Biologiya 5 new indd

 
b c
62-rasm. 
Bo‘g‘imoyoqlilar: a–daryo qisqichbaqasi, b–butli 
o‘rgimchak, c–xonqizi.
http://eduportal.uz

---

67
ko‘rishimiz mumkin. Rivojlanish jarayonida umurtqasiz hayvonlar 
yashash muhitiga moslashib borgan. 
• regeneratsiya 
• meduza
• rishta 
• sakkizoyoq
1. Regeneratsiya nima?
2. Qaysi tip vakillari parazit usulda oziqlanadi?
3. Qaysi organizmdan boshlab qon aylanish 
sistemasi
vujudga 
kelgan?
4. Sakkizoyoq qaysi tipga kiradi?
5. Tashqi skeleti xitin bo‘lgan organizmlarni aniqlang.
6. Qaysi hayvon tutqich to‘ri yordamida ozuqasini tutadi?
1. Quyidagi jadvalni to‘ldiring.
Sodda hayvon
Nomi
Tuzilishi
http://eduportal.uz

---

68
2. Quyida berilgan hayvonlarga xos belgilarni ta’riflang.
a) yomg‘ir chuvalchangi;
b) shilliqqurt;
c) xonqizi.
5-amaliy mashg‘ulot. Suvarak va asalarining hayot siklini 
5-amaliy mashg‘ulot. Suvarak va asalarining hayot siklini 
o‘rganish.
o‘rganish.
Kerakli jihozlar.
Umurtqasiz hayvonlarning hayot sikli ifodalan-
gan plakat va o‘quv filmi.
Ishni bajarish tartibi.
1. Suvarakning rivojlanish bosqichlarini rasmdan yaxshilab o‘r-
ga ning (63-rasm).
2. Suvarakning tashqi tuzilishiga e’tibor bering.
63-rasm. 
Suvarakning hayot sikli: 1– tuxumi; 2– lichinkasi;
3– voyaga yetgan hasharot; 4– urg‘ochi suvarak; 
5– erkak suvarak.
1
2
3
4
5
http://eduportal.uz

---

69
3. Quyidagi matnni diqqat bilan o‘qing.
O‘simliklarda bo‘lgani kabi hayvonlarda ham hayot sikllari katta 
ahamiyatga ega. Hasharotlarning hayot siklida chala va to‘liq o‘zgarish 
bilan rivojlanish kuzatiladi. Chala o‘zgarish bilan rivojlanuvchi hasha-
rotlarga suvarak, ninachi, chigirtka, termit va qandala kiradi. Ularning 
rivojlanish ketma-ketligi quyidagicha: tuxum
→
lichinka
→
voyaga yetgan 
hasharot. 
Suvarak ovqat qoldiqlari bilan oziqlangani uchun oshxonada ko‘p 
uchraydi. Urg‘ochisi pana joyga tuxumini qo‘yadi. Tuxumdan chiqqan 
lichinka to‘rt marta tullab, besh yoshni o‘taydi. Har tullaganda xitinli 
po‘stini tashlab o‘sadi. Oziq mahsulotlariga tegib, turli kasalliklar kel-
tirib chiqargani uchun suvaraklarni yo‘qotishga harakat qilinadi. Su-
varaklarning hayotini bilgan holdagina ularni xonadonlardan yo‘qotish 
mumkin.
4. Yuqorida berilgan matn asosida har bir xatboshiga 
qisqa sarlavha qo‘ying.
5. Asalarining hayot sikli berilgan rasmni diqqat bilan 
o‘rganing (64-rasm).
6. Rasmdagi ketma-ketlikka e’tibor bering.