagi ariq yoki hovuzlarda suvo‘tlar borligini 
aniqlang.
10. Yo‘ l yoqalari, zax bosgan joylarda yo‘sinlar bor yoki yo‘qligiga 
e’tibor bering.
11. Ariqdagi suvlarda baqa itbaliqlari yoki tuxumi bor yoki 
yo‘qligini kuzating.
12. Kuzatishlaringiz asosida daftaringizga xulosa yozing.
1 8 - § . T a b i a t n i m u h o f a z a q ilis h
M u h o fa z a q ilin a d ig a n h u d u d la r. Mamlakatimizda tabiatni m u­
hofaza qilish, uning boyliklaridan oqilona foydalanish O'zbekiston 
Respublikasining 
Konstitutsiyasi va «Tabiatni 
muhofaza qilish 
to ‘g ‘ risida»gi qonunga asosan amalga oshiriladi. Muhofaza qilina­
digan hududlarga qo'riqxona, buyurtmaxona, milliy bog' va tabiat 
yodgorliklari kiradi.
1. 
Qo'riqxona odamning xo'jalik faoliyati cheklangan hudud. Bu 
yerdagi tabiiy muhit qanday bo'lsa, shundayligicha saqlanadi. Bu 
hududda mol boqish, mevalarni terish, hayvonlarni ovlash qat’ iyan 
taqiqlangan. O'zbekistonda qo'riqxonalar juda ko‘ p. Ulardan eng 
asosiylari quyida berilgan.
1. Chotqol davlat biosfera qo'riqxonasi.